Sổ tay ESG giúp doanh nghiệp Việt Nam tiến gần tiêu chuẩn quốc tế

Từng bước đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình kinh tế xanh và phát triển bền vững, việc tích hợp các tiêu chí về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) vào chiến lược kinh doanh không còn là xu hướng nhất thời mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với doanh nghiệp ở mọi quy mô.

Với Việt Nam – nền kinh tế có độ mở lớn và kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 ước tính gần 800 tỷ USD, áp lực thực thi ESG càng trở nên rõ nét, đặc biệt khi các thị trường xuất khẩu chủ lực như Liên minh châu Âu (EU), Hoa Kỳ hay Nhật Bản đang siết chặt các quy định về truy xuất nguồn gốc và tính bền vững trong chuỗi cung ứng.

Trong bối cảnh đó, ngày 24/3/2025, Cục Phát triển Doanh nghiệp tư nhân và Kinh tế tập thể (APED), Bộ Tài chính đã phối hợp cùng Đại sứ quán Anh và Tổng Lãnh sự quán Anh và Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam (EY Việt Nam) tổ chức hội thảo giới thiệu Sổ tay Hướng dẫn Khung triển khai ESG, Lập báo cáo ESG và Hướng dẫn áp dụng triển khai cho ba ngành: Bất động sản - Xây dựng và Sản xuất. Bộ tài liệu hướng đến việc đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), trong quá trình tiếp cận và triển khai ESG một cách bài bản, có hệ thống và phù hợp với bối cảnh thực tiễn trong nước.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Đức Trung, Phó Cục trưởng APED nhấn mạnh Sổ tay ESG là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức trong và ngoài nước, nhằm cung cấp hướng dẫn cụ thể, dễ hiểu, có khả năng áp dụng thực tiễn cao cho doanh nghiệp.

“Chúng tôi tin rằng, với sự hỗ trợ của sổ tay này, doanh nghiệp Việt Nam sẽ có được những thông tin cần thiết để từng bước đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, từ đó góp phần xây dựng một thị trường tài chính xanh và bền vững,” ông Trung khẳng định tại hội thảo giới thiệu tài liệu này.

Từ góc nhìn quốc tế, ông Fergus McBean – Bí thư Thứ nhất về Khí hậu và Thiên nhiên, Đại sứ quán Anh chia sẻ ESG đang trở thành một yếu tố chiến lược định hình hành vi đầu tư và vận hành của doanh nghiệp toàn cầu. Đặc biệt, tại các thị trường như Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu, các yêu cầu về báo cáo khí hậu, phát thải, và trách nhiệm xã hội đang ngày càng nghiêm ngặt. Theo ông, các doanh nghiệp Việt Nam nếu muốn duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ không thể đứng ngoài cuộc. Việc thực hiện ESG không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để tăng tính minh bạch, nâng cao giá trị thương hiệu và tiếp cận nguồn vốn quốc tế.

Một nghiên cứu của PwC công bố năm 2023 cho thấy có tới 83% nhà đầu tư toàn cầu cho rằng yếu tố ESG là trọng yếu trong quyết định đầu tư. Trong khi đó, 77% người tiêu dùng tại châu Âu và Bắc Mỹ sẵn sàng chuyển sang các thương hiệu có minh bạch ESG dù chi phí cao hơn. Đối với Việt Nam – quốc gia hàng đầu khu vực Đông Nam Á về tăng trưởng thương mại, việc nâng cấp chiến lược quản trị doanh nghiệp theo chuẩn ESG là điều kiện cần để duy trì đà tăng trưởng bền vững.

Tuy nhiên, dù phần lớn doanh nghiệp Việt Nam đã bắt đầu tiếp cận khái niệm ESG, khoảng cách giữa nhận thức và hành động vẫn còn rất lớn. Theo khảo sát từ Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), chỉ khoảng 10% doanh nghiệp nhỏ và vừa có kế hoạch triển khai ESG bài bản, trong khi trên 60% cho rằng họ thiếu kiến thức, công cụ và nguồn lực tài chính để thực hiện.

Đây cũng là lý do khiến việc xuất hiện của Sổ tay ESG trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Bộ tài liệu không chỉ cung cấp kiến thức nền tảng về ESG mà còn đưa ra hướng dẫn chi tiết cách xây dựng chiến lược, thu thập dữ liệu và lập báo cáo ESG theo thông lệ quốc tế. Đặc biệt, tài liệu có ba phiên bản chuyên biệt hóa theo ngành, bao gồm sản xuất, nông nghiệp và logistics giúp các doanh nghiệp thuộc từng lĩnh vực dễ dàng tìm được định hướng phù hợp với đặc thù hoạt động của mình.

Mở rộng cơ hội cho doanh nghiệp

Ông Nguyễn Việt Long, Phó Tổng Giám đốc Khối Tư vấn EY Việt Nam chia sẻ rằng việc xây dựng Sổ tay ESG dựa trên kinh nghiệm thực tế từ quá trình tư vấn cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước. “Chúng tôi hiểu rõ để ESG thực sự đi vào hành động, doanh nghiệp cần một công cụ đơn giản, dễ triển khai và phù hợp với năng lực hiện tại. Chính vì vậy, tài liệu này không mang tính lý thuyết mà tập trung vào tính ứng dụng, đi kèm với các mẫu biểu, quy trình, chỉ số đo lường cụ thể”.

Đáng chú ý, việc triển khai ESG không đơn thuần là thay đổi về mặt vận hành mà còn kéo theo nhu cầu huy động nguồn lực lớn từ tài chính, nhân sự đến công nghệ. Đối với nhóm SMEs vốn dĩ đã chịu nhiều áp lực về chi phí và khả năng tiếp cận tín dụng, đây là một thách thức không nhỏ. Tuy nhiên, việc triển khai ESG cũng mở ra cơ hội tiếp cận các nguồn vốn bền vững từ các tổ chức quốc tế. Theo báo cáo của IFC, riêng trong năm 2022, các khoản vay và đầu tư xanh toàn cầu đã đạt mức 1.600 tỷ USD, trong đó khu vực châu Á – Thái Bình Dương chiếm gần 30%.

Thực hành ESG hiệu quả giúp doanh nghiệp mở rộng cơ hội tiếp cận các dòng vốn này, thông qua các quỹ đầu tư ESG, phát hành trái phiếu xanh hoặc vay ưu đãi từ các định chế tài chính cam kết hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững. Theo McKinsey, các công ty tích hợp ESG vào mô hình kinh doanh có thể giảm tới 20% chi phí hoạt động và tăng giá trị doanh nghiệp trung bình 10–15% trong dài hạn.

Tuy nhiên, nếu không có sự hỗ trợ kỹ thuật và hướng dẫn thực tiễn, nhiều doanh nghiệp sẽ khó có thể chuyển đổi kịp. Đó là lý do các chương trình đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và tài liệu hướng dẫn như Sổ tay ESG trở nên cấp thiết. Việc tiếp tục mở rộng phạm vi triển khai, tăng cường hợp tác công – tư, và hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp sẽ là chìa khóa để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 và cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Nhìn chung, ESG không chỉ là yêu cầu đến từ bên ngoài, mà còn là cơ hội để tái cấu trúc mô hình kinh doanh, gia tăng giá trị thương hiệu, củng cố niềm tin với nhà đầu tư, khách hàng và cộng đồng. Với Sổ tay ESG được xây dựng bài bản, chuyên sâu và sát với thực tiễn từng ngành, doanh nghiệp Việt Nam đã có trong tay một công cụ mạnh mẽ để từng bước hội nhập vào sân chơi toàn cầu, nơi phát triển bền vững không còn là lựa chọn, mà là điều kiện bắt buộc để tồn tại và phát triển.