Cần thiết kế luật để có không gian sáng tạo, phân cấp, phân quyền

Theo đó, phát biểu thảo luận tổ tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV sáng 12/2, Thủ tướng Chính phủ - Phạm Minh Chính khẳng định, việc sửa một số luật lần này để thực hiện cuộc cách mạng về bộ máy, để bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức, cơ cấu phù hợp.

“Đây là chủ trương lớn của Đảng. Trên thực tế chúng ta làm sắp xong rồi. Cố gắng kỳ họp này xong tổ chức mới, trong tháng 2/2025 xong tất cả tổ chức, tháng 3 đi vào vận hành, chuẩn bị đại hội đảng các cấp”, Thủ tướng cho biết.

Đồng thời lưu ý, khi vận hành có thể có vướng mắc thì phải điều chỉnh, giải quyết.

Nhấn mạnh yêu cầu phải “đúng vai, thuộc bài”, Thủ tướng cho rằng, cần phân biệt rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, vì càng rõ càng dễ đánh giá và xác định trách nhiệm. Bên cạnh đó, cần phân cấp, phân quyền để “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ của người dân, doanh nghiệp. Đấy là những nguyên tắc rất cơ bản, chúng ta cần bám sát để triển khai lãnh đạo Chính phủ nêu rõ.

Bày tỏ sự ủng hộ quan điểm một cơ quan có thể làm nhiều việc nhưng một việc chỉ giao một cơ quan, Thủ tướng cho rằng, rạch ròi như vậy để rõ trách nhiệm. Đó cũng là một đổi mới quan trọng trong giai đoạn này.

Dẫn chứng, Thủ tướng nhắc lại giai đoạn đại dịch COVID-19, Chính phủ phải ban hành nghị quyết để đưa ra chính sách giãn cách xã hội, ai ở đâu ở đó vì “chết người thì không thể không làm”, mà Chính phủ là cơ quan hành pháp nên phải quyết định.

Hay như trong siêu bão Yagi năm vừa qua, việc có phá đập Thác Bà hay không, có di dân hay không, phải có người quyết định. Từ thực tế này, Thủ tướng cho rằng, với những vấn đề biến động, cần trao quyền cho cơ quan hành pháp.

“Như tôi phải đứng trước quyết định có phá đập Thác Bà hay không, rất mong manh. Thẩm quyền này giao Thủ tướng cũng không phù hợp. Người quản lý đê điều là Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, phá đập hay không thì giao cho Bộ trưởng, chứ giao Thủ tướng, tưởng quyền là to, nhưng thực tiễn là không phù hợp”, Thủ tướng nói.

Theo Thủ tướng, tương tự là câu chuyện điều tiết hồ Thác Bà để không vỡ đê Hoàng Long, cũng báo cáo Thủ tướng. Tất nhiên Bộ trưởng Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn không phải quyết thì không phải chịu trách nhiệm, Thủ tướng chịu trách nhiệm thôi, nhưng không cần thiết. Mà quyết định là rất rích rắc, vì vậy, khi thiết kế Luật phải có không gian sáng tạo, phân cấp, phân quyền nhiều hơn.

“Rõ ràng việc điều tiết, phá đập hồ Thác Bà thì bộ trưởng quyết được, sao phải lên đến Thủ tướng”, Thủ tướng tái khẳng định.

Bên cạnh đó, nêu vấn đề về thực tế cuộc sống diễn ra rất nhanh, Luật không thể dự báo được, Thủ tướng góp ý, luật pháp cần quy định khung mang tính nguyên tắc, để dư địa cho cơ quan hành pháp linh hoạt thực hiện chính sách hiệu quả, miễn là không tham ô, tham nhũng, lợi ích nhóm. Đi kèm với chính sách tạo sự chủ động, sáng tạo, phải có chính sách bảo vệ cán bộ.

Dẫn lại câu chuyện người trưởng thôn Kho Vàng (xã Cốc Lếu, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai) quyết định sơ tán tất cả người dân trong cơn bão Yagi, Thủ tướng đặt ra tình huống: “Nếu trong quá trình di chuyển có chỗ sạt lở mà chết hết cả người dân thì sao? Người dân an toàn thì ông là anh hùng, nhưng nếu không may trong quá trình di chuyển lại vào chỗ sạt lở, người dân bị vùi lấp, ông trưởng thôn sẽ thành tội đồ”.

“Nhưng đó là cách làm sáng tạo, và ông trưởng thôn thấy người dân ở chỗ nguy hiểm nên sẵn sàng chịu trách nhiệm khi di dời người dân”, Thủ tướng nói và nhấn mạnh với mục đích vô tư đó, luật pháp phải bảo vệ những người như thế.

Theo Thủ tướng, người không vụ lợi thì cần bảo vệ. Như chống bão lụt, chống dịch... quyền con người là được sống, được tự do và mưu cầu hạnh phúc, thì không vụ lợi là bảo vệ những điều đó của con người.

Về quy trình, Thủ tướng cho rằng “phải nhanh”, tiết kiệm thời gian, phát huy trí tuệ và hành động quyết đoán, là ba yếu tố quyết định thành công trong công việc.

“Thời gian rất quan trọng, lãng phí thời gian đã được nhiều đại biểu phân tích. Phải phát huy trí tuệ, nhất là trí tuệ cá nhân, tập thể. Cá nhân phải phục tục tập thể. Để xử lý vấn đề cá biệt, cấp bách thì phải là trách nhiệm cá nhân, chứ lúc đó mang ra bàn thì như người dân nói đùa, cái gì không muốn làm thì mang ra bàn, để có anh nào nói không làm thì thôi. Tức là đề cao trách nhiệm cá nhân, nhưng cần có cơ chế bảo vệ những người đó", Thủ tướng bày tỏ.

Gia Nguyễn