24h

Trong nhiều năm qua, việc cá nhân, hộ kinh doanh sử dụng nhiều tài khoản ngân hàng để nhận tiền bán hàng đã trở thành một “vùng xám” quen thuộc. Doanh thu được chia nhỏ, luân chuyển qua tài khoản của người thân, nhân viên hoặc nhiều tài khoản cá nhân khác nhau, khiến dòng tiền kinh doanh bị che khuất. Trên hồ sơ, đó có thể chỉ là một hộ kinh doanh nhỏ; nhưng trên thực tế, quy mô giao dịch lại lớn hơn rất nhiều.

Thực trạng này không chỉ gây thất thu cho ngân sách, mà nghiêm trọng hơn là làm méo mó nguyên tắc công bằng thuế. Khi một bộ phận kinh doanh kê khai đầy đủ, nộp thuế đúng quy định, còn bộ phận khác lách nghĩa vụ bằng cách “bẻ” dòng tiền qua nhiều tài khoản, thì lợi thế cạnh tranh không còn nằm ở hiệu quả kinh doanh, mà nằm ở khả năng né thuế.

Từ thực tế đó, đề xuất yêu cầu hộ kinh doanh đăng ký và minh bạch các tài khoản (hoặc nhóm tài khoản) sử dụng cho hoạt động kinh doanh được xem là bước đi tất yếu. Về bản chất, đây không phải là biện pháp tận thu, mà nhằm đưa doanh thu về đúng bản chất để tính thuế công bằng, thay vì dựa vào ước lượng hay thuế khoán kéo dài nhiều năm.

Nhìn ở góc độ thị trường, nhiều chuyên gia pháp lý và chính sách thuế cho rằng, sự bất cập hiện nay nằm ở chỗ người tuân thủ đang chịu thiệt. Trong cùng một lĩnh vực, cùng địa bàn, nhưng có hộ kinh doanh nộp thuế dựa trên doanh thu thực, có hộ lại chỉ nộp mức khoán rất thấp nhờ giấu doanh thu qua nhiều tài khoản cá nhân. Nếu tình trạng này kéo dài, động lực tuân thủ sẽ bị bào mòn, bởi người làm đúng lại trở thành người bất lợi.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Lê Thị Nhung - Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts cho rằng, minh bạch tài khoản kinh doanh là hướng đi cần thiết để bảo đảm công bằng thuế, nhưng vấn đề mấu chốt nằm ở cách triển khai. Nếu áp dụng một cách cứng nhắc, thiếu phân loại đối tượng, chính sách có thể vô tình tạo thêm rào cản cho hộ kinh doanh nhỏ và siêu nhỏ.

Luật sư Lê Thị Nhung phân tích, trên thực tế, nhiều hộ kinh doanh hiện nay chưa tách bạch rõ ràng giữa tài khoản phục vụ kinh doanh và tài khoản sinh hoạt cá nhân. Nếu yêu cầu kê khai một cách đại trà, không hướng dẫn cụ thể tài khoản nào được coi là tài khoản kinh doanh, rất dễ gây tâm lý lo ngại bị “soi” toàn bộ đời sống tài chính.

Theo Luật sư Nhung, công bằng thuế không đồng nghĩa với tận thu. Mục tiêu của minh bạch tài khoản phải là xác định đúng doanh thu chịu thuế, chứ không phải làm tăng gánh nặng thủ tục cho những người kinh doanh nhỏ lẻ. Do đó, chính sách cần đi kèm lộ trình phù hợp, có thể áp dụng theo ngưỡng doanh thu hoặc mức độ rủi ro.

Nhìn ở góc độ quản lý, Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đốc Công ty Luật HPVN cũng đồng tình và cho rằng, minh bạch tài khoản kinh doanh phù hợp với xu hướng quản lý thuế hiện đại, khi cơ quan thuế đã có nhiều nguồn dữ liệu như hóa đơn điện tử, dữ liệu từ sàn thương mại điện tử và trung gian thanh toán.

Nhìn rộng hơn, Luật sư Hiệp cho rằng, việc chấm dứt tình trạng giấu doanh thu bằng “ma trận” tài khoản ngân hàng không chỉ là câu chuyện thu thêm bao nhiêu tiền thuế, mà là bước đi để thiết lập lại trật tự công bằng trên thị trường.

“Công bằng thuế, vì thế, không chỉ nằm ở việc “bắt đúng, thu đủ”, mà còn ở cách Nhà nước thiết kế chính sách để người kinh doanh hiểu, làm được và thấy việc tuân thủ là hợp lý, có lợi”, Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp nói.

Nguyễn Giang