Tận dụng tốt FTA, xuất khẩu da giày về đích 27 tỷ USD

Tại Hội nghị tổng kết ngành da giày ngày 3/1, ông Nguyễn Đức Thuấn, Chủ tịch Hiệp hội Da Giày Túi Xách Việt Nam chia sẻ, mặc dù đối mặt với áp lực giảm giá, yêu cầu chất lượng cao, các tiêu chí bền vững, chi phí đầu vào tăng và thiếu hụt lao động… ngành da giày - túi xách năm 2024 vẫn đạt tổng kim ngạch xuất khẩu da giày ước đạt 27,04 tỷ USD, tăng 11,45%.

Trong đó, xuất khẩu giày dép đạt 23,24 tỷ USD, tăng 13,16 % và valy-túi-cặp đạt 3,8 tỷ USD, tăng 9,7 % so với cùng kỳ năm 2023.

“Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh trong ngành da giày, bao gồm lực lượng lao động dồi dào với chi phí cạnh tranh, nguồn nguyên phụ liệu phong phú, chính sách thu hút đầu tư, và đặc biệt là việc hội nhập kinh tế quốc tế thông qua nhiều FTA đã thu hút được nhiều doanh nghiệp FDI”, ông Thuấn nhấn mạnh.

Ngành công nghiệp da giày Việt Nam đứng thứ 3 trên thế giới về sản xuất giày dép nhưng hiện vẫn chủ yếu là gia công xuất khẩu, do vậy kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI chiếm khoảng 75% kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành.

Xuất khẩu da giày đã tận dụng tốt lợi thế các hiệp định thương mại tự do, nhất là khối thị trường EVFTA, CPTPP… Năm 2024, nhiều doanh nghiệp đã ký được nhiều hợp đồng xuất khẩu lớn. Ngoài các thị trường truyền thống, thông qua hoạt động xúc tiến thương mại, các doanh nghiệp trong ngành da giày đã và đang phát triển mở rộng sang các thị trường mới như Trung Đông, Nam Mỹ, châu Phi … Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu chủ lực của ngành da giày Việt Nam, chiếm 36,5% tổng giá trị xuất khẩu giày dép ra thế giới trong 11 tháng.

Tiếp đến là thị trường các nước EU (chiếm ) Trung Quốc (chiếm 8,5%), Nhật Bản (4,7%), Hàn Quốc ( chiểm 2,9%), tiếp đến là các Bỉ, Hà Lan, Đức, Vương quốc Anh, Pháp, Canada, Tây Ban Nha, Italy, Australia, Mexico, Ả Rập Xê Út. Tổng kim ngạch xuất khẩu dến 16 nước lớn trên thế giới chiếm 89% tổng kim ngạch toàn ngành.

Tuy nhiên, một số thị trường xuất khẩu khác vẫn có sự sụt giảm, thậm chí không thể xuất khẩu được do chịu tác động của xung đột như Nga, Uzbekistan. Do đó, các doanh nghiệp trong ngành đã mở rộng xuất khẩu sang một số thị trường ở khu vực Nam Mỹ và Trung Đông với tiềm năng tiêu dùng lớn và đa dạng.

Trong đó, giày thể thao - mặt hàng thế mạnh của Việt Nam chiếm ưu thế, mặt hàng này cũng có thể giúp xuất khẩu của ngành tăng trưởng nhanh và mạnh sang Trung Đông trong ngắn hạn. Bên cạnh đó, thị trường này còn tiêu dùng mặt hàng dép tuy nhiên số lượng không lớn.

Năm 2025 ngành da giày đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 10% so với năm 2024, đạt kim ngạch khoảng 29 tỷ USD.

Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội cho rằng, để đạt mục tiêu này, ngành da giày còn phụ thuộc vào yếu tố nhu cầu tiêu dùng và khả năng tuân thủ tiêu chuẩn xanh, phát triển bên vững từ các thị trường nhập khẩu. Tuy nhiên, thời gian tới, ngành da giày vẫn tập trung xuất khẩu sang những thị trường sẵn có và dễ tính như châu Phi, châu Á để có được tệp khách hàng phù hợp và tăng doanh thu..

Sau đó mới từng bước ứng dụng tiêu chuẩn cao hơn như sản xuất xanh, sản phẩm xanh để chinh phục những thị trường khó tính như Nhật Bản, châu Âu, Mỹ… Các doanh nghiệp cũng bước đầu tiếp cận các trang thương mại điện tử lớn như Alibaba, Amazon… nhằm mở thêm kênh tiêu thụ. Hiện, một số doanh nghiệp lớn đã ký được hợp đồng đến giữa năm 2025.

Theo chiến lược phát triển ngành dệt may, da giày đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035, mục tiêu đến năm 2030, kim ngạch xuất khẩu giày dép và túi xách của Việt Nam sẽ đạt 38-40 tỷ USD, và vào năm 2035, ngành này sẽ phát triển theo mô hình kinh tế tuần hoàn, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Như vậy, dù tiềm năng to lớn nhưng sự phát triển ngành da giày Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức lớn, đặc biệt là yêu cầu "xanh hóa" trong sản xuất, khi các quốc gia lớn trên thế giới, đặc biệt là Mỹ và EU đang đưa ra các quy định nghiêm ngặt về phát triển bền vững.

Những yêu cầu này đã được luật hóa tại các thị trường xuất khẩu chính của ngành, trong đó EU hiện đang đưa ra các đạo luật mới, như Đạo luật tra soát chuỗi cung ứng, Đạo luật chống phá rừng và một loạt các quy định về trách nhiệm của nhà sản xuất, dán nhãn sinh thái, thiết kế sinh thái. Được biết, thị trường EU chiếm đến 70% kim ngạch xuất khẩu giày dép của Việt Nam, do đó, những thay đổi này tạo ra áp lực lớn đối với doanh nghiệp trong nước.

Trước thực tế này, các chuyên gia nhận định, Chính phủ cần đồng hành cùng doanh nghiệp, đặc biệt trong việc xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ ngành, như hoàn thiện các cơ chế về năng lượng sạch và năng lượng xanh. Việc hỗ trợ này sẽ giúp các doanh nghiệp tiếp cận các nguồn năng lượng bền vững, đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của các thị trường quốc tế.

Với những thách thức đang ngày càng gia tăng, ngành da giày Việt Nam không chỉ cần đẩy mạnh việc cải tiến công nghệ sản xuất mà còn phải nâng cao năng lực bảo vệ môi trường và cải thiện chuỗi cung ứng nội địa để giảm thiểu rủi ro từ sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.