Chuyển đổi số sẽ là “cứu tinh” cho hộ kinh doanh khi bỏ thuế khoán

Việc chuyển đổi phương pháp nộp thuế khoán sang kê khai và áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP đang đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mở ra những cơ hội phát triển mới cho hàng triệu hộ kinh doanh tại Việt Nam. Tuân thủ các quy định mới không chỉ giúp hộ kinh doanh tránh được rủi ro mà còn nâng cao hiệu quả quản lý, minh bạch hóa hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, để đạt được điều này, nhiều khó khăn cần được tháo gỡ.

Thực tế cho thấy, các hộ kinh doanh ngày nay không chỉ bán hàng tại điểm bán truyền thống như quầy chợ mà còn mở rộng sang các kênh đa dạng như sàn thương mại điện tử, bán giao mang đi nhận hàng trả tiền (ship COD). Việc này gây khó khăn đáng kể trong việc theo dõi doanh thu thực tế, đặc biệt là khi cần có chứng minh về đầu vào để xuất hóa đơn hợp lệ. Cùng với đó, việc kiểm soát hàng tồn kho, trích xuất và quản lý nguồn gốc hàng hóa trở nên phức tạp hơn rất nhiều với mô hình bán hàng đa dạng.

Vấn đề xuất hóa đơn từ máy tính tiền cũng tiềm ẩn nhiều thách thức. Đối với các giao dịch bán ship COD, nhân viên giao hàng có thể giao vào cuối ngày hoặc thậm chí đêm khuya, đòi hỏi hộ kinh doanh phải tuân thủ việc xuất hóa đơn ngay tại thời điểm hoàn thành giao dịch để tránh vi phạm về thời điểm. Đặc biệt, với các hộ kinh doanh tạp hóa, mặt hàng vô cùng nhiều, đơn lẻ với giá trị rất nhỏ, như một cái kẹo chỉ vài trăm đồng, việc quyết định xuất gộp hay xuất từng mặt hàng, cũng như làm thế nào để đảm bảo tuân thủ mà vẫn tối ưu được lợi nhuận mỏng manh là một bài toán khó.

Bên cạnh đó, hoạt động khai thuế và hoàn thiện sổ sách kế toán cũng là một trở ngại không nhỏ. Việc khai thuế của hộ kinh doanh có những khác biệt đáng kể so với doanh nghiệp, đòi hỏi các mẫu biểu và bản kê kèm theo đặc thù, ví dụ như bản kê để theo dõi tồn kho, tồn xuất hàng hóa. Với số lượng hàng hóa lớn và giá trị nhỏ lẻ, việc này trở nên phức tạp. Nhiều hộ kinh doanh, thậm chí cả kế toán mới, thường chỉ tập trung vào việc khai thuế theo doanh thu mà bỏ qua nghĩa vụ hoàn thiện sổ sách kế toán theo chế độ Thông tư 88 (Thông tư 88/2021/TT-BTC), bao gồm chứng từ, chi phí và dòng tiền. Điều này dẫn đến sự thiếu minh bạch và tiềm ẩn rủi ro bị cơ quan thuế ấn định thuế, phạt chậm nộp, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp nghiêm trọng.

Một rào cản khác là khả năng tiếp cận công nghệ và thiết bị. Nhiều hộ kinh doanh, đặc biệt là các hộ siêu nhỏ, chỉ sở hữu điện thoại thông minh. Việc yêu cầu xuất hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và kê khai thuế khiến phải đầu tư bộ POS trị giá vài chục triệu đồng sẽ là một gánh nặng lớn. Hơn nữa, việc triển khai thiết bị tại các địa điểm kinh doanh đơn giản, như sạp thịt ở chợ chẳng hạn, cũng đặt ra câu hỏi về tính khả thi và phù hợp.

Trước những khó khăn về mặt triển khai này, bà Bùi Thị Trang – Giám đốc Khối Giải pháp bán lẻ, Misa – cho biết, để hỗ trợ các hộ kinh doanh chuyển đổi thuận lợi hơn thì các giải pháp phần mềm đồng bộ và toàn diện là vô cùng cần thiết. Các tính năng cốt lõi như bán hàng, xuất hóa đơn, khai thuế đến hoàn thiện sổ sách kế toán được đưa vào một ứng dụng duy nhất.

Trao đổi thêm với phóng viên Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, bà Trang nhấn mạnh, một trong những khó khăn “thâm niên” nữa là khả năng ứng dụng công nghệ thông tin của nhiều chủ hộ kinh doanh vẫn còn hạn chế. Thành thử, để họ chuyển đổi sử dụng hóa đơn điện tử thành công thì phần mềm phải được thiết kế sao cho thật dễ hiểu, dễ sử dụng, để sao cho ngay cả những người bán hàng ở chợ cũng có thể dễ dàng sử dụng điện thoại thông minh để xuất hóa đơn và thực hiện các hoạt động khai thuế.

Một điểm đáng chú ý nữa là tính năng lên đơn bằng giọng nói ứng dụng AI sẽ mang lại sự tiện lợi đáng kể trong việc xuất hóa đơn đối với những chủ hộ kinh doanh chưa quen thuộc với công nghệ. “Các chủ hộ kinh doanh có thể vừa ‘húp phở’ vừa tạo đơn hàng”, bà Trang nói.

Ngoài ra, sự đồng hành và hỗ trợ từ các tổ chức cũng đóng vai trò quan trọng. Bà Trang cho biết Misa cũng đã phối hợp với Tổng cục Thuế ra mắt cổng thông tin hỗ trợ doanh nhân, nơi hộ kinh doanh có thể tra cứu thông tư, nghị định, và các thủ tục chuyển đổi một cách dễ dàng.

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam - cho biết, về phía Nhà nước và Cơ quan thuế, nhiều chính sách và biện pháp hỗ trợ đã được triển khai. Chính phủ đã có chỉ đạo về việc phải có phần mềm dùng chung, ví dụ như phần mềm bán hàng và phần mềm kế toán, và những phần mềm này sẽ được cấp miễn phí cho tất cả các hộ cá nhân kinh doanh nhằm giảm bớt chi phí cho các hộ. Việc sử dụng các phần mềm dùng chung này sẽ giúp các hộ kinh doanh thực hiện các hoạt động liên quan đến sổ sách và thuế một cách dễ dàng hơn.

Cơ quan thuế cũng chỉ đạo sát sao, cử cán bộ đến tận nơi hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi nhanh chóng, đồng thời khuyến khích các đại lý thuế tham gia hỗ trợ.

Việc chuyển đổi sang phương pháp kê khai và áp dụng hóa đơn điện tử là một bước đi tất yếu, mang lại sự minh bạch, chuyên nghiệp và giúp hộ kinh doanh quản lý luồng tiền hàng hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro pháp lý và thuận lợi hơn trong việc tiếp cận các nguồn vốn. Với những giải pháp công nghệ toàn diện và sự đồng hành từ các bên liên quan, các hộ kinh doanh hoàn toàn có thể tự tin vượt qua những khó khăn ban đầu để phát triển bền vững và đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển chung của đất nước.

Quân Bảo