Vị thế tiên phong của Quảng Ninh trong cuộc chiến chống khai thác IUU

Đây không chỉ là yêu cầu từ Ủy ban châu Âu (EC) để gỡ "thẻ vàng” mà còn là con đường tất yếu để phát triển bền vững ngành thủy sản. Trong bối cảnh đó, tỉnh Quảng Ninh – một trong những địa phương có thế mạnh về biển, đã và đang thể hiện sự quyết tâm mạnh mẽ, đi đầu trong công cuộc chống khai thác IUU.

Những nỗ lực của Quảng Ninh không chỉ góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản, mà còn nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

Thách thức từ “thẻ vàng” và tầm quan trọng của việc gỡ bỏ

Quảng Ninh đang tăng tốc chiến dịch chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), thể hiện quyết tâm cao độ trong việc gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC). Tỉnh đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ việc siết chặt quản lý tàu thuyền, tăng cường tuần tra, giám sát trên biển đến việc xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm. Mục tiêu là chấm dứt hoàn toàn tình trạng khai thác trái phép, đảm bảo ngành thủy sản phát triển bền vững và có trách nhiệm, giữ gìn nguồn lợi biển, đồng thời tạo tiền đề vững chắc để thủy sản Việt Nam tiếp tục vươn ra thị trường quốc tế một cách chính thức và minh bạch.

Ông Đỗ Quang Sáng – CT HĐQT Công ty CP XNK Quảng Ninh cho biết: Vào tháng 10 năm 2017, EC đã đưa ra cảnh báo "thẻ vàng" đối với thủy sản Việt Nam. Cảnh báo này không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu mà còn đặt ra thách thức về uy tín quốc tế, đòi hỏi cả hệ thống chính trị phải vào cuộc. Việc gỡ "thẻ vàng" là một nhiệm vụ sống còn. Theo ông Sáng, mỗi doanh nghiệp chúng tôi đều mong "thẻ vàng" sớm được gỡ bỏ. Để cánh cửa vào thị trường châu Âu của các doanh nghiệp Việt được mở ra, đó sẽ là động lực mạnh mẽ để chúng tôi đẩy mạnh sản xuất, mở rộng thị trường, tạo ra nhiều việc làm và đóng góp tích cực hơn nữa vào nền kinh tế đất nước.

Theo Đồn Biên phòng Cô Tô, đơn vị thường xuyên tuần tra trên biển, kiểm tra tàu cá hoạt động trong khu vực. Nhiều trường hợp sử dụng ngư cụ cấm hoặc xâm phạm ranh giới vùng biển đã được xử lý nghiêm. Sự hiện diện thường trực của lực lượng Biên phòng nơi đây đã trở thành điểm tựa tin cậy cho ngư dân vươn khơi, bám biển, phát triển sinh kế gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

Trung tá Nguyễn Duy Tuấn, cán bộ Đồn Biên phòng Cô Tô cho biết: Song song với tuần tra, công tác tuyên truyền, vận động ngư dân cũng được coi là “chìa khóa” quan trọng. Cán bộ, chiến sĩ đơn vị thường xuyên tiếp cận ngư dân ngay tại khu neo đậu tàu thuyền và trong các chuyến tuần tra trên biển để phổ biến pháp luật, hướng dẫn bà con chấp hành nghiêm quy định, không vi phạm vùng biển nước ngoài, không sử dụng ngư cụ cấm. Qua đó từng bước hình thành ý thức tự giác, chấm dứt tình trạng IUU.

Còn tại khu vực biên giới biển giáp Trung Quốc, Đồn Biên phòng cửa khẩu cảng Vạn Gia quản lý vùng biển rộng lớn, bao gồm xã đảo Vĩnh Thực và cảng quốc tế Vạn Gia. Bên cạnh việc tăng cường tuần tra, kiểm soát vùng biển được giao, Đồn Biên phòng Vạn Gia còn xây dựng và duy trì mô hình “Tổ sạch biển” với sự tham gia trực tiếp của ngư dân.

Mỗi tổ gồm nhiều hộ ngư dân neo đậu tại cảng, cam kết không khai thác IUU, không dùng ngư cụ cấm, đồng thời phối hợp thu gom rác thải nhựa, lưới hỏng sau mỗi chuyến biển để giữ sạch môi trường bến bãi. Thành viên trong tổ còn có trách nhiệm báo tin kịp thời cho biên phòng khi phát hiện tàu thuyền vi phạm. Nhờ đó, ý thức tuân thủ pháp luật và tinh thần tự giác bảo vệ ngư trường của ngư dân đã được nâng cao rõ rệt.

Tăng cường xử lý

Quảng Ninh với bờ biển dài và nguồn lợi thủy sản phong phú, việc kiểm soát và bảo vệ là ưu tiên hàng đầu. Tỉnh đã tăng cường tuần tra, kiểm soát trên biển, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức cho ngư dân. Những nỗ lực quyết liệt này không chỉ hướng tới mục tiêu phát triển bền vững ngành thủy sản, mà còn góp phần giữ gìn môi trường biển, đảm bảo uy tín và tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu thủy sản của Việt Nam ra thị trường quốc tế.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường: Quảng Ninh đang tăng tốc chiến dịch chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), thể hiện quyết tâm cao độ trong việc gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC). Tỉnh đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ việc siết chặt quản lý tàu thuyền, tăng cường tuần tra, giám sát trên biển đến việc xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm. Mục tiêu là chấm dứt hoàn toàn tình trạng khai thác trái phép, đảm bảo ngành thủy sản phát triển bền vững và có trách nhiệm, giữ gìn nguồn lợi biển, đồng thời tạo tiền đề vững chắc để thủy sản Việt Nam tiếp tục vươn ra thị trường quốc tế một cách chính thức và minh bạch.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Quảng Ninh đã rà soát tình trạng đăng ký, đăng kiểm, cấp phép tàu cá; đồng thời đẩy nhanh cập nhật dữ liệu chủ tàu lên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) và triển khai khai báo, truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử eCDT.

Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt và đồng bộ, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng đã phối hợp kiểm soát hơn 4.200 tàu cá, xử lý nghiêm 97 vụ vi phạm khai thác IUU, với tổng số tiền phạt trên 1,2 tỷ đồng. Đến nay, 100% tàu cá dài từ 15 mét trở lên đã được lắp thiết bị VMS, hệ thống giám sát hành trình tàu cá, và dữ liệu cá nhân của 97,7% chủ tàu đã được cập nhật vào VNFishbase. Hằng tuần, danh sách các tàu có nguy cơ cao vi phạm hoặc mất kết nối VMS trên 10 ngày được gửi tới Biên phòng và các đơn vị liên quan để phối hợp xử lý kịp thời.

Song song với việc ngăn chặn khai thác thủy sản trái phép, Quảng Ninh đã quy hoạch hơn 45.000ha mặt biển cho nuôi trồng thủy sản, hướng tới phát triển nuôi biển công nghệ cao, thay thế dần hình thức quảng canh tự phát, gắn với bảo vệ hệ sinh thái và môi trường. Tỉnh đẩy nhanh việc cấp phép, giao mặt nước cho hộ dân, hợp tác xã và doanh nghiệp; khuyến khích áp dụng lồng bè hiện đại, công nghệ giám sát tự động, qua đó tạo sinh kế ổn định cho ngư dân, nâng cao giá trị xuất khẩu và giảm áp lực khai thác trên ngư trường tự nhiên, hướng tới một nghề cá hợp pháp và có trách nhiệm.

Những biện pháp mà Quảng Ninh thực hiện là những minh chứng rõ ràng cho quyết tâm của tỉnh trong việc phòng, chống IUU, đồng thời góp phần quan trọng vào nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu đối với thủy sản Việt Nam.

Nhờ những giải pháp quyết liệt, Quảng Ninh đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tình trạng tàu cá vi phạm các quy định IUU đã giảm đáng kể. Nhận thức của ngư dân được nâng cao, nhiều chủ tàu đã chủ động hợp tác với cơ quan chức năng, tuân thủ nghiêm các quy định. Hình ảnh ngành thủy sản Quảng Ninh trở nên chuyên nghiệp và có trách nhiệm hơn trong mắt bạn bè quốc tế.

Thành công của Quảng Ninh là một bài học quý giá cho các địa phương khác. Đó là sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, từ cấp tỉnh đến cơ sở, đến sự quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng. Và quan trọng nhất là sự đồng thuận, chung tay của cộng đồng ngư dân.

Lê Cường