Ô tô - Xe máy

Trong làn sóng công nghệ hóa ô tô những năm gần đây, không ít tài xế tỏ ra mệt mỏi khi màn hình cảm ứng dần thay thế các nút bấm vật lý, cảnh báo điện tử xuất hiện dày đặc, còn các hệ thống hỗ trợ lái đôi khi can thiệp quá sâu vào trải nghiệm cầm lái. Với nhiều người yêu lái xe, chiếc ô tô hiện đại đang tạo cảm giác ngày càng xa rời con người. Tuy vậy, không phải công nghệ nào cũng gây phiền toái. Giữa nhiều tính năng gây tranh cãi, hệ thống cảnh báo điểm mù (Blind Spot Monitoring - BSM) là một trong số ít được phần lớn tài xế chấp nhận.

Điểm mù về bản chất là giới hạn cố hữu của con người. Đôi mắt chỉ có thể nhìn rõ một hướng tại một thời điểm, bất kể kinh nghiệm lái xe đến đâu. Điều thay đổi nằm ở chính những chiếc xe hiện đại. Các tiêu chuẩn an toàn ngày càng khắt khe buộc nhà sản xuất phải gia cố thân vỏ, làm dày cột trụ, nâng cao đường viền cửa sổ và thu hẹp diện tích kính. Theo các nghiên cứu của Viện Bảo hiểm An toàn Giao thông Đường bộ Mỹ (IIHS), vùng điểm mù trên các mẫu xe đời mới đã mở rộng đáng kể so với vài thập kỷ trước. Đây là sự đánh đổi hợp lý để tăng khả năng bảo vệ khi va chạm, nhưng đồng thời làm giảm tầm quan sát trong sử dụng hằng ngày.

Ngay cả những mẫu xe trông nhỏ gọn bên ngoài cũng không còn “thoáng” như trước. Gương chiếu hậu vẫn quan trọng, song không thể bao quát mọi góc nhìn. Các phương tiện di chuyển nhanh từ phía sau, xe máy chạy lệch làn hoặc ô tô nhỏ nằm sát rìa tầm gương có thể biến mất đúng lúc người lái chuẩn bị chuyển làn. Giao thông hiện đại còn là sự pha trộn của nhiều loại phương tiện với chiều cao rất khác nhau, từ sedan thấp đến SUV và bán tải, khiến điểm mù trở thành rủi ro thường trực.

Cảnh báo điểm mù được đánh giá cao vì không giành quyền kiểm soát. Hệ thống không tự đánh lái, không tự phanh, mà chỉ cung cấp thông tin thông qua đèn báo nhỏ trên gương chiếu hậu hoặc ốp cửa. Khi khu vực bên hông xe an toàn, đèn tắt hoàn toàn; khi có phương tiện nằm trong điểm mù, đèn sáng liên tục cho đến khi khoảng trống được giải phóng.

Sự tiết chế này giúp BSM tránh gây nhiễu và tạo cảm giác tin cậy. Hệ thống cũng phát huy hiệu quả trong điều kiện thị giác con người dễ bị hạn chế như mưa lớn, ánh đèn pha ban đêm hay mặt trời thấp, nhờ sử dụng radar ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố này.

Ngay cả những tài xế giỏi nhất cũng không tránh khỏi điểm mù. Ở tốc độ cao, chỉ một cái liếc mắt sang bên cũng khiến xe đi thêm hàng chục mét mà người lái không nhìn phía trước. Theo phân tích của Cơ quan An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Mỹ (NHTSA), các tình huống chuyển làn và nhập làn chiếm tỷ lệ đáng kể trong các vụ tai nạn nhiều phương tiện, phần lớn xảy ra trong điều kiện quen thuộc và do hạn chế về tầm nhìn, thời điểm hơn là hành vi liều lĩnh.

Xe máy đặc biệt dễ bị tổn thương trong các tình huống này. Dữ liệu của NHTSA cho thấy xe máy xuất hiện với tỷ lệ cao trong các vụ va chạm khi chuyển làn do khó bị phát hiện bằng mắt thường. Ưu điểm của cảnh báo điểm mù là không dựa vào kích thước hay phán đoán chủ quan: chỉ cần có vật thể di chuyển song song, hệ thống sẽ phát tín hiệu.

Nhiều va chạm khi chuyển làn không nghiêm trọng về hình ảnh nhưng rất tốn kém chi phí sửa chữa do thân vỏ hiện đại phức tạp và nhiều cảm biến. Trong bối cảnh đó, BSM giống như một dạng “bảo hiểm thầm lặng”, giúp giảm xác suất xảy ra những va chạm phổ biến và khó chịu nhất.

Tại Việt Nam, giá trị của cảnh báo điểm mù càng rõ rệt trong điều kiện giao thông hỗn hợp, mật độ xe máy cao và hạ tầng đô thị chưa đồng bộ. Khi SUV, crossover và bán tải - những phương tiện vốn có điểm mù lớn hơn sedan truyền thống đang ngày càng trở nên phổ biến, những hệ thống hỗ trợ mang tính cảnh báo, không can thiệp quá nhiều như BSM có thể xem là lớp an toàn bổ sung phù hợp với thực tế, giúp giảm bớt những sai sót rất con người trong môi trường giao thông phức tạp.

Thanh Trà