Thuế quan của Mỹ đang làm giảm đầu tư toàn cầu?
Thuế quan của chính quyền Trump không chỉ làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, mà còn khiến nhà đầu tư trì hoãn quyết định đầu tư.
Điều này đã được các doanh nhân và nhà hoạch định chính sách nhấn mạnh tại Diễn đàn “Davos mùa hè”, trong bối cảnh cuộc chiến thương mại tiếp tục phủ bóng lên nền kinh tế toàn cầu, với việc Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa sẽ tái áp thuế lên hàng chục quốc gia trong vài tuần tới.
Theo ông Victor Chu Lap-lik, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn Đầu tư First Eastern có trụ sở tại Hồng Kông cho biết: “Mọi người đều đang chờ đợi vì những bất ổn xoay quanh chính sách thương mại của Mỹ, vốn đang tạo ra một bối cảnh rất thách thức đối với doanh nghiệp toàn cầu".
Ông Chu cũng cho biết thêm: "Nếu các doanh nghiệp muốn xây thêm một nhà máy ngay lúc này, thì sẽ không thể định giá đầu tư vì không biết giá cả thực tế sẽ ra sao trong 3 hay 4 năm tới".
Cuộc chiến thương mại đang đe dọa làm trầm trọng thêm xu hướng suy giảm đầu tư toàn cầu vốn đã diễn ra mạnh mẽ từ năm ngoái, kéo theo sự chậm lại của tăng trưởng kinh tế.
Theo báo cáo do Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) công bố hôm thứ Năm, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) toàn cầu đã giảm 11% so với cùng kỳ, xuống còn 1.500 tỷ USD trong năm 2024, đánh dấu năm suy giảm thứ hai liên tiếp.
Ông Chu gọi tác động của thuế quan lên FDI là một điều đáng tiếc vì FDI giúp cải thiện luồng vốn, củng cố quản trị, nâng cao chất lượng thương mại và thúc đẩy hòa bình toàn cầu.
Trong bối cảnh Liên minh châu Âu cũng đang rơi vào cuộc đối đầu thuế quan với Mỹ, Thứ trưởng Bộ Doanh nghiệp và chương trình “Made in Italy” của Italia, ông Valentino Valentini, cảnh báo rằng chiến tranh thương mại đang tạo ra các rủi ro địa chính trị mới.
Ông Valentini nhận định, Mỹ dường như không sử dụng thuế quan để điều chỉnh mất cân bằng thương mại hay bảo vệ tạm thời một số ngành, mà đang coi đó như một hình thức tạo ra nguồn thu để bù đắp khoản nợ công khổng lồ.
“Trong một bối cảnh địa chính trị, điều này là rất tệ. Với tình hình hiện tại, chúng ta không thể chấp nhận điều này", ông nói.
Chuyên gia này cho rằng, châu Âu tin rằng đối thoại là con đường xây dựng duy nhất, vì trong một cuộc chiến thương mại sẽ không có người chiến thắng. Ông nói rằng nếu cần giải quyết các vấn đề cụ thể, EU sẵn sàng thảo luận, nhưng sẽ không chấp nhận việc áp thuế tràn lan.
Vào cuối tháng 5, ông Trump đã đe dọa áp thuế 50% lên tất cả hàng hóa từ EU khi thời hạn hoãn thuế quan kết thúc vào ngày 9 tháng 7. Tuy nhiên, ông Valentini cảnh báo rằng thời hạn này khó có thể là mốc cuối cùng.
“Chiến lược là cứ lùi hạn liên tục, khiến mọi người luôn phải dè chừng. Đó là một chiến lược, nhưng không phải là một chiến lược thành công”, ông nói.
Trong khi đó, Trung Quốc đã phải điều chỉnh quan hệ thương mại đầy chông gai với Mỹ suốt nhiều năm, và giờ đây phải đối mặt với những thách thức nội địa cấp bách hơn, theo các nhà kinh tế tại phiên thảo luận tại Diễn đàn Davos.
Bà Liu Qian, nhà sáng lập Wusawa Advisory tại Bắc Kinh và từng là Giám đốc điều hành của The Economist Group tại Trung Quốc cho biết Bắc Kinh đã tự phòng vệ trước sự phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ, và các vấn đề nội địa hiện là ưu tiên chính của chính phủ.
“Khi chính phủ Trung Quốc nói đến chiến lược tuần hoàn kép vài năm trước, thì đó đã là một bước chuẩn bị trước cho khả năng ông Trump trở lại và leo thang thuế quan,” bà Liu nói.
“Hiện nay, điều khiến chính quyền trung ương Trung Quốc lo lắng hơn cả là sự suy yếu trong tiêu dùng nội địa,” bà Liu cho biết thêm; đồng thời chỉ ra mức tăng trưởng chậm của thu nhập khả dụng, thị trường lao động yếu và tác động tiêu cực từ lĩnh vực bất động sản.
Tác động của cuộc chiến thuế quan không chỉ dừng lại ở những con số hay quyết định đầu tư bị trì hoãn, mà còn tạo ra một làn sóng mất niềm tin vào hệ thống thương mại toàn cầu vốn được xây dựng dựa trên nguyên tắc ổn định và minh bạch. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt tại các nền kinh tế đang phát triển, giờ đây phải đối mặt với rủi ro kép: một mặt là sự thiếu chắc chắn trong chi phí đầu vào và đầu ra, mặt khác là việc bị kẹt giữa các cuộc trả đũa thương mại giữa các cường quốc.
Điều này dẫn đến nguy cơ các quốc gia quay về chủ nghĩa bảo hộ, làm xói mòn vai trò của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các cơ chế giải quyết tranh chấp đa phương.
Trong bối cảnh đó, nhiều quốc gia châu Á đang nỗ lực tái cấu trúc chiến lược phát triển kinh tế, chuyển hướng từ phụ thuộc vào xuất khẩu sang tăng trưởng nội địa, tăng cường hợp tác khu vực và thúc đẩy các hiệp định thương mại song phương hoặc đa phương không có sự hiện diện của Mỹ.
Tuy nhiên, các chuyên gia đồng thuận rằng, quá trình này đòi hỏi thời gian và sự phối hợp chính sách chặt chẽ giữa các nước thành viên, nếu không muốn rơi vào tình trạng phân mảnh và cạnh tranh không lành mạnh ngay trong nội bộ khu vực.