Sửa Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa: Nên có chế định “mở” về ứng dụng công nghệ

Sau 17 năm thực hiện, bên cạnh những kết quả đạt được, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá 2007 đã phát sinh một số bất cập, hạn chế, đòi hỏi phải sửa đổi để phù hợp với thực tiễn và thúc đẩy sự phát triển.

Theo đó, để tạo sự linh hoạt, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế, Dự thảo Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá đã sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến mã số, mã vạch, truy xuất nguồn gốc, nhãn điện tử trên nền tảng số.

Tại Tờ trình Dự án Luật (sửa đổi), cơ quan soạn thảo cho biết, ứng dụng công nghệ là một trong những biện pháp để quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, trong đó có ứng dụng mã số, mã vạch, ghi nhãn điện tử. Việc quy định quản lý Nhà nước về mã số, mã vạch đã được quy định từ hơn 20 năm trước theo Quyết định số 45/2002/QĐ-TTg ngày 27/3/2002 của Thủ tướng Chính phủ quy định nội dung quản lý nhà nước về mã số mã vạch và cơ quan quản lý Nhà nước về mã số, mã vạch.

Để triển khai thực hiện, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn và ban hành Thông tư số 10/2020/TT-BKHCN quy định chi tiết và biện pháp thi hành một số điều Nghị định số 132/2008/NĐ-CP và Nghị định số 74/2018/NĐ-CP của Chính phủ về sử dụng mã số, mã vạch.

Chia sẻ về nội dung này, cơ quan chủ trì soạn thảo Dự án Luật (sửa đổi) cho biết, mã số, mã vạch là công cụ hữu hiệu được ứng dụng phổ biến trong quản lý và được sử dụng bởi tất cả các bên trong chuỗi cung ứng như nhà sản xuất, bán lẻ, dịch vụ vận chuyển, cơ quan quản lý, người tiêu dùng…

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhiều quốc gia trên thế giới cũng đã ứng dụng công nghệ, trong đó có mã số, mã vạch trong giám sát, quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, ghi nhãn điện tử, giúp cho việc kết nối, thu thập, chia sẻ thông tin về sản phẩm, từ đó các bên tham gia trong chuỗi cung ứng có thể ứng dụng để truy xuất nguồn gốc, triệu hồi sản phẩm, quản lý sản xuất, bán hàng, kho bãi, giao nhận vận chuyển.

Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về ứng dụng công nghệ, trong đó có mã số, mã vạch trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, ghi nhãn điện tử thì việc xem xét, bổ sung vào trong Dự thảo Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa là rất cần thiết.

Đồng tình với quan điểm của cơ quan soạn thảo, không ít ý kiến bày tỏ, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số là xu thế không thể không hội nhập. Cần phải xây dựng dữ liệu, kê khai, cơ quan Nhà nước có dữ liệu số để phục vụ cho quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc, ghi nhãn điện tử… tuy nhiên, nên quy định cụ thể hơn việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình, thủ tục liên quan đến quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Tham gia góp ý Dự thảo Luật (sửa đổi), Trưởng nhóm Kỹ thuật, Tiểu ban Thực phẩm và dinh dưỡng, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham) - Nguyễn Hồng Uy cho rằng, việc truy xuất hàng hóa bằng mã vạch hay mã số chỉ là một trong rất nhiều công cụ để quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Vì vậy, không nên quy định một cách “gò bó” vào một hay hai công cụ nhất định mà nên có chế định “mở” về ứng dụng công nghệ trong quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa.

Đồng quan điểm, một số ý kiến cũng cho hay, hiện khoa học công nghệ đang phát triển cực kỳ nhanh chóng, có dự đoán cho rằng chỉ 1-2 năm nữa AI còn thông minh hơn con người; nhưng chúng ta vẫn còn đang “trói cứng” doanh nghiệp và 3 nội dung: Mã số, mã vạch, mã truy xuất nguồn gốc thì đất nước khó phát triển được theo như chỉ đạo của Nghị quyết 57-NQ/TW.

Vì vậy, cần nghiên cứu các chế định để có thể ứng dụng mã số, mã vạch trên nền tảng công nghệ như: Blockchain, IoT, AI và các công nghệ mới khác, nhằm tạo ra hệ sinh thái số, dữ liệu lớn (Big data) phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới.

Được biết, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì soạn thảo dự kiến sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).