Thái Nguyên phát triển ngành “công nghiệp không khói”

Trong những năm trở lại đây, Thái Nguyên được định vị như một “thủ phủ công nghiệp” mới của miền Bắc. Tuy nhiên, kinh tế Thái Nguyên không chỉ “khô khan” với những khu công nghiệp và nhà máy.

Song hành cùng làn sóng công nghiệp hóa, tỉnh này đang nỗ lực phát triển một ngành “công nghiệp không khói” – du lịch, như một trụ cột kinh tế mới, góp phần đưa Thái Nguyên trở thành trung tâm phát triển cân bằng, bền vững.

Nhìn nhận thực trạng

Thẳng thắn nhìn nhận, dù sở hữu nguồn tài nguyên phong phú, du lịch Thái Nguyên vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh, sau khi sáp nhập địa giới hành chính (với Bắc Kạn), Thái Nguyên hiện có hơn 1.120 di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh, trong đó có 3 di tích quốc gia đặc biệt, 65 di tích cấp quốc gia, 311 di tích cấp tỉnh, cùng 1 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và 43 di sản phi vật thể quốc gia. Đây là một “kho báu” phong phú mà hiếm địa phương nào có được.

Dù vậy, du lịch Thái Nguyên vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng sẵn có. Thực tế cho thấy, ngành du lịch vẫn đang mắc “bẫy doanh thu trung bình”: năm 2024, toàn tỉnh (gồm cả Bắc Kạn cũ) đón chưa đến 4,4 triệu lượt khách và tổng thu từ hoạt động du lịch chưa đạt 4.000 tỷ đồng. Con số này rõ ràng chưa tương xứng với tiềm năng và vị thế địa lý khi chỉ cách sân bay quốc tế Nội Bài chưa đầy một giờ di chuyển.

Các doanh nghiệp cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, chính sách miễn visa 45 ngày cho công dân 13 nước, trong đó có Hàn Quốc, Nhật Bản, Pháp, Đức, Nga… từ ngày 15/8/2023, mở ra cơ hội vàng cho ngành du lịch Việt Nam nói chung và Thái Nguyên nói riêng.

Để du lịch “cất cánh”

Ông Đỗ Trọng Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh Thái Nguyên nhận định, là tỉnh nằm ngay cửa ngõ trung du, kết nối thuận lợi với Hà Nội và vùng Đông Bắc, Thái Nguyên hoàn toàn có thể đón nhận dòng khách quốc tế đến Việt Nam bằng đường hàng không, rồi tiếp tục hành trình khám phá “xứ trà, đất thép”. Nổi bật trong chiến lược phát triển đó là dự án Khu du lịch quốc gia Hồ Núi Cốc – biểu tượng của du lịch Thái Nguyên và cũng là hạt nhân của tầm nhìn mới.

Hồ Núi Cốc mang vẻ đẹp nguyên sơ hiếm hoi còn sót lại, nằm giữa dãy Tam Đảo và Núi Hồng. Thiên nhiên đã ban tặng nơi đây một địa hình độc đáo, hài hòa giữa hồ, núi, rừng và đảo – một “bộ tứ bảo” khiến Hồ Núi Cốc trở thành địa danh có thể sánh ngang với các khu nghỉ dưỡng rừng nhiệt đới nổi tiếng trên thế giới.

Theo bà Trần Nữ Ngọc Anh, Tổng Giám đốc khách sạn May Plaza, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Du lịch tỉnh Thái Nguyên, muốn du lịch phát triển, tỉnh cần tạo ra những tour tuyến đặc sắc, bài bản và mang tính kết nối cao.

Trước đây, Thái Nguyên và Bắc Kạn vốn đã liền kề, dễ dàng kết nối với Thủ đô Hà Nội và các tỉnh Đông Bắc. Nay khi sáp nhập, hệ sinh thái du lịch của Thái Nguyên càng trở nên đa dạng, có thể bổ trợ lẫn nhau để hình thành chuỗi sản phẩm hấp dẫn.

“Sự kết nối giữa du lịch sinh thái, cộng đồng của Bắc Kạn với du lịch văn hóa – lịch sử – làng nghề của Thái Nguyên sẽ tạo ra chuỗi sản phẩm hoàn chỉnh, nâng tầm trải nghiệm và kéo dài thời gian lưu trú từ một ngày lên 2-3 ngày, qua đó nâng cao năng lực cộng đồng tham gia du lịch và đảm bảo phát triển bền vững”, bà Trần Nữ Ngọc Anh nói.

Hiệp hội Du lịch Thái Nguyên hiện đang nghiên cứu xây dựng chuỗi sản phẩm du lịch liên vùng như “Di sản cách mạng – Thiên nhiên hoang sơ”, “Hành trình xanh Việt Bắc: Từ thủ phủ trà, Chiến khu Việt Bắc đến hồ trên núi”, hay “Hành trình trà – hồ – cộng đồng Việt Bắc” với thời lượng từ 2-3 ngày.

Mỗi hành trình là sự kết hợp giữa di sản, văn hóa, thiên nhiên và con người: du khách có thể ghé vùng trà Tân Cương, trải nghiệm hái chè, sao chè cùng người dân, nghe kể chuyện cách mạng tại ATK Định Hóa, ngắm cảnh hồ Núi Cốc, khám phá Hồ Ba Bể, trekking sườn đông Tam Đảo, nghỉ homestay cùng đồng bào Tày và thưởng thức ẩm thực bản địa. Với tour chuyên biệt như du lịch mạo hiểm – sinh thái, du khách có thể trekking rừng Kim Hỷ, khám phá động Puông hay chèo kayak giữa mặt nước Ba Bể xanh thẳm.

Gắn du lịch với thương hiệu Trà Thái Nguyên cũng là một hướng đi then chốt. Ông Nguyễn Huy Sơn, Giám đốc công ty CP Trà Việt Thái cho rằng, việc xây dựng các điểm đến du lịch gắn với không gian đồi chè là vô cùng cần thiết.

“Tỉnh cần quy hoạch đất đai, tạo không gian sản xuất trà đủ rộng và đủ tầm, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, hợp tác xã mở rộng quy mô, kết hợp sản xuất với du lịch trải nghiệm. Khi du khách được tận mắt ngắm đồi chè, tự tay hái và sao trà, họ không chỉ mang về sản phẩm mà còn mang về cả một câu chuyện văn hóa”, ông Sơn nhấn mạnh.

Chung tinh thần đó, ông Nguyễn Văn Ba, Giám đốc Hợp tác xã Miến Việt Cường cho rằng, phát triển du lịch phải gắn liền với quảng bá sản phẩm OCOP địa phương. Theo ông Ba, tỉnh cần đầu tư xây dựng những điểm dừng chân để du khách vừa được thưởng thức, vừa được tham gia trải nghiệm quy trình sản xuất các sản phẩm đặc trưng như miến, chè, rượu, bánh, dệt thổ cẩm… Kết hợp du lịch trải nghiệm với quảng bá OCOP không chỉ giúp gia tăng giá trị sản phẩm mà còn mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp cho cộng đồng địa phương.

“Khi du khách được tận tay làm miến, sao chè rồi mang sản phẩm chính tay mình tạo tác về làm quà, họ sẽ nhớ Thái Nguyên như một trải nghiệm sống chứ không chỉ là điểm check-in,” ông Ba nói.

Rõ ràng, để du lịch Thái Nguyên thực sự “cất cánh”, tỉnh cần một chiến lược tổng thể từ quy hoạch, hạ tầng, nhân lực đến liên kết vùng và quảng bá hình ảnh. Với tài nguyên sẵn có, vị trí thuận lợi, cùng tầm nhìn phát triển bền vững, Thái Nguyên có đủ cơ sở để vươn mình trở thành “thủ phủ của trải nghiệm xanh và văn hóa Việt Bắc”, nơi du khách đến để ngắm hồ, thưởng trà, nghe chuyện cách mạng và chạm vào những giá trị bình dị mà sâu sắc của miền đất “đất thép, xứ trà”.

Vũ Phường - Kim Dung