DeepSeek “chưa mừng đã lo”

Chỉ trong vòng một tháng, DeepSeek đã chuyển từ một dự án ít người biết đến thành một hiện tượng toàn cầu, làm đảo lộn thứ bậc của Thung lũng Silicon trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo và gây ra một cơn bão quy định. Các mô hình V3 và R1 nguồn mở của công ty, được ra mắt vào tháng 1, đã thúc đẩy một làn sóng áp dụng đang buộc những người có ảnh hưởng lớn trong ngành và các chính phủ phải chú ý.

Tuy nhiên, giống như bất kỳ “kẻ phá bĩnh” nào khác, sự trỗi dậy của DeepSeek cũng đi kèm với nhiều vấn đề. Các chính phủ đang tiến hành điều tra, các nhà nghiên cứu bảo mật thì đang giương cao lá cờ đỏ và các nhà lập pháp tại Mỹ cũng đang tranh luận liệu DeepSeek có nên được công khai hay không.

Theo dữ liệu từ Aicpb.com, một nền tảng theo dõi việc áp dụng AI toàn cầu, DeepSeek đạt trung bình 22,2 triệu người dùng hoạt động hàng ngày (DAU) vào tháng 1, tương đương với khoảng 41,6% DAU của ChatGPT (53,2 triệu). DeepSeek cũng đã vượt qua Doubao của ByteDance, một trợ lý AI khác của Trung Quốc quản lý khoảng 17 triệu DAU trong cùng kỳ.

20 ngày đầu tiên sau khi ra mắt, DeepSeek đã để lại ấn tượng, đạt trung bình 21,6 triệu DAU, vượt qua con số 14,6 triệu của ChatGPT trong cùng kỳ.

Số lượng người dùng hoạt động hàng tháng (MAU) của DeepSeek đạt 33,7 triệu, trở thành ứng dụng AI được sử dụng nhiều thứ tư trên toàn cầu, sau ChatGPT (349,4 triệu), Doubao (78,6 triệu) và Nova (56,6 triệu), một công cụ AI hiệu đính.

Đáng chú ý, thống kê của Aicpb.com chỉ tính đến việc sử dụng ứng dụng (di động) và bỏ qua người dùng web.

Tính đến cuối tháng 1, ứng dụng DeepSeek xếp hạng đầu tiên tại 157 quốc gia và khu vực trên iOS App Store. Năm quốc gia mà ứng dụng này đạt được sức hút nhiều nhất là Trung Quốc (30,7%), Ấn Độ (13,6%), Indonesia (6,9%), Mỹ (4,3%) và Pháp (3,2%).

Tuy nhiên, tốc độ phát triển chóng mặt của DeepSeek đã thúc đẩy các chính phủ trên toàn thế giới phản ứng nhanh chóng, một số đã tiến hành điều tra, áp đặt các hạn chế hoặc thậm chí cấm hoàn toàn ứng dụng này.

Ở châu Âu, Ý là nước đầu tiên tiến hành điều tra, tiếp theo là Pháp, Đức, Ireland, Hà Lan, Bồ Đào Nha và Vương quốc Anh. Ngoài châu Âu, Úc, Đài Loan, Hàn Quốc và quan trọng nhất là Mỹ đều đã có động thái hạn chế hoặc giám sát chặt chẽ các hoạt động của DeepSeek.

Trong khi người tiêu dùng Mỹ vẫn có thể truy cập DeepSeek, các cơ quan liên bang như Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia (NASA) và Hải quân Hoa Kỳ đã cảnh báo nhân viên không nên sử dụng ứng dụng này trên các thiết bị của chính phủ. Trong khi đó, các nhà lập pháp đang cân nhắc lệnh cấm hoàn toàn.

Thượng nghị sĩ Mỹ Josh Hawley đã đề xuất đưa ra một dự luật hình sự hóa việc nhập khẩu và xuất khẩu các sản phẩm AI giữa Mỹ và Trung Quốc. Nếu được thông qua, luật này có thể trừng phạt những cá nhân cố ý tải xuống công nghệ AI của Trung Quốc, bao gồm cả DeepSeek, với mức án lên tới 20 năm tù hoặc phạt tiền 1 triệu USD hoặc cả hai.

Cuộc đàn áp này phản ánh cách mà chính phủ Mỹ xử lý TikTok, ứng dụng này đã phải đối mặt với lệnh cấm do Tòa án Tối cao hậu thuẫn, chỉ được dừng lại sau sự can thiệp trực tiếp của Donald Trump, người gần đây đã trở lại Nhà Trắng cho nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của mình. Tuy nhiên, DeepSeek có thể phải đối mặt với một cuộc chiến khó khăn hơn nữa, xét đến những tác động về an ninh quốc gia của công nghệ AI.

Nỗi lo sợ xung quanh DeepSeek không phải là hoàn toàn vô căn cứ. Kể từ khi ra mắt, các nhà nghiên cứu bảo mật đã phát hiện ra những lỗ hổng đáng lo ngại trong cơ sở hạ tầng của nó.

Một trong những phát hiện đáng chú ý nhất đến từ Wiz Research, nền tảng này báo cáo rằng họ đã truy cập vào một cơ sở dữ liệu bị công khai thuộc về DeepSeek. Cơ sở dữ liệu này chứa hơn một triệu dòng luồng nhật ký, bao gồm lịch sử trò chuyện, khóa bí mật, chi tiết về phần phụ trợ và các thông tin nhạy cảm khác. Cơ sở dữ liệu được cho là cho phép kiểm soát hoàn toàn các hoạt động, nghĩa là bất kỳ ai phát hiện ra sự cố đều có thể thao túng dữ liệu nội bộ của DeepSeek. DeepSeek đã vá lỗ hổng sau khi được thông báo.

Bất chấp cơn bão pháp lý, các nhà lãnh đạo ngành đã phản ứng với sự xuất hiện của DeepSeek với sự lạc quan vừa phải. Giám đốc điều hành của OpenAI, Sam Altman, đã thừa nhận khả năng của DeepSeek nhưng cho biết ông vẫn tin tưởng vào vị trí dẫn đầu của công ty mình: “DeepSeek chắc chắn là một mô hình ấn tượng, nhưng chúng tôi tin rằng mình sẽ tiếp tục mở rộng ranh giới và cung cấp những sản phẩm tuyệt vời, vì vậy chúng tôi rất vui khi có thêm một đối thủ cạnh tranh nữa, Chúng tôi đã có nhiều đối thủ trước đây, và tôi nghĩ rằng việc chúng tôi tiến lên và tiếp tục dẫn đầu là vì lợi ích của mọi người.”

Nhìn chung, sự phát triển chóng mặt của DeepSeek cho thấy một nghịch lý: đây vừa là câu chuyện thành công lớn nhất trong lĩnh vực AI nguồn mở cho đến nay, vừa là vấn đề pháp lý gây đau đầu nhanh nhất đối với các chính phủ trên toàn thế giới.

Tuy nhiên, theo quan điểm của người dùng, sự phổ biến của DeepSeek cho thấy nhu cầu về các mô hình AI mạnh mẽ, bất kể chúng được tạo ra ở đâu và như thế nào. Với 70% người dùng bên ngoài Trung Quốc, ứng dụng này đã chứng minh được sức hấp dẫn rộng rãi trên toàn cầu ngay cả khi các chính phủ đang phải vật lộn để quyết định động thái tiếp theo của họ.

Nguyễn Chuẩn