Trung Quốc cùng lúc "hạ nhiệt" căng thẳng với Mỹ và Canada
Trung Quốc trong cùng một ngày nối lại đối thoại với cả Mỹ và Canada, mở đường cho "hạ nhiệt" căng thẳng thương mại khi thời hạn đàm phán sắp hết.
Thủ tướng Trung Quốc điện đàm với Canada
Tân Thủ tướng Canada Mark Carney và Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường vừa có cuộc điện đàm, cho thấy khả năng sẽ có bước ngoặt trong mối quan hệ song phương vốn căng thẳng kéo dài, giữa lúc các xung đột thương mại toàn cầu tiếp tục leo thang.
Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận nhiều vấn đề, bao gồm thương mại, nạn buôn bán fentanyl và nỗ lực thiết lập lại cơ chế liên lạc thường xuyên giữa hai nước, theo tuyên bố từ chính phủ Canada. Ottawa đã nêu rõ các lo ngại liên quan đến rào cản thương mại ảnh hưởng đến xuất khẩu nông sản, đặc biệt là cải dầu và hải sản.
Cuộc điện đàm diễn ra sau khi các Bộ trưởng Thương mại hai nước gặp nhau tại Paris, nơi Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào nhấn mạnh sự cần thiết phải đưa mối quan hệ kinh tế và thương mại Trung Quốc-Canada trở lại đúng hướng.
Quan hệ giữa Bắc Kinh và Ottawa đã rơi vào bế tắc kể từ vụ Canada bắt giữ giám đốc điều hành cấp cao của Huawei năm 2018, kéo theo việc Trung Quốc bắt giam hai công dân Canada. Dù cả ba người đều đã được thả vào năm 2021, nhưng mối quan hệ giữa 2 quốc gia tiếp tục xấu đi, với các đòn thuế trả đũa liên tục từ cả hai phía.
Hồi tháng Ba, Trung Quốc đã áp thuế 100% lên các sản phẩm cải dầu Canada, cùng với mức thuế nhỏ hơn áp lên thịt lợn và hải sản – động thái đáp trả các loại thuế mà Canada áp đặt lên xe điện, thép và nhôm của Trung Quốc năm ngoái. Trung Quốc hiện cũng đang tiến hành điều tra chống bán phá giá với cải dầu Canada, với khả năng áp đặt thêm các biện pháp thương mại mới sớm nhất là vào tháng 9/2025.
Chờ đối thoại Mỹ - Trung phát tín hiệu tích cực
Cuộc đối thoại giữa Canada và Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu tiếp tục biến động. Trong một diễn biến quan trọng khác, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng đã có cuộc điện đàm kéo dài 90 phút vào ngày 5/6 vừa qua, đồng ý nối lại đàm phán thương mại sau nhiều tháng căng thẳng gia tăng.
Ông Trump mô tả cuộc điện đàm là bước đột phá về các vấn đề then chốt, bao gồm nguồn cung khoáng sản đất hiếm và kiểm soát xuất khẩu công nghệ cao, tuyên bố rằng “chúng tôi đang ở vị trí rất tốt với Trung Quốc về thỏa thuận thương mại.” Các cuộc đàm phán tiếp theo sẽ được tổ chức “trong thời gian ngắn,” theo ông Trump, với sự tham gia của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Jamieson Greer.
Ông Trump cũng cho biết ông và phu nhân Melania Trump đã được ông Tập mời thăm Bắc Kinh. Tuy nhiên, liệu sự hòa giải ngoại giao này có dẫn đến những thay đổi chính sách thực chất hay không vẫn là một dấu hỏi, đặc biệt trong bối cảnh Washington tiếp tục siết chặt quyền tiếp cận công nghệ tiên tiến của Bắc Kinh.
Đây là lần tiếp xúc chính thức đầu tiên được biết đến giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi ông Trump quay lại Nhà Trắng. Chủ tịch Tập Cận Bình ví quan hệ song phương như một “con tàu khổng lồ,” và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc “tránh xa các yếu tố gây nhiễu và phá hoại,” theo tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Triển vọng mong manh
Bất chấp những trao đổi cấp cao mới, thị trường vẫn tỏ ra dè dặt. Chứng khoán Mỹ gần như không đổi sau cuộc gọi – phản ánh một tâm lý lạc quan trong thận trọng.
“Cuộc gọi kéo dài 90 phút giữa ông Trump và ông Tập dường như đã phá vỡ bế tắc về khoáng sản chiến lược và các vấn đề cấp bách khác, mở đường cho các cuộc đàm phán thương mại,” bà Wendy Cutler, cựu đàm phán thương mại Mỹ, hiện là Giám đốc tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á, nhận định.
Tuy nhiên, với thỏa thuận hạ thuế tạm thời trong 90 ngày được ký hồi tháng trước tại Geneva, cả Washington và Bắc Kinh chỉ có một khoảng thời gian ngắn để đạt được thỏa thuận toàn diện. Những nỗ lực trước đây – bao gồm thỏa thuận thương mại “Giai đoạn 1” năm 2020 – đều từng thất bại hoặc kéo dài.
Giữa hai bên vẫn còn những bất đồng sâu sắc. Các hành động gần đây của Mỹ – từ hạn chế xuất khẩu đến siết visa – cho thấy lập trường ngày càng cứng rắn. Chính quyền Mỹ hiện vẫn duy trì các biện pháp kiểm soát xuất khẩu với chip tiên tiến – yếu tố then chốt trong AI và quốc phòng – với sự ủng hộ hiếm hoi từ cả hai đảng trong Quốc hội Mỹ.