Sửa Luật Đường sắt: Xóa bỏ điểm nghẽn, huy động nguồn lực phát triển

Theo đó, nhằm thể chế hóa tầm nhìn chiến lược về phát triển đường sắt, Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) đã bổ sung, chỉnh lý để luật hóa 23 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt tại Dự thảo Nghị quyết đã trình cấp có thẩm quyền vào Chương quy định về đầu tư xây dựng đường sắt và Điều 5 của Dự thảo Luật; trong đó 04 chính sách đã có trong Dự thảo Luật trình Quốc hội tại Tờ trình số 179/TTr-CP. Dự thảo Luật mới gồm 04 Chương và 84 Điều.

Đặc biệt, Dự thảo Luật cũng đã bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt tại Dự thảo Nghị quyết được cấp có thẩm quyền thống nhất chủ trương, tạo hành lang pháp lý mang tính đột phá cho phát triển đường sắt, cụ thể đã luật hóa nội dung Dự thảo Nghị quyết vào 20 Điều của Dự thảo Luật, chỉnh lý 33 Điều theo ý kiến của cơ quan chủ trì thẩm tra.

Bên cạnh đó, để bảo đảm đáp ứng yêu cầu về tiến độ đầu tư xây dựng các dự án đường sắt, Chính phủ đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép điều chỉnh đưa ra khỏi Chương trình lập pháp năm 2025 của Quốc hội đối với Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt và điều chỉnh thời gian xem xét, thông qua Dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) trong Chương trình lập pháp năm 2025 để Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình tại 01 kỳ họp.

Đồng thời, Chính phủ cũng đề nghị các quy định về đầu tư xây dựng đường sắt có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, các quy định còn lại của Luật Đường sắt (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026.

Việc bổ sung nhiều quy định để tăng cường hợp tác công - tư (PPP) và sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân vào Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) lần này được coi là giải pháp tạo đột phá trong phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, đổi mới công nghệ và triển khai chuyển đổi số.

Nhìn nhận về Dự thảo Luật, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội - Trần Văn Khải khẳng định, việc sửa đổi Luật Đường sắt có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội. Dự thảo Luật đã có những quy định đột phá, góp phần xóa bỏ điểm nghẽn, huy động nguồn lực phát triển, thúc đẩy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực đường sắt.

Bên cạnh những điểm tích cực, nhằm hoàn thiện và đảm bảo mục tiêu, tầm nhìn chiến lược về phát triển đường sắt, tham gia góp ý Dự thảo Luật (sửa đổi), nhiều ý kiến đề nghị rà soát và làm rõ các quy định mới trong quy hoạch mạng lưới và tuyến đường sắt, bảo đảm không mâu thuẫn với Luật Quy hoạch hiện hành và Dự thảo Luật Quy hoạch đang được sửa đổi. Bên cạnh đó, cần bổ sung các điều khoản quy định nguyên tắc quy hoạch để bảo đảm tính đồng bộ giữa các quy hoạch và trong tổ chức thực hiện.

Đồng thời, cần có cơ chế tham vấn cộng đồng và huy động sự tham gia của các bên liên quan trong quy trình lập quy hoạch. Việc này nhằm bảo đảm tính minh bạch, tiết kiệm nguồn lực và tăng hiệu quả đầu tư, đồng thời phát huy vai trò của kinh tế tư nhân trong phát triển hệ thống đường sắt.

Ngoài những nội dung đã nêu, góp ý Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Phó chủ tịch Quốc hội - Lê Minh Hoan cũng đề nghị, việc sửa đổi Luật Đường sắt cần gắn với Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân nhằm khuyến khích, thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển hệ thống đường sắt hiện đại.

Liên quan đến vấn đề này, trước đó, nhiều chuyên gia cũng đề xuất, việc sửa đổi Luật cần xem xét bổ sung các chính sách ưu tiên các doanh nghiệp trong nước tham gia chuỗi cung ứng, khuyến khích sản xuất nội địa các thiết bị như đầu máy, toa xe và đường ray, góp phần tăng cường năng lực sản xuất trong nước và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. Cùng với đó, cần bổ sung quy định về chính sách bồi thường cho hành khách trong trường hợp tàu chậm hoặc hủy chuyến do lỗi của đơn vị vận hành, qua đó nâng cao chất lượng dịch vụ và bảo vệ quyền lợi của người sử dụng.

Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sau những tiếp thu, chỉnh lý, tại phiên họp ngày 16/6 tới đây, Quốc hội sẽ tiếp tục nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi).