Thanh toán kỹ thuật số thúc đẩy phát triển kinh tế số

Hình thức thanh toán này không chỉ tạo ra sự thuận tiện mà còn giúp xây dựng một môi trường giao dịch hiện đại và an toàn hướng đến hình thành xã hội số trong tương lai.

Vai trò của thanh toán số

Thanh toán không dùng tiền mặt đang được xem là động lực để thúc đẩy kinh tế nhờ vai trò của kỹ thuật số trong việc đơn giản hóa quá trình gửi và nhận thanh toán.

Thói quen không mang tiền mặt đang dần được hình thành và gia tăng tại Việt Nam trong thời gian gần đây. Theo khảo sát 1.000 người tiêu dùng Việt Nam cho thấy thời gian trung bình không sử dụng tiền mặt ngày càng tăng liên tiếp.

Trong những ngày đầu năm, hoạt động mua sắm tại các chợ truyền thống, cửa hàng kinh doanh luôn nhộn nhịp, vì vậy thanh toán trực tuyến cũng được khách hàng và tiểu thương thực hiện thường xuyên.

Bà Lưu Lan Hương, chủ cửa hàng kinh doanh nội thất tại đường Văn Cao – Hải Phòng chia sẻ: “Ban đầu tôi cũng còn e ngại vì không quen dùng công nghệ nhưng thực tế thanh toán trực tuyến rất đơn giản và tiện lợi. Chúng tôi liên kết với nhiều ngân hàng và các ứng dụng thanh toán để tạo tiện lợi cho khách hàng. Hiện tại, giao dịch online của cửa hàng đã chiếm khoảng 70%. Riêng với hoạt động nhập hàng, chúng tôi nhận qua đơn vị vận chuyển và thanh toán trực tuyến mà không cần gặp gỡ đối tác”.

Còn anh Nguyễn Văn Tùng - khách mua hàng điện lạnh cho biết: “Cá nhân tôi hiện rất ít khi sử dụng tiền mặt. Không chỉ khi đi chợ mà trong thanh toán nhiều loại hóa đơn khác, hay đi ăn nhà hàng, uống cà phê…, tôi đều thanh toán trực tuyến qua Internet Banking, Mobile Banking, vừa nhanh, vừa tiện lợi. Thậm chí cả quán trà đá vỉa hè giờ cũng có thể thanh toán qua quét mã QR”.

Tại các chợ tiêu dùng trên khắp cả nước, hàng loạt sạp bán hàng đã trang bị các thiết bị in mã QR Code giúp cả người bán và người mua giao dịch dễ dàng. Từ chỗ xa lạ cũng như tâm lý ngại tiếp xúc với công nghệ, tới nay thanh toán không dùng tiền mặt đang dần hình thành thói quen với người tiêu dùng.

Động lực thúc đẩy kinh tế số

Từ năm 2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1813/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025. Đáng chú ý, về mục tiêu cụ thể, đến cuối năm 2025 giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP. Thanh toán không dùng tiền mặt trong thương mại điện tử đạt 50%. Từ 80% người dân từ 15 tuổi trở lên có tài khoản giao dịch tại ngân hàng hoặc các tổ chức được phép khác. Tăng khả năng tiếp cận các dịch vụ thanh toán của người dân. Tăng số lượng cơ sở chấp nhận thanh toán không dùng tiền mặt lên trên 450.000 điểm.

Tính đến nay, việc thói quen không mang tiền mặt đang dần được hình thành và gia tăng tại Việt Nam trong thời gian gần đây. Không chỉ những hàng hóa có giá trị lớn tiền triệu mà từ món hàng nhỏ trị giá 10-20 nghìn đồng, khách hàng cũng có thể quét mã QR Code để thanh toán. Nhiều mô hình hay như tuyến phố thanh toán trực tuyến, chợ 4.0 đã được các cấp, ngành phối hợp cùng ngành Ngân hàng nhân rộng tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh.

Anh Phạm Phan Tùng – Công ty CP XNK Thái Anh chia sẻ: “Trước đây, tôi nghĩ thanh toán trực tuyến chỉ áp dụng khi mua bán các mặt hàng có giá trị lớn nhưng nay uống 1 ly cà phê, mua gói bánh hay cặp pin đồng hồ… cũng có thể thanh toán bằng cách quét mã QR Code hoặc chuyển khoản. Ra đường, không cần cầm nhiều tiền mặt theo, có chiếc điện thoại thông minh cài app của các ngân hàng là có thể mua bán mang về những thứ mình cần. Nhiều lúc không có tiền, cần mua hàng hóa như bó hoa, hay cân thịt, chỉ cần gọi điện thoại cửa hàng thân quen là họ mang đến ngay sau đó mình chuyển khoản lại, rất tiện lợi và tiết kiệm được thời gian”.

Nhờ sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng thanh toán và sàn thương mại điện tử, giao dịch không tiền mặt ngày càng phổ biến.

Theo Ngân hàng Nhà nước, trong năm 2024, thanh toán không dùng tiền mặt cả nước đạt khoảng trên 21 tỷ giao dịch. Bên cạnh đó, tính đến cuối năm 2024, số lượng tài khoản thanh toán của cá nhân là hơn 282,88 triệu tài khoản. Với đà tăng trưởng mạnh mẽ như vậy, Việt Nam là nước đứng đầu trong 5 quốc gia có tỷ lệ chuyển đổi thanh toán số cao nhất khu vực Đông Nam Á, vượt Philippines, Thái Lan, Singapore và Indonesia.

Hiện nay, hầu hết các ngân hàng thương mại (NHTM) chi nhánh tại các tỉnh thành, đã triển khai phối hợp với Cục Thuế và Chi cục Hải quan để thu thuế điện tử, trong đó gần 100% tổ chức, doanh nghiệp khai, nộp, hoàn thuế điện tử.

Đến nay, số lượng khách hàng thanh toán trực tuyến của các Công ty Điện lực chiếm 95,55% tổng số khách hàng dùng điện, trong đó khách hàng thanh toán qua tài khoản ngân hàng chiếm 26,72% và qua các tổ chức trung gian thanh toán là 68,88%. Tỷ lệ thanh toán trực tuyến tại cấp nước cũng đạt trên 57% trên tổng số giao dịch (trong đó, thanh toán qua tài khoản ngân hàng khoảng 47%, qua các ví điện tử 30%).

Năm 2025, tiếp tục hứa hẹn sẽ là năm “bùng nổ” của thanh toán số khi hầu hết các dịch vụ công thiết yếu và mua sắm trực tuyến sẽ được đẩy lên môi trường điện tử với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ công nghệ hiện đại, xu hướng bảo mật mới tạo ra một hệ sinh thái tài chính số hoàn thiện và bền vững, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.

Thanh toán không dùng tiền mặt đang được xem là động lực để thúc đẩy kinh tế nhờ vai trò của kỹ thuật số trong việc đơn giản hóa quá trình gửi và nhận thanh toán. Để mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt, các ngân hàng và cơ quan chức năng đang triển khai nhiều giải pháp: Miễn, giảm phí mở tài khoản và giao dịch cho người hưởng chính sách an sinh xã hội; tăng cường lắp đặt thêm thiết bị chấp nhận thanh toán (ATM, POS) tại các địa phương; phối hợp với cơ quan thuế, kho bạc, bệnh viện, trường học để số hóa toàn bộ các khoản thanh toán; đẩy mạnh tuyên truyền, hỗ trợ người dân tiếp cận và sử dụng các công cụ thanh toán số. Tăng cường bảo mật, phòng, chống gian lận trong giao dịch điện tử.