Quỹ nhà ở quốc gia - công cụ điều tiết thị trường bất động sản
Lập Quỹ nhà ở quốc gia để thúc đẩy phát triển nhà ở giá rẻ là định chế cần thiết, đồng thời là công cụ điều tiết thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh và bền vững.
Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) cho biết, tại cuộc họp Ban Chiến lược, chính sách Trung ương ngày 24/2 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo phải tiếp tục cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí kinh doanh, nhất là hải quan, chi phí tuân thủ pháp luật, chi phí không chính thức, bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết, phấn đấu trong vòng 2 - 3 năm tới, môi trường đầu tư của Việt Nam nằm trong top 3 của ASEAN.
Về chính sách đất đai và bất động sản, Tổng Bí thư chỉ đạo cần phải tăng tốc giao dịch bất động sản, thu hút vốn vào thị trường, thúc đẩy đô thị trở thành động lực tăng trưởng của quốc gia với các giải pháp như hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng chất lượng cao và đồng bộ cho đô thị, xây dựng hệ thống bản đồ số quốc gia về quy hoạch và giá đất, thành lập Quỹ nhà ở quốc gia để phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị lớn.
Quán triệt chỉ đạo trên của Tổng Bí thư, tại Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 01/03/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã yêu cầu, tập trung rà soát, cắt giảm thủ tục hành chính để giảm phiền hà, tiết kiệm chi phí cho người dân, doanh nghiệp; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo mọi điều kiện giải quyết nhanh các thủ tục đầu tư, khuyến khích đầu tư của mọi thành phần kinh tế.
Phấn đấu trong năm 2025 giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính; giảm ít nhất 30% chi phí kinh doanh; bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết; mọi thủ tục liên quan đến doanh nghiệp phải được thực hiện trực tuyến, thông suốt, liền mạch và hiệu quả, bảo đảm minh bạch, giảm tối đa giấy tờ; 100% thủ tục hành chính được thực hiện không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong phạm vi cấp tỉnh.
Cũng theo ông Châu, ngày 27/02 tại “Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhà nước”, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo, cần phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại. Đồng thời, Thủ tướng cũng chia sẻ câu chuyện của bản thân khi mới ra trường phải đi thuê nhà, rồi mua được căn nhà 12m2, sau đó tăng lên 16m2, 30m2, 60m2, nên cán bộ, cơ quan nhà nước khi xây dựng chính sách, pháp luật phải “thấu hiểu” nhu cầu nhà ở của người dân, nhất là giới trẻ để “có chính sách hỗ trợ nhà ở cho người trẻ, vì họ là chủ nhân tương lai của đất nước, nhưng mới ra trường thì còn khó khăn, nhất là những người nhà quê ra tỉnh”.
“Hiệp hội nhận thấy, nhà giá rẻ (low-cost housing) bao gồm 02 loại nhà là nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ, để đáp ứng nhu cầu nhà ở của đa số người dân có thu nhập trung bình, thu nhập thấp đô thị, công nhân lao động, cán bộ, công chức, viên chức nhà nước, cán bộ các lực lượng vũ trang nhân dân và người nhập cư. Nhà giá rẻ nhưng chất lượng “không thấp” mà vẫn phải bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng công trình xây dựng và dự án nhà ở thương mại giá rẻ và dự án nhà ở xã hội đều phải có đầy đủ tiện ích, dịch vụ thiết yếu để phục vụ cư dân”, ông Lê Hoàng Châu chia sẻ.
Do vậy, ông Châu cho rằng, việc thành lập “Quỹ nhà ở quốc gia”, trong đó có “Quỹ phát triển nhà ở xã hội” để điều phối các nguồn vốn để thúc đẩy phát triển nhà ở giá rẻ bao gồm nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ là định chế rất cần thiết, đồng thời là công cụ điều tiết thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững.
Về thị trường bất động sản, ông Châu cho rằng, năm 2024 đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất và chuyển sang giai đoạn phục hồi, tăng trưởng trở lại nhưng chưa thực sự vững chắc, bởi lẽ đà phục hồi của thị trường bất động sản đã theo xu thế tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau tốt hơn quý trước, năm sau tốt hơn năm trước nhưng với tốc độ khá chậm và có thể dự báo thị trường bất động sản năm 2025 vẫn còn nhiều khó khăn, có tính chất là năm “bản lề” để chuyển sang giai đoạn phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững từ năm 2026 trở đi.
Theo ông Châu, hiện nay thị trường bất động sản đang tồn tại 03 khó khăn lớn. Một là, thị trường vẫn đang rất thiếu nguồn cung sản phẩm nhà ở do thiếu nguồn cung dự án chủ yếu do có đến hàng trăm dự án bất động sản, nhà ở bị vướng mắc pháp lý. Điển hình là TP HCM trong giai đoạn 2015-2023 có 86 dự án bất động sản, nhà ở thương mại bị ngừng triển khai hoặc chưa triển khai thực hiện với quy mô sử dụng đất lên đến 964 ha và 54.051 căn hộ. Nếu tính cả giai đoạn trước năm 2015 thì có khoảng 220 dự án bị vướng mắc pháp lý, trong đó mới có 77 dự án đã được xử lý đạt 35% và còn 143 dự án đang tiếp tục xử lý, gây lãng phí rất lớn về nguồn lực đất đai và nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp, làm thất thu ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của doanh nghiệp, nhà đầu tư, khách hàng.
Hai là, từ năm 2020 đến nay, thị trường bất động sản tại một số đô thị lớn bị “lệch pha” về phân khúc nhà ở cao cấp, nhưng lại rất thiếu nhà ở thương mại giá vừa túi tiền và nhất là rất thiếu nhà ở xã hội, điển hình tại TP HCM, nguồn cung nhà ở thương mại thuộc các dự án đủ điều kiện huy động vốn liên tục sụt giảm từ năm 2018 cho đến nay (năm 2017 có 42.991 căn; năm 2018 có 28.316 căn; năm 2019 có 23.046 căn; năm 2020 có 16.895 căn; năm 2021 có 14.443 căn; năm 2022 có 12.147 căn; năm 2023 có 17.753 căn và năm 2024 chỉ có 1.611 căn). Trong đó, nhà ở giá vừa túi tiền năm 2020 chỉ chiếm 1% trong tổng số nhà ở thuộc các dự án đủ điều kiện huy động vốn, nhưng từ năm 2021-2024 thì không còn nhà ở giá vừa túi tiền. Ngược lại, tỷ lệ nhà ở cao cấp liên tục chiếm từ 70% trở lên và năm 2024 thì 100% nhà ở đưa ra thị trường là nhà ở cao cấp.
“Kết quả phát triển nhà ở xã hội tại TP HCM rất khiêm tốn, đến năm 2024 mới thực hiện khoảng 6.000 căn hộ, đạt 8,6% kế hoạch và trong cả nước mới hoàn thành 57.652 căn hộ nhà ở xã hội, đạt 5,7% kế hoạch trong giai đoạn 2021-2030”, ông Lê Hoàng Châu đánh giá.
Ba là, giá nhà tăng liên tục và “neo giá cao” vượt quá khả năng tài chính của đa số người dân có thu nhập trung bình, thu nhập thấp đô thị, công nhân lao động, công chức, viên chức nhà nước, cán bộ lực lượng vũ trang ngày càng khó tạo lập nhà ở.