Pháp luật

Động thái này nhằm khắc phục những tồn tại dai dẳng về tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, lấn chiếm đất công và xây dựng trái phép, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế - xã hội.

Công tác quản lý còn hạn chế

Theo Chủ tịch UBND TP Hải Phòng, thời gian qua, công tác quản lý đất đai trên địa bàn thành phố đã có những chuyển biến tích cực, từng bước đi vào nền nếp, góp phần sử dụng đất hiệu quả hơn và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất nông nghiệp đã mang lại giá trị sản xuất cao hơn, tạo thêm việc làm và tăng thu nhập đáng kể cho người dân. Tuy nhiên, tình trạng quản lý đất công, đất nông nghiệp chuyển đổi còn nhiều hạn chế. Việc tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng trái phép, và lấn chiếm đất công vẫn xảy ra, chủ yếu là những tồn đọng từ giai đoạn trước chưa được xử lý dứt điểm.

Tại xã Vĩnh Lại, theo phản ánh của người dân, nhiều hộ dân đã tự ý xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp. Đơn cử, trường hợp ông Bùi Văn Tuấn, thôn 6, đã xây dựng lán tôn với diện tích hơn 218m2 trên đất nông nghiệp vào đầu tháng 7/2025. Ngoài ra, 6 hộ khác cũng tiến hành xây dựng công trình trên đất nông nghiệp trong cùng tháng. Trước đó, UBND xã Vĩnh Lại đã phải tiến hành kiểm kê 80 trường hợp vi phạm đất đai tồn đọng trước ngày 1/7, với tổng diện tích vi phạm lên tới hơn 18.300m2 liên quan đến các hành vi lấn chiếm đất, tự ý chuyển mục đích, và phá hoại đất.

Tại xã Nam An Phụ, ngay đầu tháng 7/2025, địa phương đã nhanh chóng phát hiện 6 trường hợp xây dựng vi phạm trên đất nông nghiệp. Tổ xử lý vi phạm đã kịp thời đến kiểm tra, tuyên truyền, vận động, kết quả là cả 6 hộ đều tự nguyện tháo dỡ công trình vi phạm, giúp địa bàn không phát sinh vi phạm mới từ đó đến nay.

Tương tự, tại phường Kiến An, ngay khi phát hiện người dân đào lấn núi, phân ô xây dựng mộ trái phép tại khu vực chân núi nghĩa trang Cựu Viên, UBND phường đã họp khẩn và triển khai phương án xử lý kiên quyết. Chỉ trong vòng 3 ngày, phương án phá dỡ được thực hiện và hiện trạng ban đầu được khôi phục.

Bên cạnh 3 địa phương kể trên, nhiều xã, phường khác như Hà Bắc, Hà Đông, Vĩnh Bảo, Vĩnh Hải, Cẩm Giàng, Vĩnh Thuận, Thanh Miện, Vĩnh Thịnh... cũng đã ghi nhận và tích cực vào cuộc xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai ngay khi phát hiện.

Quy trách nhiệm người đứng đầu

Những trường hợp được xử lý nhanh chóng này mới chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm". Trên thực tế, nhiều chuyên gia và ý kiến cử tri phản ánh rằng số vụ vi phạm được phát hiện và xử lý kịp thời chỉ chiếm một phần. Còn rất nhiều vụ việc xây dựng trái phép, tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất, hoặc lấn chiếm đất công vẫn đang tồn tại dưới nhiều hình thức, chưa được hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu đất đai ghi nhận hoặc bị bỏ sót trong quá trình kiểm tra. Thậm chí, nhiều vi phạm chỉ được phát hiện khi công trình đã hoàn thiện, đưa vào sử dụng và gây ra hậu quả nghiêm trọng, buộc cơ quan chức năng phải xử lý hậu kỳ thay vì ngăn chặn từ sớm.

Nhìn nhận chung từ góc độ vĩ mô, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho biết, nhiều năm qua, tình trạng xây dựng không phép, sai phép xảy ra phổ biến ở nhiều nơi, không riêng ở bất cứ địa phương nào. Đáng lo ngại là có những trường hợp gây hậu quả nặng nề như các vụ cháy chung cư mini. Phần lớn các vi phạm này không được phát hiện từ sớm và chỉ khi công trình đã xây gần xong hoặc xây xong, đưa vào sử dụng, xảy ra các hậu quả đáng tiếc thì cơ quan chức năng mới phát hiện ra.

Trước thực trạng trên, Chủ tịch UBND TP Hải Phòng đã ban hành Văn bản 13215/VP-NNMT, yêu cầu UBND các xã, phường, đặc khu phải nghiêm túc thực hiện các quy định của Luật Đất đai. Trọng tâm của chỉ đạo lần này là hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai, giải quyết kịp thời thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, và đặc biệt là tăng cường quản lý đất công.

Chủ tịch UBND TP Hải Phòng nhấn mạnh, Chủ tịch UBND các xã, phường, đặc khu chịu trách nhiệm toàn diện về công tác quản lý đất đai tại địa phương. Trường hợp để xảy ra vi phạm mà không kịp thời xử lý, báo cáo, sẽ bị xem xét trách nhiệm theo quy định.

Theo đó, chính quyền địa phương được yêu cầu triển khai đầy đủ nhiệm vụ được phân quyền, phân cấp, đảm bảo nguyên tắc: Thành phố quản lý thống nhất – xã, phường, đặc khu trực tiếp thực thi. Các xã, phường, đặc khu cần tăng cường quản lý đất công, đất công ích và đất chưa sử dụng; lập đầy đủ danh mục, hồ sơ quản lý toàn bộ quỹ đất công, cập nhật vào cơ sở dữ liệu đất đai số theo quy định; thực hiện quản lý, sử dụng đất công đúng phân quyền, phân cấp, không để xảy ra buông lỏng quản lý, sử dụng sai mục đích, gây thất thoát tài sản công. Kiên quyết xử lý các trường hợp lấn chiếm, sử dụng đất công trái phép; kịp thời báo cáo UBND thành phố đối với các trường hợp vượt thẩm quyền.

Cùng với việc kiện toàn hệ thống quản lý, thành phố sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về đất đai, quy hoạch và xây dựng. Công tác thanh tra, kiểm tra sẽ được tổ chức định kỳ và đột xuất tại các khu vực nhạy cảm, có nguy cơ phát sinh vi phạm cao như đất ven tuyến giao thông, ven sông, biển, đất đồi rừng, ao hồ, và đất nông nghiệp có nguy cơ bị chuyển mục đích trái phép. Các trường hợp vi phạm sẽ được công khai theo quy định.

Bên cạnh đó, ông Lê Ngọc Châu cũng yêu cầu đẩy mạnh tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính về đất đai theo cơ chế “một cửa”, tăng cường tiếp nhận hồ sơ trực tuyến, không để tồn đọng, chậm trễ. Kiên quyết xử lý các hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà trong tiếp nhận, giải quyết hồ sơ đất đai.

Lan Vũ