Cần ngăn chặn triệt để người nổi tiếng “tiếp tay cho hàng giả”
Trước thực tế nhức nhối sau hàng loạt vụ việc vi phạm, góp ý Dự thảo Luật Thương mại điện tử, không ít ý kiến cho rằng, cần ngăn chặn triệt để người nổi tiếng “tiếp tay cho hàng giả”.
Cùng với sự bùng nổ của các nền tảng thương mại điện tử (TMĐT), nghệ sĩ và KOLs đang trở thành lực lượng dẫn dắt xu hướng tiêu dùng, đặc biệt trong các lĩnh vực mỹ phẩm, thời trang, thực phẩm và hàng tiêu dùng nhanh. Họ không chỉ dừng lại ở vai trò quảng bá, mà còn trực tiếp tham gia bán hàng qua livestream, kết nối hàng triệu người theo dõi với thương hiệu.
Thực tế, không ít người tiêu dùng đã mua phải hàng kém chất lượng, thậm chí hàng giả, từ các sản phẩm được quảng bá rầm rộ bởi những tên tuổi như: hoa hậu Thùy Tiên, Quang Linh Vlogs, Đoàn Di Băng hay DJ Ngân 98... cho thấy ranh giới mong manh giữa ảnh hưởng và trách nhiệm trong môi trường số.
Để bảo đảm thực hiện trách nhiệm minh bạch thông tin, Dự thảo Luật Thương mại điện tử trình Quốc hội khóa XV tại Kỳ họp thứ 10 quy định, nền tảng TMĐT phải bảo đảm các thông tin sau được công bố công khai và minh bạch: về chủ sở hữu; về người bán - là một điểm mới so với Nghị định, phải hiển thị thông tin của người bán; về hàng hóa, dịch vụ.
Đồng thời, phải công bố nội dung cơ bản về điều kiện hoạt động công khai trên nền tảng TMĐT, gồm quyền và nghĩa vụ của các bên, chính sách giao hàng, thanh toán, cơ chế giải quyết tiếp nhận và xử lý phản ánh, khiếu nại...
Đối với hoạt động bán hàng livestream, Dự thảo Luật quy định rõ chủ quản nền tảng phải xác thực danh tính người livestream, công khai và thực hiện cơ chế, biện pháp kiểm soát theo thời gian thực nội dung bán hàng livestream. Đối với người bán thì có trách nhiệm cung cấp cho người livestream các tài liệu pháp lý chứng minh đáp ứng điều kiện.
Người livestream bán hàng không được cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về công dụng, xuất xứ, chất lượng, giá cả, khuyến mại, chính sách bảo hành và các nội dung khác liên quan đến hàng hóa, dịch vụ. Thực hiện đúng nội dung quảng cáo đã được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đối với hàng hoá, dịch vụ thuộc trường hợp pháp luật quy định phải xác nhận nội dung quảng cáo…
Đánh giá cao các nội dung được đề xuất, thế nhưng, trước thực tế nhức nhối sau hàng loạt vụ việc vi phạm, không ít ý kiến đề nghị ban soạn thảo cân nhắc rà soát thêm các điều liên quan đến nội dung livestream của những người có ảnh hưởng, người nổi tiếng, KOLs.
Đồng thời, cần bổ sung các quy định về quản lý KOLs, trách nhiệm mạng xã hội, đăng ký và chế tài đặc thù sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng và nghiêm minh hơn cho TMĐT Việt Nam.
Tham gia góp ý Dự thảo Luật, đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ chia sẻ, một nhóm người có vai trò rất quan trọng trong việc bán hàng trên TMĐT, đó là người có tầm ảnh hưởng, KOLs hay KOC.
Theo đại biểu, hiện tại những nhân vật này xuất hiện rất nhiều khi thực hiện bán hàng qua sàn giao dịch TMĐT.
Khi người dân, người xem nhìn thấy các KOLs, KOC, họ rất có niềm tin vì thậm chí có những lúc họ rất bế tắc, rất bi quan trong cuộc sống khi bị bệnh hoặc gặp sự cố. Họ thấy những video livestream này của những người nổi tiếng coi như một cứu cánh.
Từ đó, đại biểu đề xuất, trong Dự thảo Luật cần quan tâm tới nhóm này. Cụ thể, Dự thảo Luật cần định hình và khu biệt giới hạn khái niệm, thay vì dùng chữ livestream.
“Livestream chỉ là một phương thức bán hàng thông qua việc bán hàng trực tiếp trên nền tảng phát trực tiếp. Trong khi đó nếu dùng chữ “người bán hàng thông qua phương thức bán phát trực tiếp” mới chứa đựng những đối tượng khác nữa, sẽ bao quát hơn và đầy đủ các nhóm đối tượng hơn”, đại biểu bày tỏ.
Đồng thời cho hay, Dự thảo Luật cần bổ sung điều riêng về trách nhiệm liên đới, bởi vì KOLs, KOC là những người có vai trò rất quan trọng “đặc biệt đó là về tính hậu quả khi những quảng bá này sai sự thật, gây tác động rất lớn với người tiêu dùng”.
“Các KOLs, KOC phải được định danh điện tử trước khi thực hiện quảng bá hoặc bán hàng. Phải ghi rõ nội dung quảng cáo, chịu trách nhiệm về hàng hóa dịch vụ, chịu trách nhiệm liên đới nếu thông tin quảng cáo sai khác với hồ sơ sản phẩm mà người đăng tải”, đại biểu đề xuất.
Liên quan vấn đề này, tham gia góp ý, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị cũng cho rằng, Dự thảo Luật Thương mại điện tử cần quy định bao quát để không bỏ sót đối tượng và bảo đảm tính khả thi.
Theo đại biểu, đối với khoản 11, Điều 3 về chức năng livestream bán hàng, nếu người bán không thực hiện giao dịch trên nền tảng mà chuyển ra ngoài thì sẽ không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật. Vì vậy, cần điều chỉnh mở rộng để tăng tính bao quát, không bỏ sót đối tượng.
Đồng thời cũng nêu băn khoăn về hiệu quả và khả năng của quy định yêu cầu nền tảng có công cụ kiểm soát nội dung quảng cáo, bán hàng.
“Cần đánh giá tác động, xem các nền tảng hiện nay có đủ hạ tầng kỹ thuật để kiểm soát tự động thông tin hàng cấm, hàng giả trước khi cho đăng tải hay chưa; từ đó có lộ trình phù hợp, hỗ trợ các nền tảng nhỏ dần tuân thủ quy định”, đại biểu bày tỏ.
Cùng quan điểm, nhiều ý kiến cũng đề nghị, quy định rõ ràng hơn về những khía cạnh của hoạt động livestream bán hàng được điều chỉnh riêng bởi Luật Thương mại điện tử, phân định với những nội dung mang tính chất chung được điều chỉnh bởi Luật An toàn thông tin mạng, Luật An ninh mạng, Luật Quảng cáo, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Dự thảo Luật Thương mại điện tử sẽ được Quốc hội tiếp tục thảo luận, xem xét thông qua ngay trong Kỳ họp này.