Gửi bình luận
Các mô hình “digital twin” (bản sao kỹ thuật số) ứng dụng vào đào tạo nhân lực bán dẫn từ các tập đoàn của Mỹ và Pháp có thể giúp giảm chi phí đào tạo và tăng tốc phát triển ngành chip Việt Nam.
Việt Nam đặt mục tiêu lớn trong ngành bán dẫn với kế hoạch đào tạo 50.000 nhân sự chất lượng cao vào năm 2030. Tuy nhiên, bài toán không chỉ nằm ở công nghệ hay vốn đầu tư – mà chủ yếu là con người.
Tại Diễn đàn "Digital Twin – Công nghệ định hình tương lai ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam", do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), phối hợp cùng 2 tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới là Lam Research (Hoa Kỳ) và Dassault Systemes (Cộng hòa Pháp) tổ chức, các chuyên gia trong ngành thừa nhận Việt Nam đang đối mặt với một rào cản nghiêm trọng: chi phí đào tạo quá lớn và thiếu hụt hệ sinh thái hỗ trợ.
Ông Andrew Goh – Phó Chủ tịch Toàn cầu của Lam Research – nhấn mạnh: “Việc đầu tư vào các phòng lab tiêu chuẩn của ngành bán dẫn không hề rẻ, thậm chí là rất đắt đỏ.” Ông cảnh báo rằng nếu không có hướng đi thông minh, các trường đại học sẽ mãi luẩn quẩn trong vòng xoáy thiếu kinh phí và tụt hậu công nghệ.
Thay vào đó, Lam Research đề xuất một giải pháp đang được các quốc gia tiên tiến áp dụng: “bản sao kỹ thuật số” (digital twin). Đây là phương pháp mô phỏng toàn bộ quy trình sản xuất chip trong môi trường ảo, cho phép sinh viên học cách vận hành thiết bị, xử lý wafer, đóng gói và kiểm thử mà không cần tiếp xúc trực tiếp với thiết bị vật lý trị giá hàng triệu đô la Mỹ.
“Đây là cách tiếp cận dễ dàng hơn, tiết kiệm hơn, và có thể triển khai quy mô lớn nhanh chóng,” ông Andrew nhận định, đồng thời cho biết Lam đang thử nghiệm chương trình đào tạo mô phỏng như vậy có tên gọi Semiverse Solution.
Hiện nay, Việt Nam có khoảng 6.000 kỹ sư bán dẫn đang làm việc tại hơn 40 doanh nghiệp địa phương. Tuy nhiên, nhu cầu về nhân lực công nghệ thông tin và kỹ thuật lên đến 150.000 người/năm, trong khi nguồn cung chỉ đáp ứng được 40-50%. Điều này đặt ra thách thức lớn về việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Cũng theo GS, TS Trần Xuân Tú – Viện trưởng Viện CNTT, Đại học Quốc gia Hà Nội, vấn đề không chỉ nằm ở công cụ, mà là ở mô hình đào tạo và liên kết ba bên: Nhà nước – trường đại học – doanh nghiệp. “Để đào tạo sinh viên sẵn sàng cho ngành công nghiệp, chúng ta cần xây dựng các trung tâm đổi mới, nơi kỹ sư và giáo sư có thể cùng làm việc trên dự án thật,” ông nói.
Việt Nam hiện thiếu các phòng lab có thiết kế tiêu chuẩn, và đa số chỉ là bản “lai” giữa nghiên cứu và giảng dạy. Theo các chuyên gia, điều này dẫn đến hệ quả là sinh viên chỉ có kiến thức cơ bản nhưng thiếu kỹ năng chuyên sâu – đặc biệt ở bậc sau đại học hoặc khi ứng tuyển vào các vị trí kỹ thuật cao trong doanh nghiệp.
Giải pháp sẽ không chỉ nằm ở đầu tư vào cơ sở vật chất, mà còn phải nâng cấp chất lượng đội ngũ giảng viên thông qua tạo điều kiện nghiên cứu, và quan trọng hơn là xây dựng hệ thống học bổng để thu hút học viên thạc sĩ, tiến sĩ từ các ngành kỹ thuật liên quan.
Đứng ở góc độ chính sách, ông Đỗ Tiến Thịnh – Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) – thừa nhận rằng Việt Nam hiện chỉ tập trung vào thiết kế và ATP, trong khi năng lực chế tạo wafer và đóng gói tiên tiến gần như bỏ ngỏ. Ông gọi đây là “khoảng trống cần lấp đầy càng sớm càng tốt.”
Ông cho biết Chính phủ đang áp dụng mô hình “triple helix” – kết nối ba bên để xây dựng hệ sinh thái nhân lực và công nghệ. “NIC sẽ đóng vai trò người kết nối giữa Nhà nước, doanh nghiệp và học thuật. Chúng tôi đang đàm phán với các công ty FDI để mở chương trình đào tạo kép, nơi chuyên gia có thể học hai năm tại Việt Nam và hai năm tại Đài Loan.”
Đáng chú ý, ông cũng gợi ý rằng các phòng lab hiện có như của Intel hay Lam Research nên được tận dụng triệt để, thay vì tiếp tục đầu tư mới – vừa tốn kém, vừa có nguy cơ lạc hậu nhanh.
Như các chuyên gia đều đồng thuận, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để gia nhập sân chơi bán dẫn toàn cầu. Nhưng để chớp thời cơ đó, Việt Nam không chỉ cần nhiều hành động cụ thể, mà còn cần những “hành động thông minh.”
