Khủng hoảng nghiêm trọng, công nghiệp ô tô Trung Quốc sắp vỡ?

Theo Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc, ô tô điện chiếm hơn 60% tổng lượng xe bán ra trong năm 2024. Tuy nhiên, chỉ có một nửa công suất sản xuất xe điện của Trung Quốc, tương đương 20 triệu xe, được sử dụng trong năm 2024.

Kể từ năm 2023 tới nay, các hãng xe điện tại Trung Quốc đã lao vào cuộc chiến giảm giá. Tuy đã đối đầu nhau về giá trong một thời gian dài, các hãng xe vẫn cho thấy sẵn sàng "đua" tới cùng.

Chính phủ Trung Quốc đang lo lắng về mức giá rẻ của xe điện do các công ty trong nước sản xuất. “Cuộc đua” xuống đáy vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại đang gây ra những vấn đề rộng lớn hơn mà nền kinh tế Trung Quốc phải đối mặt.

Nỗi lo lớn nhất chính là giảm giá sẽ dẫn đến những rủi ro về chất lượng. Giảm giá và chỉ coi trọng về doanh số bán, sẽ ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm. Để cắt giảm chi phí, quá trình sản xuất sẽ bị rút ngắn và sử dụng vật liệu rẻ tiền… Nhiều doanh nghiệp ô tô Trung Quốc không thể sáng tạo, họ cắt ngắn quá trình chế tạo xe bằng cách sao chép lại những sản phẩm của hãng xe khác. Cùng với đólà cắt ngắn quá trình thử nghiệm các mẫu xe. Để giảm giá xe nhiều hãng xe đến đã ép các nhà cung cấp phải giảm giá linh kiện.

Biên lợi nhuận xe điện đã giảm xuống chỉ còn 10% trong năm 2024 tại Trung Quốc. Cách đây 4 năm, tỉ lệ này vào khoảng 20%. Mức biên lợi nhuận hiện nay không thể giúp bất kỳ hãng xe nào phát triển bền vững. Các sản phẩm giá rẻ, chất lượng thấp có thể gây tổn hại đến ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc và ảnh hưởng tới nền kinh tế nước này.

Ông Wei Jianjun, Chủ tịch của tập đoàn Great Wall Motor (Ô tô Trường Thành) nhận định, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đang phát triển không lành mạnh và lấy sự sụp đổ của thị trường bất động sản để cảnh báo. "Hiện tại, Evergrande của ngành công nghiệp ô tô đã tồn tại, nhưng nó vẫn chưa bùng nổ".

Bộ Công nghiệp Trung Quốc cho rằng, sẽ không có bên nào chiến thắng trong “cuộc chiến” giá cả và dẫn đến một tương lai mờ mịt. Cơ quan này đang đưa ra các biện pháp để ngăn chặn tình trạng này.

Tuy nhiên, “chiến tranh” giá cả tàn khốc dường như đã trở thành “căn bệnh nan y” của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc, rất khó tìm “thuốc chữa”. Mới đây, “phong trào” làm cũ xe mới đã “bùng nổ”. Tức là các doanh nghiệp và đại lý mang xe mới đi đăng ký biển số, sau đó bán lại cho người tiêu dùng dưới dạng xe đã qua sử dụng. Giá những chiếc xe này rẻ hơn tới 30% so với xe mới. Cách làm “sáng tạo” này giúp các hãng xe chứng minh được doanh số bán vẫn tăng trưởng và tránh những biện pháp kiểm soát từ cơ quan chức năng.

Một số hãng xe chẳng hạn như Geely, nhận thấy ngành công nghiệp ô tô đang lún sâu vào cuộc khủng hoảng do công suất dư thừa, đã quyết định dừng xây dựng thêm nhà máy ô tô mới, giảm sản lượng. Nhưng nếu các hãng khác vẫn lao vào “cuộc chiến” giá không dứt, có thể sẽ phá hỏng kế hoạch này.

Nhiều ý kiến cho rằng, trong thời gian tới sẽ có nhiều doanh nghiệp ô tô Trung Quốc phải giải thể, dừng hoạt động hoặc hợp nhất với nhau. Nếu phá sản, dừng hoạt động thì nền kinh tế bị ảnh hưởng lớn, còn hợp nhất sẽ mất thời gian và rất đau đớn.

Một loạt hãng xe Trung Quốc đã chuyển dịch tầm nhìn ra thị trường quốc tế, nơi họ có thể bán xe với biên lợi nhuận cao hơn. Hiện tại xuất khẩu ô tô từ Trung Quốc ngày càng tăng. Nhưng khả năng sản xuất xe điện giá rẻ của Trung Quốc đã gây ra sự lo lắng ở nhiều quốc gia. “Cuộc chiến” giá cả đang ở mức tồi tệ nhất tại Trung Quốc và hậu quả của nó sẽ được cảm nhận trên toàn thế giới. Xe điện rẻ chưa hẳn đã là niềm hy vọng.

Nhiều nhận định cho rằng, tương lai 20 năm tới, Trung Quốc sẽ trở thành quốc gia giữ vai trò dẫn dắt ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, nhờ vào lợi thế cạnh tranh ngày càng rõ nét về công nghệ, quy mô sản xuất và chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: với thực trạng hiện nay, ngành công nghiệp ô tô toàn cầu sẽ bị dẫn dắt đi về đâu?

HẢI LINH