Gửi bình luận
Bộ Xây dựng yêu cầu chặn tình trạng bán “suất ngoại giao”, thu tiền giữ chỗ nhà ở xã hội. Đây là bước siết cần thiết trước khi chính sách an sinh bị méo mó bởi thị trường ngầm.
Nhà ở xã hội vốn được thiết kế như một chính sách nhân văn, nhằm hỗ trợ người thu nhập thấp tiếp cận chỗ ở hợp pháp với mức giá phù hợp. Nhưng thực tế nhiều năm trở lại đây cho thấy chính sách này đang bị kéo trệch khỏi bản chất ban đầu, từ hồ sơ gian dối, mua bán trái phép đến “suất ngoại giao”, dịch vụ lo hồ sơ… xuất hiện ngày một dày.
Khi chính sách an sinh bị đưa vào quy luật chạy chọt, mua bán, nỗ lực hỗ trợ nhóm yếu thế bỗng trở thành cơ hội sinh lợi cho một nhóm khác.
Chính vì vậy, Bộ Xây dựng đã có văn bản gửi các địa phương yêu cầu ngăn chặn ngay tình trạng rao bán suất nhà ở xã hội, thu tiền giữ chỗ, hay các hình thức môi giới trá hình. Bộ cũng yêu cầu công khai dự án tối thiểu 30 ngày trước khi tiếp nhận hồ sơ, công khai số lượng căn hộ, giá bán, tiêu chí xét duyệt, đồng thời tăng cường hậu kiểm. Nếu phát hiện người mua không đúng đối tượng, phải thu hồi căn hộ theo quy định.
Hàng loạt vụ việc bị phản ánh trong thời gian qua cho thấy sự cần thiết của động thái này. Nhiều dự án nhà ở xã hội ở Hà Nội, Đà Nẵng, Khánh Hòa,… xuất hiện tình trạng rao bán “suất ngoại giao” trên mạng xã hội với giá chênh từ vài chục đến vài trăm triệu đồng. Một số cá nhân tự nhận “có quan hệ nội bộ”, “cầm được danh sách xét duyệt”, thu tiền giữ chỗ để “bao trúng”.
Ở vài dự án khác, người dân xếp hàng xuyên đêm, tự lập danh sách, lo sợ bị “mất suất” vào tay cò. Tất cả những hiện tượng này không chỉ gây bức xúc mà còn đặt ra câu hỏi: tại sao nhóm thu nhập thấp lại phải chen chúc, lo lót để tiếp cận chính sách hỗ trợ dành cho chính họ?
“Suất ngoại giao” là cách nói quen thuộc trong thị trường bất động sản, nhưng đối với nhà ở xã hội, thuật ngữ này hoàn toàn không tồn tại trong bất kỳ văn bản pháp luật nào. Nhà ở xã hội không phải nhà thương mại để chủ đầu tư tùy ý phân bổ theo “thỏa thuận nội bộ”. Mọi suất phải được xét duyệt theo quy trình, công khai tiêu chí, công khai kết quả và chịu hậu kiểm của cơ quan quản lý.
Việc để xuất hiện “suất ngoại giao” không chỉ là sai quy định, mà còn gián tiếp tạo ra cơ chế hai giá. Đó là giá dành cho người dân thực sự đủ điều kiện, và giá dành cho người “biết cửa”.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đốc Công ty Luật HPVN nhận định, đây là biểu hiện méo mó rất nguy hiểm đối với chính sách an sinh.
“Nhà ở xã hội có tiêu chí rất rõ về đối tượng được mua và cơ chế phân phối. Bất kỳ hành vi thu tiền giữ chỗ, bán suất ưu tiên, hay nhận hồ sơ không đúng quy trình đều có dấu hiệu trục lợi chính sách. Cần khẳng định rằng pháp luật không thừa nhận và không cho phép bất kỳ loại “suất nội bộ” hay “suất ngoại giao” nào trong nhà ở xã hội”, ông Hiệp chia sẻ.
Luật sư Hiệp cho rằng tùy tính chất vụ việc, các hành vi bán suất nhà ở xã hội có thể bị xử phạt hành chính theo pháp luật về nhà ở và kinh doanh bất động sản. Trường hợp có yếu tố gian dối, hứa hẹn trúng suất để thu tiền rồi chiếm đoạt, hành vi đó thậm chí có thể bị xem xét dưới góc độ lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
“Nếu chủ đầu tư buông lỏng quản lý hoặc để xảy ra tình trạng thu tiền trái phép trong phạm vi dự án thì cần xem xét trách nhiệm tương xứng”, ông nhấn mạnh.
Theo Luật sư Hiệp, để chấm dứt thị trường ngầm xoay quanh nhà ở xã hội, cần ba giải pháp song hành.
Thứ nhất, siết chặt khâu xét duyệt bằng cách số hóa và minh bạch toàn bộ hồ sơ, tránh tình trạng “người làm trước – người duyệt sau”.
Thứ hai, tăng hậu kiểm, thu hồi căn hộ nếu phát hiện người mua không còn đáp ứng điều kiện hoặc có gian dối.
Thứ ba, xử lý triệt để môi giới, cá nhân hoặc tổ chức quảng cáo bán suất, giữ chỗ trên mạng xã hội, bởi đây là mắt xích tạo nên thị trường “đen”.
Nhà ở xã hội chỉ có ý nghĩa khi đến đúng người cần nhất, không phải người có khả năng chi thêm vài chục triệu để mua “suất ưu tiên”. Theo Luật sư Hiệp, việc Bộ Xây dựng vào cuộc lần này là bước lập lại trật tự cho một chính sách mang tính an sinh quan trọng.
“Chặn “suất ngoại giao”, dẹp môi giới, minh bạch quy trình, đó không chỉ là yêu cầu quản lý, mà còn là điều kiện để nhà ở xã hội thực sự trở lại đúng bản chất, giúp người thu nhập thấp có cơ hội sở hữu một mái nhà hợp pháp, công bằng và không bị bất kỳ thị trường đen nào chi phối”, Luật sư Hiệp nói.
