Sửa Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa: Vẫn còn một số băn khoăn

Để tạo sự linh hoạt, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế, so với Luật hiện hành, Dự thảo Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá (sửa đổi) đã cắt giảm còn 6 Chương và 66 Điều.

Các nội dung sửa đổi, bổ sung các Điều, khoản tại Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá nhằm thể chế hóa thực hiện chính sách “Đổi mới việc xác định sản phẩm, hàng hoá có khả năng gây mất an toàn (sản phẩm, hàng hóa nhóm 2) và hoạt động kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa”; thể chế hóa thực hiện Chính sách “Ứng dụng công nghệ trong quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa”;

Thể chế hóa thực hiện Chính sách “Phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia bảo đảm mục tiêu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế”; thể chế hóa thực hiện Chính sách “Tăng cường tính hiệu quả của hoạt động quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hoá, đẩy mạnh phân công, phân cấp quản lý để phù hợp với tình hình thực tế hiện nay”.

Những sửa đổi, bổ sung này được cho là cần thiết để đáp ứng yêu cầu hội nhập và nâng cao năng lực quản lý Nhà nước, tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, vẫn còn đó một số băn khoăn.

Chẳng hạn như việc bổ sung các quy định về ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Nhiều ý kiến đồng tình với chủ trương của Đảng và Nhà nước về việc ứng dụng công nghệ để quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, trong đó ứng dụng mã số, mã vạch, ghi nhãn điện tử, giúp cho các bên tham gia trong chuỗi cung ứng có thể truy xuất nguồn gốc, triệu hồi sản phẩm, quản lý sản xuất, vận chuyển, bán hàng dễ dàng hơn…

Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực, không ít ý kiến cũng cho rằng, các yêu cầu truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa, truy vết sản phẩm và truy vết địa điểm quy định hiện tại đã khắt khe hơn nhiều nước tiên tiến nhất trên thế giới như Châu Âu, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Dự thảo Luật (sửa đổi) còn quy định khắt khe hơn khi thêm các thủ tục đăng ký để đáp ứng quy định mã truy xuất nguồn gốc, nhãn điện tử, trong khi các quốc gia tiên tiến đã nêu chỉ là khuyến khích.

Điều này không chỉ làm tăng thêm các thủ tục đăng ký để đáp ứng quy định, mà còn tạo áp lực tài chính và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp.

Theo đại diện Công ty Cổ phần Dịch vụ Thương mại Tổng hợp WinCommerce, các yêu cầu mới này đặt ra bài toán cho doanh nghiệp trong việc phát triển hạ tầng, hệ thống công nghệ thông tin phù hợp nhằm quản lý dữ liệu hoàn chỉnh, tích hợp dữ liệu từ các bộ phận khác nhau từ sản xuất, kiểm tra chất lượng, kho bãi và phân phối. Với các thách thức lớn trong việc triển khai công nghệ, chi phí đầu tư tăng sẽ tạo áp lực tài chính và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

“Điều này cũng dẫn đến hệ quả tất yếu là làm tăng giá thành sản phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người tiêu dùng trong nước. Ngoài ra, về việc chi tiết hóa truy xuất nguồn gốc, bao gồm cả thông tin chi tiết cơ sở bảo quản, lưu trữ, vận chuyển, cũng sẽ tạo nên khó khăn khi ghi nhãn hàng hóa và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp”, đại diện WinCommerce phân tích.

Đồng thời đề xuất, cơ quan Nhà nước cần áp dụng theo lộ trình, phù hợp với tình hình thực tế cũng như có các hỗ trợ và hướng dẫn chi tiết cho doanh nghiệp để triển khai một cách thuận lợi nhất, giảm thiểu tối đa chi phí phát sinh.

Bên cạnh đó, đối với việc bổ sung định nghĩa kiểm định bao gồm kiểm định ban đầu, kiểm định định kỳ và kiểm định bất thường tại khoản 13 Điều 3 Dự thảo Luật (sửa đổi). Theo đại diện WinCommerce, nếu sản phẩm, hàng hóa áp dụng kiểm định ban đầu, định kỳ và bất thường thì có thể làm tăng chi phí và ảnh hưởng tiến độ, chất lượng sản xuất của doanh nghiệp.

Vì vậy, vị này đề xuất, giữ nguyên điều khoản cũ hoặc có hướng dẫn về việc xác định thời gian và tiêu chí thực hiện các hình thức kiểm định này.

Đồng quan điểm, tham gia góp ý về nội dung đã nêu, bà Đào Thị Thu Huyền - Phó Giám đốc Bộ phận Đối ngoại Công ty TNHH Canon Việt Nam cũng cho rằng, nếu áp dụng quy định như đề xuất này, doanh nghiệp sản xuất không kịp theo kế hoạch, không giao hàng cho khách hàng theo hợp đồng, đơn hàng. Điều này dẫn đến, không những bị phạt mà còn đánh mất khách hàng, giảm doanh thu, lợi nhuận, giảm công ăn việc làm, tác động xấu đến không chỉ doanh nghiệp, ảnh hưởng lớn đến thu ngân sách Nhà nước.

Về vấn đề liên quan đến việc bổ sung các quy định về ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chất lượng sản phẩm, hàng hóa tại Dự thảo, đại diện Công ty TNHH Canon Việt Nam cũng đề xuất, sửa đổi Dự thảo theo hướng giảm bớt các thủ tục hành chính đang có và không tăng thêm như quy định của các nước tiên tiến Nhật Bản, Hàn Quốc, Châu Âu, Mỹ. Thay vào đó là tăng cường kiểm tra hàng lưu thông trên thị trường.

Cùng với các nội dung đã nêu, tham gia góp ý Dự thảo Luật (sửa đổi) tại phiên họp thứ 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa qua, nhiều ý kiến đại biểu cũng cho rằng, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa hiện nay vẫn còn một số chồng chéo với các luật khác. Do vậy, cần rà soát để bảo đảm phù hợp với các quy định của luật có liên quan; bảo đảm đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật.

Được biết, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì soạn thảo, dự kiến sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).