.jpg "Kiến tạo trung tâm tài chính quốc tế: Cửa ngõ khai mở dòng chảy toàn cầu")
Gửi bình luận
Nếu ví một trung tâm tài chính là cuộc đua đường dài, thì hiện ta chưa có đủ bộ khung vững chắc để đua xe công thức 1. Nhưng khởi đầu biết mình, sẽ giúp nuôi dưỡng khát vọng vững chắc.
Từ lâu, Singapore và Hồng Kông vẫn được xem là hình mẫu để nhiều quốc gia noi theo trong lộ trình xây dựng Trung tâm Tài chính (TTTC). Hai đô thị này không chỉ là những điểm sáng trong bản đồ tài chính châu Á, mà còn là kết tinh của nhiều thập niên vun đắp uy tín, ổn định chính sách, và hoàn thiện thể chế. Nhìn vào đó, ta không khỏi thấy rõ những khoảng cách – khoảng cách không chỉ ở vật chất hay công nghệ, mà ở độ dày của sự tin cậy.
Về tiền tệ và cơ chế ngoại hối, Singapore và Hồng Kông đều đã duy trì sự ổn định lâu dài: một bên neo tỷ giá chặt vào USD, một bên điều hành linh hoạt theo rổ tiền tệ nhưng vẫn đảm bảo khả năng chuyển đổi tự do. Một TTTC, nếu đúng nghĩa, là nơi dòng vốn có thể luân chuyển như nước chảy qua khe đá – nhẹ nhàng, ít ma sát, không vướng mắc. Thật khó để có dòng chảy tự do nếu cửa chưa rộng mở.
Về pháp lý và niềm tin pháp quyền, Singapore và Hồng Kông thừa hưởng hệ thống thông luật với nguyên tắc pháp trị rõ ràng, toà án độc lập và minh bạch. Còn ở ta, thể chế đã có cải tiến, nhưng vẫn còn nhiều ràng buộc. Luật kinh doanh thường xuyên thay đổi, thủ tục hành chính chưa đồng đều, cơ chế giải quyết tranh chấp tài chính quốc tế gần như còn trắng. Việc nói tới một “tòa án riêng” cho TTTC như Dubai đã làm là một viễn cảnh đáng suy ngẫm, nhưng trong hệ thống pháp lý đơn nhất như Việt Nam, đó là một thử thách không nhỏ – không chỉ về pháp lý mà cả về chính trị và tư duy cải cách.
Một yếu tố mềm nhưng có lẽ là then chốt: uy tín quốc gia – thứ không mua được bằng tiền, không xây trong vài mùa quy hoạch. Niềm tin của nhà đầu tư quốc tế được gầy dựng từng bước qua độ ổn định, nhất quán và minh bạch trong chính sách. Họ cần một nơi không thay đổi luật giữa đường, không giật cục vì hành lang chính sách thay đổi theo quý. Trong khi đó, những biến động gần đây trong quản lý thị trường trái phiếu, bất động sản, hay tín dụng, dù xuất phát từ mục tiêu tốt, cũng khiến niềm tin bị dao động nhất định.
Ngoài ra, còn là bài toán về con người và môi trường sống. Singapore hay Hồng Kông có thể đắt đỏ, nhưng họ tạo ra môi trường đủ để chuyên gia toàn cầu yên tâm mang theo cả gia đình – từ trường học, bệnh viện đến an ninh, không khí sống. TP.HCM, Đà Nẵng có lợi thế giá rẻ, nhân lực trẻ, nhưng để trở thành nơi dừng chân lâu dài của các chuyên gia hạng nhất, còn là một chặng đường. Tựu trung, nếu ví một TTTC là cuộc đua đường dài, thì hiện nay - ít nhất tại thời điểm này, ta chưa có đủ bộ khung vững chắc để đua xe công thức 1. Nền móng thể chế, sự ổn định vĩ mô, tính chuyển đổi của tiền tệ, niềm tin pháp lý – những điều ấy là khung gầm, là bộ máy bên trong. Nếu ta chỉ chú trọng sơn vẽ bề ngoài bằng vài lợi thế chi phí rẻ, thì cũng giống như gắn động cơ mạnh vào khung xe máy – đi nhanh chưa chắc đã đến nơi, thậm chí dễ lật. Vậy nên, thay vì mừng vội vì ý tưởng, ta nên khởi đầu bằng sự biết mình. Và từ cái biết ấy, nuôi dưỡng một chí hướng lâu dài: cải cách từng bước, nâng cấp nội lực, xây niềm tin bằng hành động cụ thể. Có như thế, giấc mơ Trung tâm Tài chính mới có cơ hội bén rễ, nảy mầm – dù muộn, nhưng vững chắc.
Một trong những kỳ vọng lớn gửi gắm vào Trung tâm Tài chính, ấy là khả năng châm ngòi cho quá trình tài chính hóa nền kinh tế, đồng thời mở lối cho một thể chế kinh tế số hiện đại. Những khái niệm như “tài chính hóa”, “kinh tế số” không còn xa lạ, đã dần trở thành những trụ cột mới trong nhiều văn kiện chiến lược quốc gia. Ẩn sau mỗi khái niệm là một viễn tượng đáng quý: một nền kinh tế nơi mọi thành phần đều có thể tiếp cận vốn minh bạch và thuận lợi; một hệ thống tài chính không chỉ là dòng tiền, mà là mạch sống nuôi dưỡng khởi nghiệp, đổi mới và phát triển.
Tuy vậy, giữa khát vọng và hiện thực còn một khoảng lặng cần chiêm nghiệm. Hạ tầng công nghệ tài chính – điều tưởng chừng vô hình – lại là cội rễ để những mong ước kia nảy nở. Mà ta vẫn chưa thật sự làm chủ được phần rễ ấy. Nhiều ngân hàng thương mại lớn trong nước hiện vẫn sử dụng các giải pháp core banking từ nước ngoài – như T24 của Temenos – một nền tảng phổ biến, hiệu quả, nhưng không do người Việt tạo nên.
Cũng như thế, hạ tầng giao dịch chứng khoán, sau bao nỗ lực, cuối cùng đã chọn giải pháp từ Hàn Quốc – hệ thống KRX – để đưa vào vận hành. Những lựa chọn ấy là thiết thực và khôn ngoan trong giai đoạn chuyển mình.
Nhưng đồng thời cũng đặt ra một câu hỏi nhẹ nhàng mà không kém phần sâu xa: nếu muốn trở thành nơi “xuất khẩu” dịch vụ tài chính, liệu ta đã đủ hành trang chưa?
Không chỉ riêng công nghệ, các yếu tố như nhân lực, sản phẩm, dịch vụ tài chính... cũng đang trong hành trình tìm lối đi riêng. Phần lớn mô hình ngân hàng số, fintech hay thanh toán điện tử ở nước ta vẫn phục vụ nội địa là chính. Để vươn xa, ta cần một bản sắc, một cách làm riêng có hồn, có tính cạnh tranh. Đó là con đường dài, nhưng không vì thế mà bất khả. Điều cần lúc này, có lẽ không phải là những lời hô hào cao rộng, mà là sự lặng lẽ quay vào trong, nuôi dưỡng năng lực thật – từ nhân tài, công nghệ cho tới thể chế mềm. Cũng giống như trồng một cây, phải chăm từ gốc. Chỉ khi nào những yếu tố nền tảng được vun bồi, Trung tâm Tài chính mới thật sự là nơi mà dòng vốn – như dòng nước – có thể chảy thông suốt, từ trong ra ngoài, từ trong nước ra quốc tế. Khi ấy, những chữ như “tài chính hóa” hay “kinh tế số” sẽ không chỉ đẹp trên giấy, mà trở thành hơi thở thật của một nền kinh tế vững gốc, rộng cành, và biết vươn xa.
Xây dựng Trung tâm Tài chính Việt Nam là khát vọng đón đầu làn sóng công nghệ mới – mà Blockchain và tài chính phi tập trung (DeFi) được kỳ vọng là mũi nhọn.
Người ta tin rằng công nghệ sổ cái phân tán sẽ giúp cắt giảm trung gian, tăng tính minh bạch, bảo mật, từ đó làm mới hạ tầng tài chính quốc gia. Tư duy “đi tắt đón đầu” là điều đáng quý trong thời đại số, nhưng đi tắt mà không hiểu rõ con đường mình bước, đôi khi lại lạc hướng. Bởi lẽ, bản chất của Blockchain là phi tập trung – nó sinh ra để phân tán quyền lực, để các giao dịch được xác thực không thông qua một trung tâm. DeFi không cần địa chỉ; tiền mã hóa không cần biên giới. Vậy thì, nếu Blockchain đã không cần “trung tâm” thì việc gom nó vào một khu tài chính vật lý có thực sự tạo giá trị? Hay chỉ là cách ta “đặt chim đại bàng vào lồng son”, mà quên mất bản chất của nó là bầu trời rộng mở?
Thực tế, trước cả khi có khái niệm TTTC, cộng đồng người Việt đã nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới về mức độ chấp nhận tiền mã hóa. Gần 17 triệu người tham gia – một con số ấn tượng – song phần lớn vẫn đang giao dịch trên các sàn quốc tế. Tức là, “thị trường” đã hình thành ở nơi có người chơi, chứ chưa cần đến bất kỳ bảng hiệu “trung tâm” nào. Nếu có một nền tảng pháp lý vững chắc cho phép hình thành sàn giao dịch tài sản số trong nước, chính cộng đồng sẵn có ấy sẽ là rường cột làm nên thị trường – không phải những tòa nhà kính hay slogan thời thượng.
Vậy nên, khi ta nói đến việc “tận dụng Blockchain trong TTTC”, câu hỏi thực chất nên là: gom gì, gom ai, và gom để làm gì? Phải chăng kỳ vọng là sẽ mời gọi được những “ông lớn” công nghệ về đặt văn phòng? Thực tế, họ sẽ ưu tiên chọn nơi có chính sách rõ ràng, thuế ưu đãi, pháp luật minh bạch.
Ở chiều ngược lại, nếu mục tiêu là thúc đẩy cộng đồng Blockchain Việt Nam thì cách tiếp cận càng cần tinh tế hơn. Nhà phát triển không cần trụ sở, họ cần môi trường làm việc cởi mở, cần internet nhanh, cần sự bảo vệ pháp lý cho những dòng code còn đang thử nghiệm. Một mô hình “xây ổ đón đại bàng” mà bỏ quên chim non trong vườn nhà, e rằng dễ rơi vào cảnh chờ hoài không thấy chim về.
Từ góc nhìn tài chính, điều rõ ràng nhất hiện nay là Việt Nam đang thiếu một hạ tầng quan trọng: sàn giao dịch crypto có pháp lý rõ ràng. Sự vắng mặt của một sàn nội địa khiến dòng tiền của hàng triệu người Việt chảy qua các sàn ngoại – đồng nghĩa với lợi nhuận, phí, và cả niềm tin đều nằm ngoài biên giới. Nếu có một sàn quy mô lớn, vận hành minh bạch, được cấp phép thí điểm, thì đây sẽ là nền móng để tổ chức lại dòng vốn, bảo vệ nhà đầu tư, và thậm chí mở cửa thu hút vốn quốc tế.
Nói cách khác, thay vì gom Blockchain về một trung tâm trừu tượng, hãy bắt đầu từ việc xây một “chợ” thật – nơi người mua, kẻ bán, luật lệ rõ ràng, và tiền ở lại trong nước. Bài học từ Singapore, Hồng Kông hay Dubai cho thấy: trung tâm tài chính không được gây dựng từ khẩu hiệu, mà từ từng hành động chính sách cụ thể. Và một trong những hành động thực tế nhất là: xây dựng một sàn giao dịch crypto nội địa – không phải để phô trương, mà để gìn giữ dòng tiền đang chảy, để kết nối các ý tưởng đang phân tán, và tạo ra một hạt nhân thực sự cho tài chính số Việt Nam.
Việt Nam là 1 trong 17 nước có quy mô giao dịch tiền mã hóa lớn nhất thế giới. Tuy nhiên biểu đồ xếp hạng chấp nhận tiền điện tử từ 2022–2024 cho thấy Việt Nam đang mất dần vị thế so với Indonesia và Ấn Độ – hai nước đã bắt đầu thiết lập hành lang pháp lý sandbox rõ ràng.
Hạ tầng công nghệ không thiếu, thanh toán điện tử phát triển, internet phủ rộng, dân số trẻ... nhưng rào cản lớn nhất là niềm tin thể chế, sự minh bạch, tính bảo hộ và định hướng chính sách chưa rõ ràng.
Việt Nam có thể đi theo “mô hình Dubai”, hướng đến thu hút dòng vốn bền vững chứ không phải "đua hype". Nếu chỉ dừng ở việc “đứng trong top giao dịch” mà không có hệ sinh thái thực sự, chúng ta sẽ chỉ là nơi xuất phát dòng tiền –không phải nơi giữ lại giá trị.
