Tháo gỡ nút thắt để TP Hồ Chí Minh thu hút nhà đầu tư chiến lược

Hội thảo “Cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội thu hút đầu tư và nhà đầu tư chiến lược vào TP Hồ Chí Minh trong tình hình mới” được Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và Thành uỷ - HĐND - UBND TP Hồ Chí Minh đồng chỉ đạo tổ chức. Tại kỳ họp thứ 10 đang diễn ra, Quốc hội dự kiến thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh.

Chính sách mang tính đột phá

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Thanh Nghị - Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương nhấn mạnh: TP Hồ Chí Minh là một cực tăng trưởng, trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước với mức đóng góp trên 23% GDP quốc gia. Theo định hướng, TP Hồ Chí Minh đang trên con đường trở thành “một siêu đô thị - trung tâm tài chính, sản xuất, logistics và đổi mới sáng tạo mang tầm khu vực và thế giới” như Tổng Bí thư Tô Lâm đã hơn một lần khẳng định với Đảng bộ và nhân dân TP.

Nghị quyết số 98 được Quốc hội ban hành đã tạo chuyển biến tích cực, giúp kinh tế TP phục hồi và tăng trưởng. Tuy vậy, theo ông Nguyễn Thanh Nghị, vẫn chưa đủ để tháo gỡ các “nút thắt” mang tính cấu trúc, nhất là trong thu hút đầu tư và nhà đầu tư chiến lược. Để tương xứng với sứ mệnh, vị trí và yêu cầu, cần thiết phải có cơ chế, chính sách mới, mang tính đột phá hơn và toàn diện hơn.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, sự hình thành và phát triển thành công của các “siêu đô thị” trên thế giới như Tokyo (Nhật Bản), Seoul (Hàn Quốc) hay Thượng Hải, Bắc Kinh, Trùng Khánh, Thâm Quyến của Trung Quốc luôn gắn với cơ chế quản lý đô thị đặc thù với chính sách ưu đãi đầu tư vượt trội, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ. Cùng với đó là đổi mới cơ chế tài chính công, phân bổ và sử dụng ngân sách, nâng cao năng lực và đổi mới cơ chế vận hành tổ chức bộ máy điều hành đô thị thông minh gắn với phát triển chính quyền điện tử, chính quyền số.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, ông Nguyễn Văn Được - Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh đề cập đến những mục tiêu, khát vọng lớn nhằm đưa TP thuộc nhóm 100 thành phố đáng sống hàng đầu. Hiện thực hóa mục tiêu đã đặt ra, TP phải xử lý đồng thời hai điểm nghẽn lớn là thể chế và vốn, trong đó nhà đầu tư chiến lược giữ vai trò then chốt.

Sau hơn 2 năm thực hiện Nghị quyết số 98, nội dung về nhà đầu tư chiến lược còn nhiều bất cập. Cụ thể, danh mục các lĩnh vực, dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư còn hẹp; quy trình lựa chọn nhà đầu tư còn phức tạp; tiêu chí xác định nhà đầu tư chiến lược chưa phản ánh đúng năng lực thực tế của nhà đầu tư; ưu đãi chưa đủ sức cạnh tranh; và chưa có cơ chế quy hoạch linh hoạt cho các dự án đầu tư thuộc danh mục ưu tiên. Điều này khiến TP chưa thu hút được nhà đầu tư chiến lược nào.

Trên cơ sở tổng kết thực tiễn và tầm nhìn mới của TP sau hợp nhất, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 98 đã đề xuất bổ sung 5 nhóm chính sách về thu hút nhà đầu tư chiến lược. Đó là mở rộng danh mục dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; điều chỉnh điều kiện nhà đầu tư chiến lược phản ánh đúng năng lực thực tế; đơn giản hóa trình tự, thủ tục đăng ký và lựa chọn nhà đầu tư, bổ sung quy định về ưu đãi và trách nhiệm giải ngân; rút gọn quy trình quy hoạch đối với các dự án ưu tiên nhằm tăng cường quyền chủ động của TP trong phát triển không gian và đô thị.

“Nghị quyết sandbox thể chế” cho TP Hồ Chí Minh

Tại phiên tham luận, GS TS Vũ Minh Khương - trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Singapore) chỉ ra 5 dịch chuyển nền tảng ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, 3 tiêu chí phân nhóm lĩnh vực theo mục tiêu để thu hút nhà đầu tư chiến lược và đề xuất 5 nội dung nâng cấp Nghị quyết số 98.

Theo GS, TS Vũ Minh Khương, cần thành lập Cơ quan phát triển liên vùng Đông Nam Bộ, đồng thời đảm bảo các nhà đầu tư chiến lược vào TP Hồ Chí Minh được hưởng các ưu đãi ở mức cạnh tranh với Singapore, Dubai, Ireland và các khu thương mại tự do của Trung Quốc. GS TS Vũ Minh Khương cũng đề xuất cho phép TP tạo nguồn thu mới gắn với phát triển nội sinh, thí điểm cơ chế sandbox, thiết lập cơ chế “đồng hành và đồng kiến tạo” trong phát triển TP và hệ sinh thái với 20-50 tập đoàn hàng đầu thế giới trong các lĩnh vực chiến lược.

Từ quan điểm: nhà đầu tư chiến lược là tác nhân định hình mô hình tăng trưởng kinh tế cũng như dẫn dắt 5 trụ cột tăng trưởng của TP, TS Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Nghị quyết số 98 đề xuất cần mở rộng danh mục ngành, lĩnh vực thu hút nhà đầu tư chiến lược; linh hoạt hơn trong quy trình lựa chọn nhà đầu tư chiến lược; thiết kế chính sách ưu đãi vượt trội theo nhóm dự án.

Cùng với đó, chuyên gia khuyến nghị cần nhìn nhận lại vai trò nhà đầu tư chiến lược như đối tác cùng Nhà nước kiến tạo phát triển; xây dựng chính sách vượt trội đủ sức cạnh tranh quốc tế; bổ sung tiêu chí về khả năng hình thành hệ sinh thái doanh nghiệp phụ trợ và phân cấp cho HĐND TP ban hành chính sách cụ thể, gắn với thực tiễn địa phương.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế TƯ kiến nghị TP cần định vị lại nhà đầu tư chiến lược như “đối tác kiến tạo phát triển”, xác định rõ tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, ưu tiên 5 nhóm lĩnh vực trọng điểm. Đồng thời thiết kế chính sách ưu đãi vượt trội, kiến nghị xây dựng “Nghị quyết sandbox thể chế” cho phép TP được thử nghiệm, điều chỉnh linh hoạt các chính sách phát triển, gắn với cơ chế đánh giá, giám sát rủi ro định kỳ để đưa TP Hồ Chí Minh thực sự trở thành “phòng thí nghiệm thể chế” của Việt Nam, dẫn dắt đổi mới và phát triển quốc gia.