Thu hồi, đấu giá đất hai bên đường mới (KỲ VI): Chậm còn hơn không

Theo đề án "Quản lý và phương hướng sử dụng đất đai hiệu quả" được UBND TP HCM phê duyệt mới đây, nhà nước sẽ thu hồi thêm đất ở hai bên hạ tầng đường mới để tái định cư cho người bị thu hồi đất, người có đất kề bên dự án.

Huy động nguồn lực xã hội hóa

Ở góc nhìn của một người từng có kinh nghiệm làm công tác quy hoạch ở nhiều nước, KTS Ngô Viết Nam Sơn - Chủ tịch NgoViet Architects & Planners cho rằng, chủ trương này hoàn toàn hợp lý, cấp thiết và cần nhanh chóng triển khai áp dụng khi thực hiện các dự án hạ tầng tại TP.HCM. Dù là chậm nhưng vẫn tốt hơn là không làm và trong bối cảnh sắp tới TP.HCM cần hàng chục, hàng trăm tỉ USD để phát triển hạ tầng thì đây là một vấn đề rất cần lãnh đạo TP quan tâm và thực hiện.

Cụ thể, KTS Ngô Viết Nam Sơn cho biết, vấn đề giải phóng mặt bằng mở rộng đường thường gặp nhiều khiếu kiện kéo dài bởi người dân bởi những hộ dân ở mặt đường cũ thì được đền bù với giá rất thấp, trong khi đó những người vốn có đất ở trong hẻm thì nghiễm nhiên trở thành đất mặt tiền.

Vị KTS cho biết, rõ ràng giá trị đất đai của các hộ dân ở phía sau được tăng lên hàng chục lần, trong khi đó họ không phải đóng góp gì, gây bất đồng với các hộ dân bị thu hồi đất. Trong khi đó, các khu đất sau khi bị thu hồi một phần cũng xảy ra tình trạng còn một góc xiên xẹo, gây nên tình trạng nhà siêu mỏng siêu méo tồn tại nhiều năm qua.

Để giải bài toán này, KST Ngô Viết Nam Sơn cho biết, trước hết cần trả đúng giá thị trường cho các diện tích đất bị thu hồi vào thời điểm trước khi làm dự án. Sau khi làm dự án, giá đất sẽ tăng lên nhiều lần, các khu đất này được điều chỉnh để không xảy ra tình trạng xiên xẹo, đấu giá sẽ tạo nguồn vốn để để trả cho vốn đã ứng ra để làm hạ tầng, tiền phát triển dư án, nguồn vốn để chỉnh trang đô thị.

“Ở góc độ tư duy kinh tế thị trường thì các dự án nâng cấp, mở rộng đường theo hình thức này sẽ sinh lợi hàng chục lần, phương án này sẽ giúp nhà nước có thể thu hút được nguồn tiền xã hội hóa” – KTS Ngô Viết Nam Sơn nhấn mạnh.

Song, vị KTS cho biết phương án này cần sự phối hợp đa ngành, chọn một số dự án để thí điểm, qua đó tạo nên quy chuẩn áp dụng cho những nơi khác.

Về bán đấu giá đất ven công trình giao thông, trên hết việc giải tỏa đền bù phải có được sự thông hiểu, đồng thuận cao của xã hội trên cơ sở tăng lợi ích cho người nhường đất cho những công trình mới.

Rà soát các văn bản quy phạm pháp luật

Theo ông Phạm Trần Hải - Phó trưởng Phòng Nghiên cứu Quản lý đô thị, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, chủ trương này thực tế đã được đề cập trong Luật xây dựng 2004, Luật quy hoạch đô thị 2009 rồi Luật đất đai 2013. Do đó, TP.HCM cần rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan để giải quyết các bất cập, vướng mắc.

Theo đó xây dựng và ban hành phương pháp xác định giá đất trước và sau khi thực hiện dự án, đảm lợi ích của người dân, đảm bảo phạm vi dự án đủ quỹ đất bố trí tái định cư cho người dân. Để làm tốt việc này, theo ông Phạm Trần Hải, Nhà nước nên giao cho một tổ chức kinh tế có tiềm lực đứng ra thực hiện dự án với sự giám sát của chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư.

Trong khi đó, ông Huỳnh Thế Du, giảng viên Chính sách công Đại học Fulbright Việt Nam cho rằng nên có hai chính sách đó là: Thu hồi diện tích đất lớn hơn so với yêu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng, nơi mà số lượng hộ dân liên quan tới đền bù giải tỏa ít; hoặc áp dụng mô hình khác, như đánh thuế cải thiện hay phí phát triển với nơi đông dân cư và cần chỉnh trang đô thị.