Dự thảo Luật Thương mại điện tử: Cân nhắc các rào cản pháp lý

Như đã thông tin, việc ban hành Luật Thương mại điện tử được cho là rất cần thiết, cấp bách nhằm kịp thời thể chế hóa đầy đủ, toàn diện các chủ trương mới của Đảng về phát triển thương mại điện tử, kinh tế số và phù hợp với những cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Đồng thời khắc phục những vướng mắc, bất cập của quy định pháp luật hiện hành, thúc đẩy thương mại điện tử tiếp tục phát triển nhanh, bền vững; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và sản xuất trong nước, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Tuy nhiên, bên cạnh những nội dung tích cực, vẫn còn đó một số điều khoản cụ thể để lại băn khoăn, cần được rà soát, xem xét lại một cách kỹ lưỡng.

Theo đó, trong bối cảnh thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng bùng nổ nhưng kèm theo đó là tình trạng gian lận, hàng giả, hàng nhái ngày càng phức tạp, Dự thảo Luật Thương mại điện tử đã đề xuất quy định sàn giao dịch phải "liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại".

Đây được cho là một quy định mang tính đột phá, tuy nhiên, cũng để lại không ít rủi ro tiềm ẩn về những rào cản pháp lý và gánh nặng tài chính có thể bóp nghẹt động lực phát triển của các nền tảng…

Tham gia góp ý Dự thảo Luật, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội phân tích, Dự thảo Luật quy định: “Chủ nền tảng thương mại điện tử trung gian liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các quy định tại điều này, trực tiếp dẫn đến thiệt hại cho người mua” - Quy định này có tác động rất lớn và làm thay đổi căn bản bản chất pháp lý của sàn thương mại điện tử.

Bởi theo thông lệ quốc tế và Luật Giao dịch điện tử, sàn thương mại điện tử thường được coi là nhà cung cấp dịch vụ trung gian và được hưởng nguyên tắc miễn trừ trách nhiệm đối với nội dung hoặc hành vi vi phạm của người bán, trừ khi sàn biết hoặc đáng lẽ phải biết về hành vi vi phạm đó.

Vì vậy, đại biểu cho rằng, việc quy định sàn thương mại điện tử liên đới chịu trách nhiệm với người bán vi phạm ngay cả khi sàn không trực tiếp có lỗi trong việc gây ra thiệt hại sẽ đặt một gánh nặng pháp lý và tài chính khổng lồ lên các sàn thương mại điện tử.

“Các sàn hiện nay quản lý hàng triệu người bán. Việc buộc họ phải chịu trách nhiệm cho hành vi của tất cả người bán sẽ triệt tiêu động lực phát triển của các nền tảng, bóp nghẹt thị trường, hoặc buộc doanh nghiệp phải áp dụng các biện pháp kiểm soát quá mức, gây cản trở và tăng chi phí cho người bán trung thực.

Bên cạnh đó, quy định liên đới chịu trách nhiệm này cũng chưa thống nhất với các nguyên tắc pháp lý hiện hành của Việt Nam. Ví dụ như Luật Giao dịch điện tử có nguyên tắc miễn trừ trách nhiệm dành cho nhà cung cấp dịch vụ trung gian. Theo Bộ luật Dân sự thì quy định này cũng chưa thực sự phù hợp với các nguyên tắc chung về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng”, đại biểu chia sẻ.

Đồng thời, để đảm bảo tính khả thi và khuyến khích thương mại điện tử phát triển, đại biểu đề nghị, Ban soạn thảo cần rà soát lại một cách kỹ lưỡng để quy định trách nhiệm của sàn phải dựa trên nguyên tắc có lỗi, tức là sàn chỉ chịu trách nhiệm khi có lỗi trực tiếp hoặc có lỗi trong việc không thực hiện đầy đủ các biện pháp kiểm soát theo quy định của pháp luật.

Liên quan đến vấn đề này, tham gia góp ý, đại biểu Lê Thanh Hoàn - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hoá cũng cho rằng, nội dung này có mâu thuẫn với Bộ luật Dân sự và Luật Thương mại.

Theo đại biểu, về nguyên tắc, trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh là khi có hành vi vi phạm hoạt động và có thiệt hại thực tế, hành vi vi phạm đó phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại. Trong khi đó, khiếm khuyết về sản phẩm thuộc về người bán. Việc áp dụng trách nhiệm liên đới cho một nền tảng - mô hình mang tính chất trung gian - bên thứ ba là không phù hợp.

Đồng thời cho hay, Dự thảo cũng cần xác định lỗi hệ thống của nền tảng là không gỡ bỏ nội dung có phải nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại cho người bán, người mua hay không. Cần xác định rõ như thế nào là “trực tiếp dẫn đến thiệt hại” để bảo vệ người mua và người tiêu dùng.

Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Dự thảo Luật Thương mại điện tử sẽ được Quốc hội tiếp tục thảo luận, xem xét thông qua ngay trong Kỳ họp này.