Người tiêu dùng trẻ và bước ngoặt “điện hóa” phương tiện cá nhân

Trong tháng 9/2025, Q&Me tiến hành khảo sát trực tuyến “Vietnam’s Next Motorbike Choice: EV or ICE?” với 200 người trong độ tuổi 20–30 tại Hà Nội và TP HCM. Kết quả ghi nhận 54% cho biết sẽ chọn xe điện cho lần mua kế tiếp, trong đó 13% khẳng định “chắc chắn” và 41% “có thể”. Ngược lại, 44% vẫn trung thành với xe xăng, còn 22% cho rằng quyết định sẽ phụ thuộc vào giá cả, hiệu suất và các yếu tố khác.

Một điểm thú vị là sự khác biệt rõ rệt giữa hai đô thị lớn. Ở Hà Nội, 60% người tham gia khảo sát bày tỏ lựa chọn xe điện, trong khi tại TP HCM con số này chỉ đạt 46%. Yếu tố môi trường sống và chính sách kiểm soát phương tiện tại nội đô được cho là nguyên nhân quan trọng, bởi Hà Nội thường xuyên đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí nặng nề. Nhóm tuổi cũng tạo ra khác biệt: những người trẻ từ 20–29 tuổi có tỷ lệ ủng hộ xe điện cao hơn hẳn nhóm lớn tuổi, phản ánh sự dễ thích nghi với công nghệ mới và xu hướng sống xanh.

Khảo sát cũng chỉ ra ba động lực lớn nhất thúc đẩy hành vi mua xe điện. Chính sách nhà nước là yếu tố hàng đầu, khi 34% cho biết họ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ các kế hoạch hạn chế xe xăng tại nội đô và khuyến khích phương tiện xanh. Tiếp đó, 30% nhấn mạnh mong muốn giảm ô nhiễm, bảo vệ môi trường, cho thấy sự gia tăng nhận thức xã hội của người trẻ trước biến đổi khí hậu. Thêm vào đó, 18% cho rằng chi phí vận hành của xe điện tiết kiệm hơn, đặc biệt trong bối cảnh giá nhiên liệu biến động. Ngoài ra, các yếu tố như công nghệ hiện đại, tính năng thông minh hay sự tiện lợi khi có thể sạc tại nhà cũng được đánh giá cao.

Tuy nhiên, nhiều người vẫn gắn bó với xe xăng vì những lý do thực tế. Có đến 41% cho rằng việc đổ xăng tiện lợi hơn nhiều so với tìm trạm sạc. 36% chọn xe xăng vì giá mua ban đầu thấp hơn, dễ tiếp cận với đa số. Một bộ phận khác, chiếm 14%, bày tỏ lo ngại về công nghệ pin, từ nguy cơ cháy nổ đến tuổi thọ và chi phí thay thế. Ngoài ra, thói quen sử dụng lâu năm cùng sự tin cậy vào động cơ đốt trong khiến nhiều người khó thay đổi ngay lập tức.

Một điểm sáng nổi bật trong khảo sát là sự bứt phá của VinFast. Nếu hiện nay, phần lớn người được hỏi đang sử dụng Honda (82%) hoặc Yamaha (9%) và chỉ 4% đi VinFast, thì ở lựa chọn cho “chiếc xe tiếp theo”, có tới 32% nói sẽ cân nhắc VinFast. Những lý do được nhắc đến nhiều nhất là công nghệ điện hiện đại phù hợp xu hướng bền vững, chính sách hỗ trợ cùng mạng lưới trạm sạc đang mở rộng, và đặc biệt là niềm tự hào thương hiệu Việt. Điều này cho thấy VinFast không chỉ hưởng lợi từ xu thế chuyển đổi mà còn thành công trong việc chạm tới cảm xúc người tiêu dùng.

Trong khi đó, Honda vẫn duy trì thị phần lớn nhờ mạng lưới sản phẩm phổ biến và độ phủ thương hiệu rộng. Yamaha được nhiều người trẻ lựa chọn bởi thiết kế và phong cách riêng. Trước xu hướng điện hóa, sự cạnh tranh giữa các hãng xe máy dự kiến sẽ ngày càng gia tăng, với nhiều chiến lược và sản phẩm mới được đưa ra thị trường.

Dù xu hướng đã rõ, thị trường xe máy điện tại Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức. Hạ tầng trạm sạc chưa phủ rộng, chi phí pin còn cao và công nghệ vẫn cần chứng minh tính an toàn, bền bỉ. Đặc biệt, thay đổi thói quen sử dụng của hàng chục triệu người dùng xe xăng là một quá trình dài hơi, không thể “một sớm một chiều”.

Tuy vậy, kết quả khảo sát cho thấy bước chuyển đã dần hình thành. Tỷ lệ người trẻ ưu tiên xe điện ngày càng cao, cộng hưởng với các chính sách thúc đẩy phương tiện xanh, mở ra triển vọng phát triển mới cho thị trường xe máy điện. VinFast đang tận dụng đúng thời điểm để định vị mình như một thương hiệu dẫn đầu, không chỉ về sản phẩm mà còn trong việc gắn kết với tinh thần tự hào dân tộc. Song song đó, sự cạnh tranh từ các hãng quốc tế và yêu cầu ngày càng khắt khe của người tiêu dùng chắc chắn sẽ thúc đẩy toàn ngành phải liên tục đổi mới, mang đến nhiều lựa chọn hơn cho khách hàng.

Khảo sát của Q&Me không chỉ phản ánh bức tranh hiện tại mà còn cho thấy tâm thế chuyển mình của người tiêu dùng trẻ. Trong đó, VinFast nổi lên như một nhân tố then chốt, có khả năng định hình lại cuộc chơi xe máy Việt Nam trong thập kỷ tới.

Thanh Trà