Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã trình Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sửa đổi Điều 64 của Luật Trồng trọt, bổ sung thêm quy định về mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.
Trong bối cảnh yêu cầu tiêu chuẩn hóa sản phẩm ngày càng cao, số lượng mã số vùng trồng được cấp là minh chứng cho nỗ lực của ngành nông nghiệp trong việc tăng cường quản lý chất lượng nông sản ngay từ khâu sản xuất. Tuy nhiên, các vụ việc vi phạm vừa bị phát hiện cho thấy tình trạng lợi dụng chính sách để trục lợi vẫn tồn tại và diễn biến phức tạp.
Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Nguyễn Quốc Mạnh khẳng định, việc trao đổi, mua bán mã số vùng trồng trái phép là hành vi vi phạm pháp luật hết sức nghiêm trọng.
Theo ông Mạnh, mã số vùng trồng vốn được thiết lập nhằm đảm bảo truy xuất nguồn gốc, bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng và đáp ứng yêu cầu kiểm dịch của các thị trường nhập khẩu.
“Khi bị mua bán trái phép, hệ thống quản lý bị bóp méo, gây nguy cơ sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ lọt vào chuỗi xuất khẩu, ảnh hưởng đến cả những doanh nghiệp làm ăn chân chính. Đây là những hành vi rất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới sản xuất và uy tín nông sản Việt Nam”, Phó Cục trưởng nhấn mạnh.
Hiện Việt Nam đang vận hành hai nhóm mã số gồm mã vùng trồng nội địa theo Điều 64 của Luật Trồng trọt và mã vùng trồng phục vụ xuất khẩu theo các nghị định thư ký kết với nước nhập khẩu. Hệ thống mã số đang được mở rộng nhanh chóng, với 5.900 mã nội địa, 9.334 mã phục vụ xuất khẩu và 1.752 mã cơ sở đóng gói đã được cấp.
Riêng tháng 11/2025, cơ quan quản lý cấp mới 48 mã vùng trồng, đồng thời thu hồi 22 mã vùng trồng và 8 mã cơ sở đóng gói không còn đáp ứng yêu cầu. Điều này cho thấy nỗ lực chuẩn hóa hệ thống của toàn ngành, nhưng đồng thời phản ánh áp lực lớn trong việc duy trì chất lượng và ngăn chặn gian lận.
Theo các chuyên gia, áp lực từ thị trường xuất khẩu ngày càng cao khiến nhiều đối tượng tìm cách lách luật, lợi dụng mã vùng trồng đã được cấp để hợp thức hóa hàng hóa không đạt chuẩn. Nếu không xử lý triệt để, nguy cơ bị thị trường quốc tế cảnh báo hoặc tạm ngừng nhập khẩu là hoàn toàn có thể xảy ra, nhất là với các mặt hàng chủ lực như sầu riêng, thanh long, chuối, mít. Thực tế, một số thị trường đã yêu cầu siết chặt truy xuất nguồn gốc và tăng tần suất kiểm tra đối với nông sản Việt, tạo thêm sức ép không nhỏ lên ngành nông nghiệp.
Do đó, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã trình Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sửa đổi Điều 64 của Luật Trồng trọt, bổ sung các quy định về cấp, quản lý và giám sát mã vùng trồng để đảm bảo thống nhất và minh bạch.
Cơ quan này cũng yêu cầu các địa phương tăng cường kiểm tra thực địa, kịp thời xử lý vi phạm, đồng thời đẩy mạnh truyền thông để người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp hiểu rõ trách nhiệm khi sử dụng mã số theo đúng quy định.
Đáng chú ý, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang định hướng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc. Thí điểm đầu tiên sẽ được triển khai với mặt hàng sầu riêng – nông sản có kim ngạch xuất khẩu lớn và chịu yêu cầu nghiêm ngặt từ các thị trường nhập khẩu. Công nghệ AI kỳ vọng giúp tự động hóa giám sát, hạn chế gian lận, rút ngắn thời gian kiểm tra và nâng cao độ chính xác của dữ liệu vùng trồng.
Các chuyên gia đánh giá, chỉ khi kết hợp hoàn chỉnh giữa pháp lý, giám sát thực địa và công nghệ, Việt Nam mới có thể giải quyết tận gốc tình trạng mua bán mã số vùng trồng trái phép. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc siết chặt quản lý mã số vùng trồng không chỉ là yêu cầu cấp bách, mà còn là chìa khóa để giữ vững vị thế của nông sản Việt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
