Vì sao thuế nhập khẩu đồng của Mỹ làm giá sụt giảm mạnh?

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp áp thuế 50% đối với một số mặt hàng đồng nhập khẩu, không bao gồm đồng tinh luyện, khiến giá đồng tại Mỹ lao dốc khoảng 20%, xuống còn 4,44 USD/pound tính đến chiều thứ Năm.

Động thái này đã làm rõ phạm vi tuyên bố ban đầu của ông Trump hồi đầu tháng 7, vốn từng đẩy giá hợp đồng tương lai đồng tại Mỹ lên mức kỷ lục gần 6 USD/pound và thúc đẩy giới thương nhân đẩy nhanh giao hàng trước khi thuế suất diện rộng có hiệu lực.

Lời đe dọa áp thuế 50% lên đồng hôm 8/7 của ông Trump còn mơ hồ về chi tiết, nhưng thị trường về cơ bản đã kỳ vọng rằng biện pháp này sẽ bao trùm tất cả các loại đồng, từ nguyên liệu thô cho đến sản phẩm hoàn thiện.

Tuy nhiên, mức thuế mới được công bố có phạm vi hạn chế hơn nhiều. Theo Nhà Trắng, thuế suất sẽ có hiệu lực từ thứ Sáu tuần này và chỉ áp dụng đối với đồng bán thành phẩm, như ống và dây đồng, cùng một số mặt hàng sử dụng nhiều đồng như cáp điện và linh kiện điện.

Các nguyên liệu đầu vào cho nhà máy luyện kim và sản xuất, chẳng hạn như quặng, tinh quặng và đặc biệt là cathode được miễn áp thuế cao.

Cathode, hay còn gọi là đồng tinh luyện, chiếm phần lớn lượng đồng nhập khẩu của Mỹ. Trên thực tế, quốc gia này chỉ có hai nhà máy luyện đồng chính và thiếu năng lực chế biến trong nước để đáp ứng nhu cầu về đồng tinh luyện.

Bên cạnh đó, ông Trump cũng công bố các biện pháp theo Đạo luật Sản xuất Quốc phòng nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp đồng nội địa, bao gồm yêu cầu 25% đồng phế liệu chất lượng cao sản xuất tại Mỹ phải được bán trong nước, và đề xuất cấp giấy phép xuất khẩu cho loại phế liệu này.

Theo giới quan sát, mức thuế này nằm trong chiến lược rộng hơn của chính quyền Trump nhằm tăng cường sản xuất trong nước và đảm bảo nguồn cung khoáng sản quan trọng cho Mỹ.

Đồng, một vật liệu cần thiết cho nhiều ngành công nghiệp, từ điện tử cho tới năng lượng sạch là mặt hàng mới nhất bị áp thuế, sau nhôm và thép.

“Mặc dù đồng là vật liệu then chốt trong sản xuất và đối với an ninh quốc gia cũng như kinh tế của Mỹ, nhưng sản lượng đồng của Mỹ đã sụt giảm mạnh,” Tổng thống Trump cho biết trong tuyên bố được Nhà Trắng công bố.

Theo số liệu của Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), Trung Quốc nhập khẩu 60% lượng quặng đồng của thế giới và sản xuất hơn 45% tổng lượng đồng tinh luyện toàn cầu.

Tổng thống Trump khẳng định, mức thuế sẽ giúp tăng sản xuất các sản phẩm đồng trong nước và giảm sự phụ thuộc của Mỹ vào nguồn cung nước ngoài.

Trong khi đó, quy định buộc bán một phần đồng phế liệu và nguyên liệu đầu vào trong nước nhằm giúp tăng năng lực tinh luyện đồng tại Mỹ bằng cách cung cấp cho các nhà máy nội địa nguồn nguyên liệu giá rẻ để mở rộng hoạt động sản xuất. Điều này được kỳ vọng sẽ làm tăng nguồn cung đồng trong nước, khiến giá đồng giảm. Đây cũng chính là lý do giá đồng tại Mỹ giảm mạnh sau khi ông Trump tuyên bố áp thuế mới với đồng nhập khẩu.

Các mức thuế dự kiến sẽ thu hẹp khoảng chênh lệch giá giữa thị trường đồng tại Mỹ và quốc tế, chẳng hạn như Sàn Kim loại London (LME), vốn đã mở rộng sau tuyên bố áp thuế ban đầu của ông Trump hồi đầu tháng 7.

“Hiện tại, chênh lệch giá hợp đồng tương lai đồng giữa hai sàn giao dịch lớn về cơ bản đã trở lại mức bình thường,” ông Trương Tử Hải, Giám đốc Viện nghiên cứu của China Fortune Futures, nói với Shanghai Securities News.

Ông Trương dự đoán rằng mức thuế mới của Mỹ đối với đồng nhập khẩu chỉ gây ra sự xáo trộn ngắn hạn, và giá đồng sẽ sớm ổn định trở lại với các yếu tố cung - cầu cơ bản.

Các chuyên gia cho rằng việc Mỹ áp thuế đồng lần này mang tính chiến lược dài hạn hơn là chỉ phản ứng nhất thời trước biến động thị trường.

Bằng việc giới hạn thuế ở nhóm sản phẩm bán thành phẩm, chính quyền Trump tránh gây gián đoạn nghiêm trọng tới chuỗi cung ứng đầu vào thiết yếu như cathode mà Mỹ đang thiếu hụt, trong khi vẫn tạo áp lực buộc các nhà sản xuất và doanh nghiệp hạ nguồn xem xét việc chuyển dịch đầu tư hoặc tăng gia công trong nước.

Động thái này cũng cho thấy Mỹ đang đi theo lộ trình “chọn lọc” hơn trong chính sách thương mại, tập trung đánh thuế vào các mắt xích có thể khuyến khích phát triển năng lực nội địa.

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cảnh báo rằng tác động lâu dài của chính sách này còn phụ thuộc vào cách thị trường và các đối tác thương mại phản ứng.

Một số quốc gia xuất khẩu đồng lớn có thể tìm cách đàm phán ngoại lệ hoặc điều chỉnh nguồn hàng sang những thị trường khác, trong khi các doanh nghiệp Mỹ cũng cần thời gian để mở rộng công suất tinh luyện.

Điều này đồng nghĩa rằng hiệu quả “tự cường” mà Washington mong muốn có thể mất nhiều năm mới phát huy, và trong ngắn hạn, các đợt biến động giá, cũng như căng thẳng thương mại vẫn sẽ là yếu tố khó tránh khỏi.