Thay vì áp dụng chiến thuật mua đáy bán đỉnh, nhiều nhà đầu tư trong quá trình giao dịch bị rơi vào vòng xoáy ngược lại - mua đỉnh và bán đáy.
Không nên đoán đỉnh thị trường vì đây là một trong những yếu tố mà hễ đoán 3 lần, sẽ có 2 lần sai.
Dù vậy, ông Nguyễn Việt Đức, Giám đốc Kinh doanh Số, Công ty Cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) cho biết, từ khoảng đầu năm, VPBankS đã khá lạc quan với khả năng thị trường lên 1.800 – 1.900 điểm. Với VN-Index đang giao dịch quanh vùng 1.630, ông Đức cho rằng hiện tại thị trường vẫn chưa chạm đỉnh. Tuy nhiên, đã có những dấu hiệu cho thấy vùng đỉnh bắt đầu được xác lập từ ngày 18/8.
Trong giai đoạn vừa qua, thị trường tăng trưởng mạnh mẽ ở cả giá cả và khối lượng giao dịch, nhưng vẫn chưa có hiện tượng FOMO (lo sợ bỏ lỡ), ông Đức nói thêm. Hiện bắt đầu có hiện tượng FOMO, khi nhà đầu tư (NĐT) tập trung vào các đợt sóng ở những nhóm ngành khác nhau. Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy thị trường bắt đầu đi vào vùng đỉnh.
Chỉ báo kỹ thuật của tôi cho thấy thị trường đi vào vùng quá mua, đã tăng khá nóng, ông Đức chia sẻ. Trong lịch sử theo dõi VN-Index từ năm 2000 đến nay, chỉ báo này chỉ xuất hiện 16 lần, xác suất dự báo đúng vào khoảng 80%. Chỉ báo có nghĩa rằng thị trường đang trong giai đoạn nóng nhất lịch sử, nhưng chưa phải là đỉnh. Đồng thời, khi chỉ báo này phát tín hiệu, thị trường vẫn có thể tăng khoảng 2 – 3 tuần rồi mới có nhịp điều chỉnh và cũng chưa thể xác định là đỉnh. Trong một số trường hợp, sau nhịp điều chỉnh trên, thị trường vẫn có thể đi lên thêm nữa, chuyên gia nhấn mạnh và đưa khuyến nghị: Nếu có quá nhiều tiền mặt và muốn đầu tư ngắn hạn, NĐT có thể mua vào trong thời gian rất ngắn, khoảng 1 – 2 tuần. Còn nếu nhìn cơ hội trong 3 – 6 tháng tới, NĐT vẫn sẽ có cơ hội để mua với mức giá hấp dẫn từ nửa đầu tháng 9 tới.
Để thoát vòng xoáy này, theo chuyên gia, NĐT phải tự tin. Thị trường chứng khoán có rung lắc, có giảm, có tăng, nhưng nếu không bắt được nhịp điều chỉnh từ 5 – 10%, thì NĐT nên mua cổ phiếu luôn, thay vì để tiền mặt.
Theo một công trình nghiên cứu với 3 nhà đầu tư: Một đầu tư 80/20 (80% cổ phiếu/20% trái phiếu) trong toàn bộ thời gian, một đầu tư 60/40 (60% cổ phiếu/40% trái phiếu) trong 12 tháng tốt nhất và 100% cổ phiếu trong 12 tháng xấu nhất; cuối cùng đầu tư 100% cổ phiếu trong 12 tháng tốt nhất và 60/40 (60% cổ phiếu/40% trái phiếu) trong 12 tháng xấu nhất.
Kết quả cho thấy hiệu suất giữa các nhà đầu tư trên không khác nhau đáng kể. Nếu NĐT rất giỏi trong việc lựa chọn cổ phiếu, tính toán thời điểm thị trường thì hiệu suất cũng chỉ đạt 13,5%/năm. Nếu là người trung bình, hiệu suất là 11,9% còn nếu kém hơn, tỷ suất là 10,3%. Kết quả cho thấy ngay cả trong trường hợp kém, hiệu suất mang lại cũng tốt hơn nhiều so với đầu tư trái phiếu hoặc những sản phẩm tiết kiệm khác, ông Đức cho biết.
Do đó, chuyên gia cho rằng NĐT nên giữ tỷ lệ đầu tư ổn định, xoay quanh 80% cổ phiếu. Nếu lo sợ, có thể duy trì tỷ lệ 60/40, còn nếu tích cực, có thể duy trì tỷ lệ 100% cổ phiếu. Tuy nhiên, đừng bao giờ để tỷ lệ thấp hơn 60% cổ phiếu trong một thị trường uptrend.
Nhận định chung về tác động FOMO đối với tâm lý NĐT nói chung trên thị trường, theo ông Nguyễn Việt Đức, tâm lý FOMO không đáng sợ bằng full cash (toàn tiền mặt). Khi đầu tư chứng khoán với tỷ trọng hợp lý, không dùng đòn bẩy quá cao thì sẽ chắc thắng.
Tâm lý full cash đến từ ba vấn đề. Thứ nhất là không định giá chính xác được cổ phiếu. NĐT cá nhân thường không định giá được cổ phiếu, không thể tin cổ phiếu sẽ tăng gấp hai, ba lần và do đó hay bán sớm. Bán sớm xong lại dư tiền mặt. Thứ hai, giảm tỷ trọng các cổ phiếu yếu, khiến nhà đầu tư dư tiền mặt. Thứ ba, bán trước khi vào uptrend chính.
"Các công ty chứng khoán thường dự báo ngắn hạn, trong thời gian 1 – 2 tháng, ít khi đưa ra phương án cho 2 – 3 năm. Cho nên, nếu quay lại đầu năm, ai cũng mong đợi VN-Index đạt đến 1.400 điểm để bán", ông nhìn nhận.