Rút ngắn thời gian kiểm tra thuế: Cần thiết để giảm gánh nặng cho doanh nghiệp

Trong dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Bộ Tài chính đưa vào quy định cụ thể về hình thức kiểm tra thuế, gồm kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế và kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế. Theo đó, kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế sẽ được áp dụng với những trường hợp rủi ro cao, có dấu hiệu vi phạm, theo kế hoạch, chuyên đề hoặc theo kiến nghị của cơ quan có thẩm quyền.

Về tần suất, việc kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế không quá 1 lần/năm đối với các trường hợp theo kế hoạch, chuyên đề hoặc kiến nghị. Thời hạn kiểm tra tối đa 20 ngày, có thể gia hạn 1 lần thêm 20 ngày. Với doanh nghiệp có giao dịch liên kết, thời hạn kiểm tra tối đa 40 ngày, trong trường hợp cần thiết có thể gia hạn một lần nhưng không quá 40 ngày làm việc.

Góp ý cho dự thảo, Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông quân đội (Viettel) cho rằng, thời hạn kiểm tra thuế 40 ngày làm việc đã chiếm khoảng 15% tổng thời gian làm việc trong năm của doanh nghiệp. Nếu tính cả thời gian gia hạn thêm 40 ngày, tổng cộng 80 ngày, tương ứng khoảng 30% thời gian làm việc một năm.

Viettel đánh giá mức quy định này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và đề nghị rút ngắn để bảo đảm phù hợp hơn với quy định tại Luật Thanh tra. Viettel kiến nghị sửa đổi theo hướng: Thời hạn kiểm tra thuế không quá 20 ngày làm việc kể từ ngày công bố quyết định kiểm tra, trong trường hợp cần thiết được gia hạn 1 lần nhưng không quá 10 ngày làm việc.

Đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết, tập đoàn đề xuất phân nhóm. Nếu công ty mẹ tối cao của tập đoàn là doanh nghiệp Việt Nam, thời hạn kiểm tra không quá 25 ngày làm việc, có thể gia hạn 1 lần nhưng không quá 10 ngày. Nếu công ty mẹ tối cao của tập đoàn là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam hoặc doanh nghiệp ở nước ngoài, thời hạn kiểm tra không quá 40 ngày, gia hạn 1 lần nhưng không quá 25 ngày.

Viettel cũng cho rằng trong trường hợp cần thu thập và trao đổi thông tin với cơ quan thuế nước ngoài, thời hạn kiểm tra thuế có thể kéo dài, nhưng không quá 2 năm. Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc kiểm tra thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.

“Hoạt động thanh tra cũng là hoạt động phức tạp, quy mô rộng hơn nội dung kiểm tra về giao dịch liên kết, nên thời gian triển khai về giao dịch liên kết chỉ nên tối đa bằng thời gian theo Luật Thanh tra”, Viettel nêu quan điểm.

Cũng trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh nội dung này, luật sư Tạ Anh Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH EMME Law nhận định, việc kéo dài thời hạn kiểm tra vượt xa khung luật hiện hành là không phù hợp, thậm chí tiệm cận hoạt động thanh tra. “Kiểm tra thuế chỉ là hoạt động rà soát, đối chiếu chứng từ và dữ liệu để phát hiện sai sót. Nếu kéo dài quá lâu, nó đi ngược lại tinh thần cải cách và gây rủi ro lạm quyền”, ông phân tích.

Theo ông Tuấn, việc rút ngắn thời hạn kiểm tra xuống còn 20 - 30 ngày là hợp lý, vừa đáp ứng yêu cầu quản lý, vừa tránh làm gián đoạn hoạt động kinh doanh. “Khung thời hạn hợp lý sẽ buộc cơ quan thuế nâng cao hiệu quả làm việc, ứng dụng công nghệ, chọn đúng trọng tâm thay vì dàn trải thủ tục. Đây là cách tạo niềm tin rằng cơ quan thuế đang đồng hành chứ không gây khó”, luật sư Tuấn nhấn mạnh.

Ông Tuấn cho rằng, ngoài việc rút ngắn thời gian, cần có cơ chế kiểm soát chặt quyền gia hạn. Nếu luật cho phép gia hạn thêm 10 -15 ngày thì phải quy định rõ trường hợp áp dụng, ví dụ hồ sơ có yếu tố quốc tế hoặc giao dịch liên kết phức tạp. Ngược lại, với doanh nghiệp tuân thủ tốt, có dữ liệu minh bạch, thì kiểm tra nên thực hiện nhanh gọn, thậm chí ngắn hơn mức phổ thông.

Luật sư Tuấn cũng kiến nghị đẩy mạnh ứng dụng hóa đơn điện tử, dữ liệu tập trung và công cụ phân tích rủi ro để giảm thời gian làm việc trực tiếp tại trụ sở doanh nghiệp. “Khi hồ sơ, dữ liệu đã số hóa và kết nối với cơ quan thuế, phần lớn công việc có thể xử lý từ xa. Cơ quan thuế chỉ cần xuống doanh nghiệp để xác minh những điểm còn vướng. Như vậy sẽ tiết kiệm thời gian cho cả hai bên”, luật sư Tuấn nói.

Theo luật sư Tạ Anh Tuấn, việc rút ngắn thời hạn kiểm tra thuế không chỉ giúp doanh nghiệp an tâm sản xuất mà còn nâng cao uy tín cho cơ quan thuế. “Một hệ thống quản lý minh bạch, chuyên nghiệp sẽ khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ tốt hơn, giảm chi phí xã hội và hạn chế tranh chấp. Đây cũng là bước đi phù hợp với mục tiêu cải cách hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia mà Chính phủ nhiều lần nhấn mạnh”, ông Tuấn nói.