Gửi bình luận
Góp ý sửa đổi Luật Đường sắt, nhiều ý kiến nhấn mạnh, cần tiếp tục hoàn thiện các quy định về TOD, kết nối hạ tầng, cơ chế tài chính và quyền phân định trách nhiệm ở cấp địa phương.
Với nhiều quy định mới được bổ sung theo hướng cởi mở hơn về phân cấp, ưu đãi đầu tư và phát triển công nghiệp đường sắt, Luật Đường sắt (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc xây dựng một hệ thống đường sắt hiện đại, đồng bộ. Đồng thời, luật sửa đổi cũng hướng tới thúc đẩy xã hội hóa nguồn lực, phát triển công nghiệp nội địa và đưa đường sắt trở thành trụ cột trong chiến lược hạ tầng quốc gia giai đoạn mới.
Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, đồng bộ và sát với thực tiễn triển khai, nhiều ý kiến nhấn mạnh việc rà soát kỹ lưỡng các quy định liên quan đến đầu tư, khai thác, chính sách ưu đãi và phân cấp quản lý…
Trong quá trình góp ý cho Dự thảo Luật Đường sắt sửa đổi (Dự thảo), ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch Hội đồng thành viên Hà Nội - Metro đã đề xuất nhiều nội dung cụ thể nhằm hoàn thiện khung pháp lý, gắn với thực tiễn đầu tư, vận hành và phát triển hệ thống đường sắt hiện đại, đặc biệt là tại các đô thị lớn.
Từ thực tiễn tuyến Cát Linh - Hà Đông, ông Hùng cho biết, ở đâu có điểm trông giữ xe, ở đó đông khách, ngược lại ga nào không bố trí được kết nối thì vắng hoe. Vì vậy, cần bổ sung các quy định rõ ràng về hạ tầng kết nối giữa đường sắt với đường bộ, cảng hàng không, các điểm trung chuyển nhằm đảm bảo sự liền mạch trong hệ thống vận tải công cộng.
Đáng chú ý, đại diện Hanoi - Metro đề xuất bổ sung thêm khái niệm “vận tải công cộng bằng đường sắt” như một đối tượng chính sách được trợ giá, bởi đây là loại hình phục vụ cộng đồng và khó có khả năng bù đắp chi phí. Đồng thời, bổ sung các sản phẩm công nghiệp đường sắt không chỉ dừng ở đầu máy, toa xe mà cần mở rộng ra phần mềm điều độ, công nghệ điều hành…
Về đầu tư phát triển công nghiệp đường sắt, ông Hùng góp ý, nếu đường sắt địa phương, đặc biệt là đường sắt đô thị, cần quy định rõ Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố có được phép quyết định danh mục dịch vụ hàng hóa công nghiệp không, hay phải chờ quyết định của Thủ tướng.
“Đặc biệt, là khoảng trống pháp lý về trùng tu đoàn tàu. Hiện nay, chi phí trùng tu chưa nằm trong cơ chế tài chính cho vận hành. Chúng tôi có thể bảo dưỡng thường xuyên, nhưng chưa có nguồn để tháo lắp, đại tu đoàn tàu đúng quy chuẩn, điều này tiềm ẩn rủi ro rất lớn trong dài hạn”, đại diện Hanoi - Metro nhấn mạnh.
Đánh giá tinh thần của Dự thảo rất thoáng, giải quyết được khâu phân cấp, phân quyền, và có nhiều nội dung bỏ bớt được các quy định hành chính, song Luật sư Phạm Thanh Tuấn, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cũng cho rằng, quy định về phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit-Oriented Development - định hướng phát triển đô thị quanh các điểm trung chuyển giao thông công cộng) trong Dự thảo còn một số điểm chưa đồng bộ, cần tiếp tục hoàn thiện để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả khi triển khai.
Cụ thể, Dự thảo hiện đang tồn tại sự mâu thuẫn giữa hai quy định liên quan đến quỹ đất TOD. Theo khoản 3 Điều 26, quỹ đất phát triển TOD sẽ do ngân sách địa phương ứng vốn để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy hoạch khu vực TOD để tạo quỹ đất đấu giá theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, khoản 5 Điều 24 lại cho phép Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ định nhà đầu tư thực hiện phát triển đô thị TOD trong các dự án đường sắt đầu tư bằng nguồn vốn ngoài ngân sách, tức là có thể giao đất không qua đấu giá. Điều này dẫn tới xung đột pháp lý và khó triển khai trên thực tế.
Do đó, ông Tuấn đề xuất bổ sung nội dung cho phép địa phương lựa chọn linh hoạt “hoặc giao đất cho nhà đầu tư được chỉ định theo quy định tại khoản 5 Điều 24”, bên cạnh phương án đấu giá như đang nêu trong Dự thảo.
Một nội dung mới đáng chú ý khác là cơ chế “chuyển nhượng chỉ tiêu quy hoạch giữa các công trình, dự án trong khu vực TOD” được đề cập tại Điều 28. Theo phân tích của luật sư Tuấn, cơ chế này có thể mang lại tính linh hoạt và tối ưu hóa quy hoạch trong vùng TOD, tuy nhiên cũng tiềm ẩn nguy cơ phá vỡ cấu trúc dân cư, tạo áp lực hạ tầng nếu không có tiêu chí và công cụ kiểm soát chặt chẽ. Vì vậy, ông đề nghị bổ sung định nghĩa rõ ràng về khái niệm này trong Luật, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết điều kiện, tiêu chí điều chỉnh thay vì để Hội đồng nhân dân tỉnh cấp tỉnh tự quy định như hiện nay.
