Băn khoăn đề xuất xử phạt khi lắp điện mặt trời mái nhà nhưng không thông báo
Đề xuất xử phạt người dân lắp điện mặt trời mái nhà nhưng không thông báo đang gây nhiều tranh luận. Vậy, việc thông báo nhằm mục đích gì và mức phạt thế nào là hợp lý?
Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Trong đó, nhóm hành vi liên quan đến điện mặt trời mái nhà tự dùng được nêu khá chi tiết với nhiều mức xử phạt tùy công suất.
Theo dự thảo, các hệ thống tự sản tự tiêu có đấu nối vào lưới điện quốc gia và công suất dưới 100 kW sẽ bị phạt cảnh cáo nếu không thông báo hoặc thông báo không đúng, không đầy đủ. Nếu tái phạm trong vòng 10 ngày, mức phạt tăng lên 500.000 - 1.000.000 đồng đối với hệ thống đến 20 kW, và 2 - 3 triệu đồng cho hệ thống từ 20 đến dưới 100 kW.
Với hệ thống từ 100 kW trở lên, dự thảo đưa ra mức phạt 10 - 20 triệu đồng đối với hành vi không gửi thông báo phát triển nguồn điện, tự ý lắp đặt, vận hành khi chưa có giấy chứng nhận đăng ký phát triển nguồn điện hoặc không tuân thủ nội dung hồ sơ đã phê duyệt. Ngoài ra, hành vi không tháo dỡ hoặc chậm tháo dỡ nhà máy điện mặt trời, điện gió khi hết thời hạn còn có thể bị phạt 80 - 100 triệu đồng.
Những đề xuất này nhanh chóng thu hút sự quan tâm của người dân. Nhiều ý kiến cho rằng, phần lớn hộ gia đình chỉ lắp vài tấm pin để tự dùng, không phát ngược, không kinh doanh, nên việc “quên thông báo” bị phạt khiến họ băn khoăn. Một số ý kiến cho rằng thậm chí họ không biết mình phải thông báo, vì xem đây là thiết bị phục vụ sinh hoạt như nhiều loại thiết bị điện khác.
Chia sẻ trên tờ Thanh niên, ông Nguyễn Quốc Dũng – Trưởng ban Kinh doanh EVN lý giải về lý do cần thiết phải thông báo hay đăng ký khi lắp điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu thụ.
Cụ thể, theo ông Dũng, mục đích là để dễ quản lý và vận hành chứ không phải “làm khó”. Ông Dũng khẳng định thực tế yêu cầu thông báo hay đăng ký điện mặt trời mái nhà không phải là thủ tục xin - cho, hay là giấy phép con mà là điều kiện cần thiết để hệ thống điện quốc gia vận hành ổn định.
“Đối với điện mặt trời, vào những ngày nắng, hộ gia đình sử dụng điện mặt trời, phụ tải trên lưới giảm xuống. Nhưng khi trời nhiều mây hoặc vào ban đêm, nhu cầu lại dồn về điện lưới. Thế nên, nếu cơ quan quản lý không nắm rõ mức công suất điện mặt trời mà người dân đã lắp đặt, sẽ không tính toán được chính xác phụ tải thực tế. Nói cách khác, việc đăng ký hay thông báo giúp khôi phục lại bức tranh phụ tải đúng với nhu cầu. Nhờ đó, ngành điện có thể chuẩn bị nguồn cung ổn định trong những thời điểm không có nắng”, ông Nguyễn Quốc Dũng nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, chuyên gia năng lượng Đào Nhật Đình cũng cho rằng quy định hiện hành đã yêu cầu rõ trách nhiệm thông báo. Vị chuyên gia cho biết, Nghị định 58 quy định rất rõ là khi lắp điện mặt trời tự sản, tự tiêu, không đấu nối vào hệ thống điện quốc gia, thì chỉ cần thông báo cho đơn vị điện lực tại địa phương về công suất và địa điểm lắp đặt hệ thống; sau đó hộ gia đình hoàn toàn có quyền tự chủ nguồn điện này.
Tuy nhiên, nếu đồng loạt nhiều hộ cứ âm thầm gắn điện mặt trời, ngành điện lực tại địa phương lại không nắm được, sẽ rất khó cho điều độ, không ước tính được nhu cầu để cung ứng cho khu vực.
“Theo tôi, cần thiết phải có chế tài nếu không hợp tác với ngành điện. Đây là hành động thông tin cho nhau để việc tính toán điều độ lưới điện chính xác hơn mà thôi. Quan trọng là cơ quan quản lý chọn lựa hình thức chế tài thế nào khi phát sinh”, ông Đào Nhật Đình nói.
Chia sẻ với Diễn đàn Doanh nghiệp, nhiều ý kiến cho rằng, điều người dân quan tâm nhất vẫn là cách thực thi ngoài thực tế. Hầu hết hộ lắp điện mặt trời chỉ để giảm chi phí sinh hoạt, nên lo ngại bị xử phạt vì chưa hiểu quy định là điều dễ thấy.
Một số ý kiến nhấn mạnh, nếu việc thông báo là cần thiết, cơ quan quản lý cần hướng dẫn thật rõ ràng: thông báo ở đâu, bằng cách nào, gồm những nội dung gì. Khi thủ tục đơn giản, dễ tiếp cận, người dân sẽ hợp tác tự nhiên, không ngại lắp đặt.
Ở nhóm hệ thống lớn hơn hoặc có đấu nối, việc yêu cầu cung cấp thông tin được đánh giá là phù hợp, bởi ảnh hưởng tới lưới điện rõ ràng hơn. Với nhóm này, chế tài, nếu có cũng dễ tạo được sự đồng thuận.
Thực tế, điện mặt trời mái nhà mang lại lợi ích cho cả hộ dân lẫn hệ thống điện. Khi quy định được công bố minh bạch, trình bày dễ hiểu và hướng dẫn nhất quán, việc thông báo sẽ đạt mục đích hỗ trợ vận hành, trong khi người dân không lo vướng phải vi phạm không đáng có.