Sớm tháo gỡ “điểm nghẽn” hoàn thiện thể chế hiện hành

Đó là nhiệm vụ quan trọng được nhấn mạnh tại Hội thảo quốc tế “Hoàn thiện thể chế nhằm hiện thực hóa nguyên tắc “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp được tổ chức tại Quảng Ninh vừa qua.

Nhiều điểm nghẽn

Việt Nam đang bước vào giai đoạn cải cách thể chế mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp. Trong bối cảnh hoạt động đầu tư được điều chỉnh bởi nhiều luật mới gồm Luật Đầu tư năm 2020 (sửa đổi năm 2024), Luật Đầu tư công năm 2024, Luật Đầu tư theo phương thức thức đối tác công tư (PPP) năm 2020 (sửa đổi năm 2024), Luật Đấu thầu 2023… những đổi mới này đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút nguồn vốn, thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng đời sống. Tuy nhiên, trong bối cảnh thế giới và trong nước có nhiều thay đổi dẫn đến tình trạng thể chế chưa theo kịp thực tiễn.

Theo ông Nguyễn Khánh Ngọc - Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam, trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong môi trường đầu tư kinh doanh, hoàn thiện pháp luật, lĩnh vực pháp luật được thay đổi, bổ sung, hoàn thiện nhiều nhất có lẽ là đầu tư kinh tế, đầu tư kinh doanh. Điều này cũng đã đem lại những thay đổi của môi trường đầu tư kinh doanh với những số liệu đã được nói đến trong thời gian vừa qua. Tuy nhiên, từ thực tiễn có thể thấy còn có những vấn đề tồn tại hạn chế mà Việt Nam cần phải khắc phục.

Đầu tư có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Đối với nền kinh tế, việc đầu tư trực tiếp giúp tăng năng lực sản xuất, phát triển hạ tầng và các dịch vụ công cộng thiết yếu như điện, nước, giao thông… Đối với nhà đầu tư, nhà thầu, đầu tư trực tiếp mang lại nhiều lợi thế do lợi nhuận lớn, an toàn trước những biến động của nền kinh tế. Chính vì vậy, quốc gia nào cũng hết sức chú trọng hoạt động thu hút đầu tư, trong đó có Việt Nam. Việc thu hút đầu tư đang là chiến lược phát triển cốt lõi của Việt Nam trong nhiều thập kỷ vừa qua với những thành tựu đáng mừng.

Ông Phạm Đức Ấn - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh bày tỏ, Quảng Ninh là điểm đến rất đáng tin cậy, hấp dẫn của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Chính vì vậy, tỉnh đã đạt được nhiều kết quả kinh tế - xã hội tích cực. Cụ thể, trong quý I/2025, Quảng Ninh đạt mức tăng trưởng 10,91%, đứng thứ 7 cả nước, cao hơn kịch bản tăng trưởng mà tỉnh đã đề ra. Đây là tiền đề để Quảng Ninh hi vọng đạt mục tiêu tăng trưởng cả năm là 14% như đã đề ra. Do đó, Hội thảo với cách tiếp cận rất mới, rất sáng tạo, sẽ là cơ sở để Quảng Ninh học tập, thực hiện hiệu quả các mục tiêu đã đề ra, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế đang có sự biến động mạnh như hiện nay. Từ đó giúp địa phương phát huy hiệu quả được hết các chính sách pháp luật trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội”.

Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu phát triển tất yếu đó, Việt Nam cần phải thu hút mạnh hơn nữa FDI cũng như các nguồn vốn trong nước bằng việc hoàn thiện thể chế, tháo gỡ điểm nghẽn đang cản trở tính cạnh tranh trong thu hút đầu tư. Một trong những giải pháp cần được thực hiện ngay và hiệu quả là hoàn thiện thể chế để đảm bảo thực hiện nguyên tắc lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ.

Cần thêm giải pháp đột phá

Để phát triển đúng mục tiêu đề ra, Việt Nam cần phải sớm hoàn thiện các cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn trong đầu tư trực tiếp, đảm bảo lợi ích hài hòa, cạnh tranh công bằng, đồng hành cùng phát triển.

Việc tháo gỡ các điểm nghẽn trong cơ chế đầu tư trực tiếp sẽ mang lại những giá trị thiết thực, nhất là trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động, việc xây dựng cơ chế chia sẻ rủi ro giữa nhà đầu tư, doanh nghiệp và nhà nước là vô cùng cần thiết. Điều này không chỉ giảm áp lực cho một bên mà còn khuyến khích tinh thần hợp tác, cùng phát triển.

Những sự thay đổi về thể chế đang được tiến hành toàn diện trên các lĩnh vực tác động rất lớn đến những nội dung của pháp luật đầu tư, hướng đến một hệ thống pháp luật có khả năng đảm bảo sự phát triển của đất nước thông qua nhiều giải pháp, trong đó thu hút đầu tư có vai trò quyết định.

PGS, TS Đinh Dũng Sỹ - Ủy viên Ban chấp hành hội Luật gia Việt Nam khẳng định, phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số quốc gia là cơ hội cũng là yếu tố quyết định phát triển đất nước.

“Những chính sách thí điểm của Nghị quyết số 193 vừa tháo gỡ những điểm nghẽn, những rào cản của cơ chế, chính sách pháp luật hiện hành, vừa tạo dựng những cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học công nghệ. Nghị quyết cũng thể hiện rất rõ quan điểm “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” trong đầu tư, nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, chuyển đổi số cả trong khu vực công lẫn khu vực tư”, PGS, TS Đinh Dũng Sỹ cho biết thêm.

Từ góc độ doanh nghiệp, Luật sư Vũ Lê Bằng - Luật sư Điều hành Công ty Luật Nishimura & Asahi Law Firm cho biết: “Để nguyên tắc “chia sẻ rủi ro và hài hòa lợi ích” thực sự đi vào thực tiễn, cần có các giải pháp đồng bộ từ cả nhà nước và nhà đầu tư. Trước hết, nhà đầu tư cần chủ động trong công tác thẩm định pháp lý, sử dụng cơ chế bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tăng cường đối thoại với cơ quan quản lý.

Trong khi đó, cơ quan nhà nước cần nâng cao tính minh bạch, xây dựng cơ chế bảo vệ nhà đầu tư trong các trường hợp lỗi xuất phát từ phía nhà nước và tạo điều kiện thuận lợi hơn để đảm bảo tính ổn định, công bằng trong môi trường đầu tư bất động sản. Việc triển khai các cải cách pháp lý và thực tiễn nêu trên sẽ không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư nước ngoài, mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và minh bạch của thị trường bất động sản Việt Nam trong dài hạn”.