Quyết liệt phòng chống khai thác hải sản bất hợp pháp

Không còn tàu cá “3 không”

Sau gần 8 năm triển khai các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), đến nay, Việt Nam đã cơ bản khắc phục được các nội dung theo khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC). Toàn quốc đã rà soát, nắm chắc số lượng tàu cá và xử lý cơ bản tình trạng tàu cá “3 không”. Các địa phương đã ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng và thực hiện truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT), đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp cho hàng hóa xuất khẩu sang châu Âu.

Tại Hải Phòng, công tác lãnh đạo, chỉ đạo về quản lý tàu cá và chống khai thác IUU được triển khai đồng bộ, thường xuyên. Đến nay, TP Hải Phòng không còn tàu cá “3 không: không đăng ký, không đăng kiểm và không có giấy phép khai thác”. 100% tàu đã được đồng bộ với hệ thống giám sát hành trình (VMS) và tích hợp dữ liệu dân cư (VNeID). 100% tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên đều đã lắp thiết bị giám sát hành trình. Tỷ lệ tàu còn hạn đăng kiểm đạt 98,4%, còn hạn giấy phép khai thác đạt 92,58% – đều cao hơn mức trung bình cả nước.

Số tàu mất kết nối VMS giảm mạnh qua từng năm. Cụ thể, năm 2024 số tàu cá mất kết nối là 214 tàu thì đến năm 2025, số tàu mất kết nối giảm xuống còn 79 tàu, trong đó chỉ còn 2 tàu mất kết nối trên 10 ngày. Việc kiểm tra, giám sát sản lượng thủy sản tại cảng cá được thực hiện nghiêm túc, tàu cá khai thác sai vùng giảm đáng kể.

Theo ông Dương Đình Ổn – Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng, đến nay, 100% tàu cá thuộc diện “3 không” được phê duyệt tại Quyết định số 2326/QĐ-UBND của UBND thành phố đã được đăng ký, cấp giấy phép khai thác thủy sản và cập nhật trên hệ thống phần mềm Vnfishbase.

Kiểm soát chặt hoạt động khai thác trên biển

Thực tế, nhằm chung sức cùng cả nước nỗ lực bảo vệ nguồn lợi thủy sản, nâng cao vị thế của ngành thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế, thời gian qua, TP Hải Phòng đã quyết liệt triển khai đồng bộ các giải pháp chống khai thác IUU, phấn đấu gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của EC đối với hải sản khai thác của nước ta.

Phía Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng đã liên tục cập nhật danh sách lên phần mềm hệ thống giám sát tàu cá, rà soát, lập danh sách khoanh vùng đối tượng tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU như chưa cấp phép khai thác thủy sản, hết hạn đăng kiểm tàu cá, ngắt kết nối VMS, tàu cá vượt ranh giới trên biển theo quy định... Đối với những tàu cá này, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng kiên quyết không cho rời cảng và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định khi cập cảng.

Ngoài việc giám sát VMS liên tục, các lực lượng liên quan đã tăng cường tuần tra, kiểm tra trên biển, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vượt ranh giới cho phép hoặc ngắt kết nối VMS.

Ngoài ra, từ đầu năm, lực lượng chức năng đã tổ chức hướng dẫn sử dụng và cài đặt phần mềm eCDT cho 85 thuyền trưởng tàu cá. Ứng dụng eCDT đã tạo điều kiện cho 915 lượt tàu cá cập và 928 lượt tàu cá rời cảng thực hiện thông qua phần mềm. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu thủ tục hành chính mà còn tăng cường khả năng theo dõi, kiểm soát và ngăn chặn các hành vi vi phạm trên biển.

Theo ông Dương Đình Ổn, thời gian qua, các địa phương trên địa bàn TP Hải Phòng đã kiện toàn và thành lập các Tổ chống khai thác IUU, phân công trách nhiệm cho các ngành, UBND các xã, phường quản lý giám sát các tàu cá không tham gia hoạt động khai thác thủy sản. Xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp trên địa bàn. Đồng thời, thông báo, niêm yết công khai danh sách các tàu cá của địa phương không tham gia hoạt động khai thác thủy sản, tàu cá có nguy cơ cao vi phạm IUU. Nhận thức của người dân về chống khai thác hải sản bất hợp pháp ngày càng nâng cao. Số lượng tàu cá vi phạm khai thác IUU giảm rõ rệt. Ngư dân bước đầu đã hình thành thói quen thực hiện việc ghi chép hồ sơ, nhật ký, báo cáo khai thác, bật giám sát hành trình 24/24 giờ khi đi hoạt động trên biển thực hiện trình báo với cơ quan chức năng khi đưa tàu xuất, rời cảng theo quy định.

Được biết, tính đến ngày 15/6/2025, TP Hải Phòng có tổng số tàu cá đã được đăng ký và cập nhật trên phần mềm Vnfishbase 821 tàu. Số tàu đã cấp giấy phép khai thác thủy sản là 761 tàu, đạt 92,69%. Số tàu hết hạn giấy phép khai thác thủy sản 60 tàu, chiếm 7,31%.

Để đảm bảo tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng đã chú trọng việc ghi chép, theo dõi đầy đủ thông tin tàu cá cập, rời cảng, giám sát sản lượng, biên bản kiểm tra, nhật ký khai thác. Các dữ liệu này được đối chiếu, khớp nối với thông tin trên phần mềm quản lý Vnfishbase để truy vết, chứng minh tính hợp pháp của hoạt động khai thác. Đồng thời, việc kiên quyết không xác nhận nguồn gốc thủy sản đối với tàu cá có hành vi vi phạm IUU cũng được áp dụng nhằm răn đe, loại trừ nguồn thủy sản bất hợp pháp ra khỏi chuỗi cung ứng.

Chỉ tính riêng trong tháng 6/2025, TP Hải Phòng đã xử lý 100 trường hợp vi phạm hành chính với tổng số tiền xử phạt 791 triệu đồng do vi phạm tàng trữ kích điện trên tàu cá để khai thác thủy sản trái phép và các lỗi khác không thông báo cập, rời cảng; thiếu chứng chỉ thuyền, máy trưởng; thuyền viên không có tên trong sổ danh bạ thuyền viên, không treo quốc kỳ...

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng, thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục theo dõi, kiểm soát chặt chẽ hoạt động của tàu cá khi xuất, nhập bến, ra, vào cảng (cả tàu cá của tỉnh ngoài), khu neo đậu, bến truyền thống chưa được công bố mở theo quy định, thu nhật ký, báo cáo khai thác, kiểm đếm sản lượng. Tiếp tục giám sát 24/24 hoạt động tàu cá qua hệ thống giám sát tàu cá, theo dõi, xử lý đúng quy định đối với việc duy trì hoạt động của thiết bị VMS, tàu cá hoạt động sai vùng. Đồng thời, tiếp tục duy trì cao điểm thực thi pháp luật trong tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến, tàu cá ra vào cảng cá chỉ định, các cảng cá không phải cảng cá chỉ định, tại các cửa sông, cửa biển, các đảo, các bến cá tư nhân, truyền thống. Kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đặc biệt hành vi ngắt kết nối VMS, vượt ranh giới cho phép trên biển.