Thời của những chiếc xe “vừa đủ” thông minh

Một khảo sát mới của Enterprise Mobility mang tên “On the Move” 2025 cho thấy người Mỹ đang bắt đầu “chùn chân” trước làn sóng công nghệ tràn ngập trên ô tô. 54% người được hỏi cho rằng xe mới có quá nhiều công nghệ, trong khi 72% lo ngại chi phí sửa chữa nếu hệ thống gặp trục trặc. Gần 7 trên 10 người lái xe (68%) sẵn sàng từ bỏ các tính năng mới để đổi lấy giá bán hợp lý hơn.

Khi được hỏi về ba yếu tố khiến họ ngần ngại mua xe trong hai năm tới, “không đủ tiền mua xe mong muốn” (34%), “lãi suất cao” (31%) và “chi phí bảo dưỡng đắt đỏ” (24%) là ba mối lo lớn nhất. Theo Kelley Blue Book, tháng 9 vừa qua, giá giao dịch trung bình của một chiếc xe mới tại Mỹ đạt 50.080 USD, mức cao kỷ lục, đẩy nhiều người tiêu dùng ra khỏi thị trường.

Trước thực tế đó, người Mỹ đang đòi hỏi sự cân bằng giữa tiện ích và sự đơn giản. Hơn một nửa số người được hỏi muốn xe có sự kết hợp giữa màn hình cảm ứng và nút vật lý, thay vì hoàn toàn điện tử. Tuy nhiên, các tính năng an toàn nâng cao như cảnh báo điểm mù hay phanh khẩn cấp tự động vẫn được đánh giá là thiết yếu, 47% người tiêu dùng cho biết họ ưu tiên yếu tố này khi chọn xe.

Thay vì chạy theo công nghệ, nhiều người tìm đến dịch vụ thuê xe như một cách “thử trước khi mua”. Theo khảo sát, 48% người Mỹ kỳ vọng xe cho thuê sẽ có công nghệ mới nhất. Trong số 10% người từng trải nghiệm xe tự hành (AV), 92% cho biết có ấn tượng tích cực hơn sau khi dùng thử. Dẫu vậy, mức độ thoải mái của công chúng với xe tự hành giảm 5 điểm phần trăm so với năm ngoái.

“Điều này không quá bất ngờ đối với một công nghệ còn non trẻ”, ông Chris Haffenreffer, Phó Chủ tịch Chiến lược của Enterprise Mobility, nhận định. Người Mỹ vẫn lo ngại lỗi kỹ thuật (67%), mất quyền kiểm soát (63%) và an toàn (54%) khi nói đến AV. Nhưng giữa sự thận trọng ấy, vẫn có “điểm sáng”: 60% người được hỏi tin rằng AV sẽ giúp ích cho những người không thể hoặc không muốn lái xe, và hơn một nửa (51%) cho rằng xe tự hành giúp người dùng tận dụng thời gian di chuyển hiệu quả hơn.

Song song với sự thận trọng về công nghệ, thị trường xe điện (EV) tại Mỹ cũng đang “chững lại”. Dù tỷ lệ người dùng xe hybrid hoặc EV tăng 7 điểm phần trăm so với 2024, nhưng tỷ lệ cân nhắc mua EV chỉ nhích 1 điểm, lên 41%. Động lực chính khi chọn EV là tiết kiệm nhiên liệu (38%) và thân thiện môi trường (30%), trong khi rào cản lớn nhất là chi phí ban đầu (35%) và lo ngại về phạm vi di chuyển (35%). Enterprise cho rằng thị trường đang tách làm hai cực: những người ủng hộ EV (93%) ngày càng chắc chắn với lựa chọn của mình, còn những người hoài nghi (98%) vẫn kiên định nói “không”.

Một điểm đáng chú ý là thế hệ Gen Z - những người trẻ sinh sau năm 1997 đang thay đổi rõ rệt thói quen di chuyển. Theo khảo sát, 66% Gen Z sử dụng ô tô ít nhất mỗi tuần, tăng từ 62% năm 2024, và hơn một nửa cho biết họ lái xe nhiều hơn năm ngoái, mức tăng mạnh nhất trong tất cả các thế hệ. Tuy nhiên, đây cũng là nhóm có lối di chuyển linh hoạt nhất: họ không chỉ lái xe riêng mà còn dùng nhiều hình thức giao thông khác nhau.

Cụ thể, 14% Gen Z đi tàu điện nhanh, 16% gọi xe công nghệ và 18% đi xe buýt công cộng thường xuyên, cao hơn hẳn thế hệ lớn tuổi. Theo ông Will Withington, Phó Chủ tịch Điều hành Toàn cầu của Enterprise Mobility, “Gen Z không đi theo một khuôn mẫu cố định. Họ linh hoạt, thực dụng và chính họ đang góp phần định hình cách con người di chuyển trong tương lai”.

Từ góc nhìn Việt Nam, xu hướng tại Mỹ không xa lạ. Khi giá xe trong nước vẫn cao so với thu nhập bình quân, người Việt đặc biệt là giới trẻ cũng ưu tiên yếu tố “vừa túi tiền” và chi phí vận hành thấp. Họ bắt đầu thực dụng hơn trong lựa chọn, đề cao tính bền bỉ, an toàn và trải nghiệm thật, thay vì chạy theo công nghệ hào nhoáng. Trong bối cảnh thị trường xe điện Việt Nam đang nóng lên, bài học từ người Mỹ cho thấy: công nghệ chỉ có ý nghĩa khi mang lại giá trị thực tế cho người dùng.