Tăng trưởng và phát triển kinh tế phải thật sự hài hòa và đồng bộ với việc bảo vệ các di sản văn hóa tránh tình trạng chỉ nhấn mạnh một chiều vai trò của kinh tế, mà ít chú ý các giá trị văn hóa.
Quảng Ninh đã có hai di sản thế giới liên tỉnh, có 13 Bảo vật quốc gia và 19 di sản văn hóa phi vật thể nằm trong danh mục của thể giới, quốc gia. Những tài nguyên quý giá này sẽ giúp Quảng Ninh tạo sức bứt phá mạnh mẽ hơn nữa trong phát triển di sản thời gian tới đây.
Mới nhất, ngày 12/7 vừa qua, quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Điều này đã mở ra bước ngoặt phát triển mới cho vùng đất Yên Tử, Quảng Ninh.
Hiện, Quảng Ninh có Vịnh Hạ Long và Yên Tử là những di sản đón lượng khách lớn hằng năm. Các hoạt động kinh tế gắn với các di sản này cũng rất phong phú. Như ở Vịnh Hạ Long, nhiều doanh nghiệp mong muốn tỉnh mở thêm các bãi tắm, được đầu tư phát triển nhiều hơn những sản phẩm du lịch trên vịnh để gia tăng trải nghiệm và thu hút du khách...

Theo đó, nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu phải là bảo tồn và bảo tồn để phát triển có ý nghĩa đặc biệt khi mà các di sản chính là nguồn lực cho sự phát triển kinh tế di sản. Chính vì vậy, việc bảo tồn các di sản nhất thiết phải song hành với việc quảng bá rộng rãi và phát huy các giá trị của nó trong đời sống.
Theo ông Vũ Kiên Cường, Trưởng Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, cho biết: Để mở thêm các bãi tắm, điểm đến hay dịch vụ mới, chúng tôi sẽ phải tập trung đánh giá thật kỹ lưỡng tất cả các tác động có thể nhằm đảm bảo gìn giữ tốt vẻ đẹp hoang sơ, giảm thiểu tác động của con người lên cảnh quan thiên nhiên của di sản thế giới Vịnh Hạ Long. Việc xây dựng các sản phẩm mới sẽ chú trọng phát triển các dịch vụ du lịch cao cấp, có chọn lọc, có tính cạnh tranh cao, như: Tổ chức chương trình biểu diễn nghệ thuật tại các hang động, bãi cát kết hợp tổ chức tiệc nhẹ; tổ chức các tour du lịch leo núi, khám phá hang động mới trên Vịnh Hạ Long; tổ chức dịch vụ câu mực, câu cá giải trí; phát triển các show trình diễn thời trang; bổ sung các sản phẩm vui chơi giải trí dưới nước kết hợp trải nghiệm ẩm thực làng chài…
Để phát triển kinh tế di sản, thời gian qua, Quảng Ninh đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng gắn với các vùng di sản. Các tuyến du lịch tâm linh - văn hóa tại Đông Triều, Uông Bí, Quảng Yên, Vân Đồn… được hình thành và kết nối thành chuỗi không gian-thời gian-sản phẩm.
Các không gian di sản lớn như Vịnh Hạ Long, Yên Tử, Bạch Đằng được kết nối với làng nghề truyền thống, sản phẩm Chương trình OCOP, văn hóa ẩm thực địa phương để tạo nên các tuyến du lịch đa trải nghiệm.
Đồng thời, tỉnh đang triển khai chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực bảo tồn - khai thác di sản, hỗ trợ nghệ nhân, phát triển công nghiệp văn hóa, thương mại hóa sản phẩm văn hóa thông qua các nền tảng mạng xã hội và thương mại điện tử.
Quảng Ninh cũng tăng cường đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ số vào quảng bá di sản, xây dựng các nền tảng giới thiệu sản phẩm văn hóa, đẩy mạnh số hóa dữ liệu di sản, tổ chức trải nghiệm thực tế ảo tại các điểm du lịch lớn.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp ông Nguyễn Thế Huệ - Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh Quảng Ninh cho biết, Trên quan điểm hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, Quảng Ninh xác định sẽ tiếp tục khai thác hiệu quả giá trị đặc biệt của di sản để phục vụ cho mục tiêu tăng trưởng nhanh, mạnh và bền vững. Bên cạnh khai thác tài nguyên du lịch thiên nhiên; việc đầu tư tu bổ, tôn tạo các di tích từ nguồn ngân sách nhà nước kết hợp nguồn lực xã hội cho các di tích lịch sử, văn hóa đã góp phần quan trọng cho Quảng Ninh tạo ra các điểm, tuyến du lịch mới hấp dẫn. Nhờ những nỗ lực đó, số khách du lịch đến với tỉnh tăng trưởng đều trong những năm gần đây.

Theo GS.TS. Nguyễn Trọng Chuẩn, Phó Chủ tịch Hội Triết học Việt Nam, tại Hội thảo khoa học “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thúc đẩy động lực tăng trưởng mới - góc nhìn từ thực tiễn phát triển kinh tế di sản của tỉnh Quảng Ninh” tháng 12/2024, thì đầu tiên là giải quyết mâu thuẫn giữa mục tiêu kinh tế và mục tiêu bảo vệ các di sản văn hóa.
GS.TS. Nguyễn Trọng Chuẩn cho rằng; Chủ thể quản lý di sản thuộc về cơ quan quản lý các cấp của địa phương và trực tiếp là người dân địa phương. Địa phương luôn mong sao có thể thu hút được càng nhiều người đến du lịch thì càng tốt vì qua đó nguồn thu sẽ tăng lên. Tuy nhiên, khi lượng du khách càng đông lên thì việc bảo tồn để các di tích văn hóa không bị xâm phạm, hay việc giữ gìn vệ sinh môi trường, nhất là môi trường biển, giữ sạch cho các đảo là điều khá khó khăn, khiến cả các di tích văn hóa lẫn môi trường biển đều chịu những tổn thất mà không thể nào tính bằng tiền được.
Mới đây, ngày 1/11/2025, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định số 4166/QĐ-UBND về việc thành lập Ban Quản lý Di sản thế giới Vịnh Hạ Long - Yên Tử trực thuộc UBND tỉnh Quảng Ninh, trên cơ sở tổ chức lại Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, Ban Quản lý Vườn Quốc gia Bái Tử Long trực thuộc UBND tỉnh Quảng Ninh và Ban Quản lý di tích và danh thắng trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh.