“Sâm tiến vua” trên vùng cao Quảng Trị

Chẳng biết từ bao giờ Quảng Trị đã gắn liền với biệt danh “miền đất cỗi cằn”. Nhưng dường như có một quy luật của tạo hóa, những gì tồn tại được ở mảnh đất này đều mang đến hương vị khác biệt. Sâm tiến vua hay còn gọi là Sâm Bố Chính cũng là một loài cây như vậy.

Từ Quốc lộ 1A rẽ về phía Tây men theo cung đường nhựa ngoằn ngoèo chừng 10km xuyên qua những cánh rừng cao su bạt ngàn sẽ đến xã Gio An, huyện Gio Linh (Quảng Trị) nơi có vườn sâm Bố Chính mà người ta hay gọi là “cây đổi đời”.

Sâm tiến vua là loài thực vật thuộc họ cẩm quỳ, thân nhỏ, lá có nhiều cánh như ngôi sao. Đặc biệt, cây cho hoa có cánh hồng rất tươi, đài hoa dài được trang điểm thêm chấm đỏ tươi nổi bật. Nhưng tất cả những gì tinh túy nhất của Sâm tiến vua ẩn dưới lớp đất giàu dinh dưỡng kia. Hầu hết phần rễ của loài sâm này phình ra thành củ có hình bầu dục, nơi chứa toàn bộ chất dinh dưỡng để vượt qua sự khắc nghiệt của thời tiết. Nói chẳng sai, cây sâm tiến vua có chút gì đó giống với đặc tính của người miền Trung chọn cắm dùi lập nghiệp trên dải đất chưa mưa đã lũ, mới nắng đã khô, ấy thế nên họ chắt chiu, tằn tiện mọi thứ phòng khi trắc trở.

Mặc dù là giống sâm, nhưng Bố Chính không quá “kênh kiệu” như sâm Triều Tiên, chẳng “đỏng đảnh” như sâm Ngọc Linh, cũng không hề ương bướng như mọi loài sâm khác.

Để hạt nảy mầm 100% cần ươm hạt thành hom sau đó mới đem trồng. Thời điểm ươm hạt vào khoảng tháng 10 hoặc tháng 11 hàng năm để đến tháng 12 bắt đầu tiến hành trồng cây xuống đất. Sâm Bố Chính ưa ẩm, sợ động vật nên chỉ cần đủ nước, diệt côn trùng.

Khi tàn mùa hoa có thể thu hoạch, cũng chẳng cần phương tiện máy móc cầu kỳ, chỉ cần dùng cuốc sao cho củ sâm không bị xén hỏng, giá trị nhất ở phần từ mặt đất trở xuống, thu hoạch xong làm sạch bùn đất phân loại chất lượng là có thể ra thị trường.

Loại củ mọng, mập nhất được bán với giá 900 nghìn đồng/kg và giảm dần theo kích thước. Ở Quảng Trị chưa có loại nông sản nào mới thu hoạch tức thì lại có giá thành cao chót vót như vậy.

Sâm Bố Chính có thể dùng tươi bằng cách ngâm với rượu ngon để thưởng thức lâu dài. Các hoạt chất coumarin, acid béo, acid hữu cơ, đường khử, hợp chất uronic kết hợp sẽ tạo ra phương thuốc trị suy nhược cơ thể, mất ngủ, kém ăn và đau lưng, nhức mỏi.

Ông Lê Phước Hiếu - Phó Chủ tịch UBND xã Gio An, là 1 trong 3 thành viên nhóm trồng sâm dược liệu tại Quảng Trị cho biết, qua 9 tháng chăm sóc, 3 ha sâm Bố Chính đã cho thu hoạch, sản lượng vượt dự tính. Mỗi ha thu về khoảng hơn 3 tấn củ.

Ngắm nhìn vườn xanh mướt mãn nhãn, có lẽ đấy là món quà mà thiên nhiên bù trừ cho người Quảng Trị chăng? Bởi ít ai tin rằng, giữa mảnh đất đầy nắng và gió này có thể nuôi dưỡng loại dược liệu quý giá.

Nhưng điều ý nghĩa nhất là Sâm Bố Chính hứa hẹn đem lại cuộc sống ấm no cho người vùng cao Quảng Trị. Mộng ước một ngày nhắc đến Quảng Trị người ta sẽ nhớ ngay có Sâm Bố Chính!