Nghiên cứu - Trao đổi

Tại Nghị quyết về việc thực hiện một số Nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn được thông qua sáng 11/12, Quốc hội đã giao Chính phủ khẩn trương nghiên cứu, có giải pháp và lộ trình phù hợp về thành lập sàn giao dịch vàng.

Và trong Công điện số 241/CĐ-TTg về việc thực hiện các nhiệm vụ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ngày 17/12/2025 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ - Phạm Minh Chính yêu cầu, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các Bộ, cơ quan liên quan khẩn trương nghiên cứu, đánh giá, đề xuất việc thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia, báo cáo Thường trực Chính phủ trước ngày 20/12/2025.

Trong bối cảnh, giá vàng biến động mạnh, tình trạng chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế cao liên tục tái diễn thời gian qua, không ít ý kiến cho rằng, yêu cầu nghiên cứu xây dựng sàn giao dịch vàng quốc gia được cho là bước đi chiến lược nhằm chuẩn hóa thị trường, giảm thiểu rủi ro, đồng thời tạo động lực phát triển kinh tế trong giai đoạn mới. Tuy nhiên, để mô hình này phát huy hiệu quả, việc nghiên cứu cần được tiếp cận toàn diện, thận trọng, có lộ trình rõ ràng và phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Chia sẻ tại buổi tọa đàm liên quan vấn đề này mới đây, ông Albert Cheng - Tổng Thư ký Hiệp hội Vàng Singapore bày tỏ, Việt Nam rất may mắn khi mở cửa vào thời điểm này, khi thị trường khu vực đã phát triển trong vòng 10 năm trở lại đây, do đó, có thể tận dụng được kinh nghiệm, sự phát triển của thị trường, sự kết nối giữa các nước trong khu vực Đông Nam Á, các công ty tinh luyện, ngân hàng, nhà kinh doanh vàng...

“10 năm trở lại đây, thị trường như con ngựa bất kham, nhiều yếu tố bị bóp méo, gây ra bất mãn cho những người tham gia thị trường. Tại Việt Nam, nền kinh tế chưa cho phép các luồng vốn tự do như nguồn ngoại tệ chảy vào, thị trường vàng áp dụng cơ chế độc quyền nhưng hiện tại, Việt Nam đã mở cửa dòng vốn nhiều hơn và quyết định mở cửa thị trường vàng là một trong những chính sách quan trọng, thể hiện mong muốn mở cửa nhiều hơn cho các lĩnh vực như sản xuất vàng, đầu tư, nhập khẩu vàng”, ông Albert Chen chia sẻ.

Theo ông Albert Chen, trước khi mở cửa thị trường vàng cần chuẩn bị các yếu tố sẵn sàng trước như cơ sở hạ tầng, cơ sở pháp lý, tính thanh khoản… việc mở cửa phải diễn ra từ từ, xác định đúng mục tiêu, bước đi từng bước vững vàng, có kiểm soát, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước như: Singapore, Trung Quốc,… đánh giá đúng sai để sửa đổi, lắng nghe thị trường và đề ra các tiêu chuẩn của thị trường, cân đối tỷ trọng khối lượng giao dịch vàng vật chất, vàng phái sinh...

Dẫn ví dụ sàn giao dịch vàng Thượng Hải (SGE) của Trung Quốc, vị này cho rằng, Việt Nam đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP, Thông tư 34/2025/TT-NHNN về quản lý, kinh doanh vàng, mặc dù chưa phải là cải cách toàn diện nhưng cũng là những bước đi đầu tiên để có thể mở cửa thị trường vàng. Sàn giao dịch là nơi người mua và người bán gặp nhau, thiết lập quy tắc, bộ quy chuẩn để làm sao có người mua nhưng phải có người bán để 2 bên có thể thống nhất giá cả, quy mô giao dịch, mức giá đưa ra phù hợp, minh bạch.

“Ở Việt Nam, có thể có rất nhiều người mua nhưng lại thiếu người bán, Chính phủ nên cho phép nhiều bên tham gia vào thị trường để có thêm người bán, đối tượng tham gia sàn giao dịch, cho phép khối tư nhân nhập khẩu vàng để thị trường không bị hạn chế nguồn cung.

Ngoài ra, cần xem xét các tiêu chuẩn nhập khẩu, cách thức nhập khẩu vàng vào thị trường như quy định về khối lượng vàng có thể nhập khẩu như theo kilogram, gram…”, ông Albert Chen bày tỏ.

Đồng thời khuyến nghị, để tiếp tục các bước tiếp theo, Việt Nam cần thành lập tổ chuyên trách trao đổi giữa ngành với Chính phủ để đưa ra được lộ trình phát triển phù hợp nhất nhằm bảo đảm phát triển bền vững thị trường vàng của Việt Nam trong tương lai.

Phân tích các mô hình sàn giao dịch trên thế giới, Giám đốc khu vực châu Á-Thái Bình Dương của Hội đồng vàng thế giới - Shaokai Fan cũng cho rằng, Việt Nam có thể cân nhắc nhiều mô hình tùy theo mục tiêu điều hành.

Vị chuyên gia này khuyến nghị, trước khi chọn mô hình, Việt Nam cần xác định rõ mục tiêu điều hành, các vấn đề cốt lõi muốn giải quyết và vai trò mong muốn của thị trường vàng trong nền kinh tế. Sàn giao dịch vàng liệu có thúc đẩy xuất khẩu vàng và phát triển ngành chế tác hay không - yếu tố này có ý nghĩa lớn đối với chiến lược dài hạn...

Thông tin về việc thành lập sàn giao dịch vàng, ông Đào Xuân Tuấn - Cục trưởng Cục Quản lý ngoại hối, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng cho rằng, đây là chủ đề được nhiều chuyên gia, ngân hàng thương mại, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế quan tâm, với kỳ vọng có thể tăng tính minh bạch, chuẩn hóa giao dịch và giảm tình trạng chênh lệch giá trên thị trường.

Tuy nhiên, kinh nghiệm trong nước và quốc tế cũng cho thấy, mô hình này chỉ mang lại lợi ích nếu được thiết kế phù hợp; ngược lại, có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu thiếu khuôn khổ pháp lý đầy đủ, thiếu giám sát chặt chẽ hoặc thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý.

Gia Nguyễn