Dự thảo Luật Thương mại điện tử: Cân nhắc bổ sung chức năng quản lý Nhà nước

Theo đó, sau gần 20 năm thực hiện Luật Thương mại năm 2005, hoạt động thương mại đã chuyển từ trực tiếp sang môi trường số với tốc độ rất nhanh. Tuy nhiên, mô hình kinh doanh mới như mạng xã hội bán hàng, livestream, thương mại xuyên biên giới, sàn thương mại điện tử (TMĐT) đa dịch vụ… chưa có hành lang pháp lý đầy đủ, dẫn đến nhiều bất cập trong quản lý.

Do đó, việc xây dựng và ban hành Luật Thương mại điện tử được cho là bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương chuyển đổi số quốc gia.

Dự thảo Luật này được xây dựng với bố cục gồm 7 Chương, 48 Điều, với nhiều cơ chế, chính sách nhằm tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ để phát triển kinh tế số và bảo vệ người tiêu dùng.

Tham gia góp ý Dự thảo Luật, chỉ rõ tình trạng buôn bán thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng giả trên các nền tảng TMĐT diễn ra thời gian qua đã gây nhiều hệ lụy cho người tiêu dùng, đại biểu Quản Minh Cường – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng cho rằng, mua hàng trên sàn giao dịch TMĐT hiện nay phần lớn là “mua bằng niềm tin”.

Đồng thời bày tỏ băn khoăn về việc Luật sẽ điều chỉnh, bảo vệ, hỗ trợ người tiêu dùng ra sao trong trường hợp giá trị thực của hàng hóa không tương xứng với giá trị được quảng cáo trên các nền tảng TMĐT?

Từ đó, đại biểu đề nghị, bổ sung chức năng quản lý Nhà nước đối với hoạt động TMĐT, trong đó, không chỉ giao cho Bộ Công Thương mà cần xác định rõ trách nhiệm của UBND các tỉnh, thành phố.

“Nếu chính quyền địa phương không chủ động, tích cực vào cuộc thì khó có thể quản lý hiệu quả, bảo đảm hoạt động TMĐT diễn ra minh bạch, đúng chuẩn mực và lành mạnh”, đại biểu nhấn mạnh.

Liên quan đến vấn đề này, tham gia góp ý quy định về nền tảng quản lý hoạt động TMĐT (Điều 41), đại biểu Nguyễn Phương Tuấn – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh An Giang cho rằng, đây là quy định tiến bộ trong công tác quản lý TMĐT trên nền tảng số.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị, cần làm rõ vai trò, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương đối với nền tảng số quản lý TMĐT này, đặc biệt trong việc “xử lý các phản ánh, khiếu nại của tổ chức, cá nhân về các nền tảng TMĐT, nền tảng TMĐT trung gian, người bán vi phạm pháp luật” (điểm b khoản 2 Điều 41) vì liên quan đến nhiều pháp luật chuyên ngành, thuộc trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức.

Cùng với đó, đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định về chức năng của nền tảng quản lý hoạt động TMĐT để phản ánh toàn diện các chức năng của quản lý Nhà nước đối với TMĐT như: chức năng kiểm tra, giám sát hoạt động của các nền tảng TMĐT; hướng dẫn việc thực hiện các quy định pháp luật về TMĐT…

Ngoài vấn đề đã nêu, quan tâm đến phạm vi điều chỉnh của Luật (Điều 1 và Điều 3), tham gia góp ý Dự thảo Luật, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh - Đoàn đại biểu Quốc hội TP Đà Nẵng đồng tình về việc phạm vi điều chỉnh của Luật cần được mở rộng, bao quát các hoạt động giao dịch điện tử trong mọi lĩnh vực, nhưng đồng thời phải bảo đảm tính thống nhất với các luật chuyên ngành như: Luật Thương mại, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật An ninh mạng…

Theo đại biểu, nhiều hoạt động TMĐT hiện nay không chỉ là giao dịch hàng hóa, dịch vụ thông thường, mà còn bao gồm các hoạt động quảng cáo, truyền thông, thậm chí phát sinh giao dịch tài chính ẩn danh qua nền tảng trung gian. Các hành vi này gây rủi ro lớn cho người tiêu dùng và cho công tác quản lý Nhà nước nhưng lại chưa được quy định rõ trong phạm vi điều chỉnh.

Do vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét điều chỉnh về khái niệm hoạt động TMĐT theo hướng bao quát cả các hoạt động có yếu tố thu thập, chia sẻ dữ liệu, trung gian quảng cáo, livestream, môi giới trên nền tảng điện tử để tránh “khoảng trống” pháp lý mà hiện nay các cơ quan quản lý đang rất lúng túng.

Bên cạnh đó, liên quan đến hoạt động livestream bán hàng và tiếp thị liên kết (Điều 20 - Điều 24), đại biểu nêu rõ, livestream bán hàng về bản chất là một hình thức quảng cáo thương mại trên môi trường điện tử, song trong xu thế ngày nay, hình thức này có tính tương tác và lan tỏa rất mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng.

Vì vậy, đại biểu đề nghị, cần quy định rõ biện pháp kiểm soát và ngăn chặn hành vi vi phạm trong hoạt động livestream bán hàng; phân định rõ trách nhiệm giữa các chủ thể: người bán, người livestream và chủ quản nền tảng TMĐT; với sản phẩm thuộc diện phải có xác nhận nội dung quảng cáo, cần quy định rõ người bán là chủ thể xin phép; người livestream phải xuất trình văn bản xác nhận cho nền tảng trước khi phát trực tiếp.

“Quy định như vậy vừa tăng tính minh bạch, vừa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhất là trong bối cảnh xuất hiện tình trạng bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, thậm chí là hàng cấm qua mạng xã hội”, đại biểu bày tỏ.

Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Dự thảo Luật Thương mại điện tử sẽ được Quốc hội tiếp tục thảo luận, xem xét thông qua ngay trong Kỳ họp này.