Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là một “hỗn hợp hóa học mở”, chứa hàng nghìn chất nhân tạo với độc tính cao và khả năng gây nghiện mạnh.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, trong thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng có chứa vô số hợp chất khác nhau. Có thể nói, đây là một hỗn hợp hóa chất tổng hợp nhân tạo phức tạp hơn rất nhiều so với thuốc lá truyền thống.
Thuốc lá truyền thống, dù là thuốc điếu, thuốc lào hay xì gà, đều được làm từ cây thuốc lá tự nhiên, với thành phần tương đối ổn định qua hàng trăm năm.
Trong khi đó, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng lại là sản phẩm hoàn toàn nhân tạo, được pha chế từ nhiều loại hóa chất theo ý muốn của nhà sản xuất và thị hiếu người dùng.
Họ có thể điều chỉnh hương vị, màu sắc hay cảm giác sử dụng để tăng tính hấp dẫn, khiến người dùng dễ nghiện hơn và sử dụng nhiều hơn. Điều này tiềm ẩn rủi ro cực kỳ nguy hiểm cho sức khỏe.
Trong hỗn hợp đó, có ba nhóm chất chủ yếu. Nhóm thứ nhất là nicotin hoặc các hợp chất tương tự nicotin thành phần cốt lõi của mọi loại thuốc lá.

Nicotin là một chất độc và chất gây nghiện mạnh, đáp ứng đầy đủ tiêu chí của một loại ma túy. Thực tế, con người đã thất bại trong việc kiểm soát và loại bỏ nicotin khỏi đời sống.
“Chất này có thể gây tổn thương hầu hết các cơ quan trong cơ thể: ảnh hưởng đến não, làm sa sút trí tuệ; gây bệnh tim mạch, tắc mạch vành, bệnh cơ tim; tổn thương hệ tiêu hóa, viêm loét dạ dày, làm tăng khả năng kháng thuốc của vi khuẩn HP; giảm khả năng sinh sản ở cả nam và nữ; đồng thời liên quan đến nhiều loại ung thư”, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên nói.
Nicotin còn tác động tiêu cực đến sự phát triển não bộ và khả năng tư duy của giới trẻ, gây rối loạn cảm xúc, giảm khả năng ra quyết định, dẫn đến nhiều vấn đề tâm lý lâu dài.
Đáng chú ý, trước đây nicotin từng được dùng làm thuốc trừ sâu vì độc tính cao, nhưng nay lại được tổng hợp nhân tạo và đưa vào thuốc lá điện tử với nồng độ cao hơn nhiều so với thuốc lá truyền thống.
Việc sử dụng một chất từng bị cấm trong nông nghiệp để đưa vào sản phẩm tiêu dùng cho con người là điều hết sức phi lý.
Nhóm thứ hai là các hóa chất, phụ gia và hương liệu nhân tạo. Chỉ riêng các chất tạo hương đã có hàng chục nghìn loại khác nhau. Ước tính, mỗi tháng lại có thêm hơn 200 loại hương liệu mới được tạo ra và đưa vào sản xuất mà không qua bất kỳ quy trình kiểm định an toàn nào.
Khi các chất này bị đốt nóng, chúng tạo ra vô số sản phẩm cháy độc hại như formaldehyde, nitrosamine, các hydrocarbon thơm đa vòng - những hợp chất có trong khói xe và chất thải công nghiệp. Nhiều chất trong số đó có thể gây ung thư, rối loạn chuyển hóa, thậm chí làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
Một ví dụ là propylene glycol - chất lỏng không màu thường thấy trong thuốc lá điện tử. Khi bị đốt nóng, nó có thể biến đổi thành các hợp chất độc hại ảnh hưởng đến phổi và mạch máu.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên khẳng định, thuốc lá điện tử không chỉ chứa hàng nghìn chất độc tiềm ẩn mà còn có khả năng sinh ra thêm nhiều hợp chất mới trong quá trình sử dụng, tạo nên “một kho hóa chất mở” không thể kiểm soát.
Nhóm thứ ba, nguy hiểm nhất, là các loại ma túy tổng hợp thế hệ mới. Nhiều mẫu thuốc lá điện tử bị phát hiện có chứa các chất kích thích như cần sa tổng hợp hoặc những hợp chất ma túy chưa từng được ghi nhận trước đây.
Chúng được điều chế dễ dàng chỉ bằng vài phản ứng hóa học đơn giản, có thể thực hiện ngay trong các cơ sở nhỏ lẻ. Mỗi ngày lại xuất hiện thêm chất mới, vượt ngoài khả năng kiểm soát của mọi quốc gia và cả các phòng xét nghiệm hiện đại.
Nhiều chất trong số này có độc tính cực mạnh, gây rối loạn thần kinh, tim mạch và tâm thần, khiến người dùng nghiện rất nhanh. Một số tên hóa chất lạ đến mức hơn 90% bác sĩ hay chuyên viên xét nghiệm chưa từng nghe đến. Chúng liên tục thay đổi cấu trúc để tránh bị phát hiện, gây khó khăn cho công tác chẩn đoán và điều trị.
Nhìn tổng thể, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là một “hỗn hợp hóa học mở”, chứa hàng nghìn chất nhân tạo với độc tính cao và khả năng gây nghiện mạnh.
Việc để những sản phẩm này tồn tại và lan rộng là mở đường cho một trào lưu lạm dụng hóa chất tổng hợp không có điểm dừng, tiềm ẩn nguy cơ xuất hiện hàng loạt căn bệnh thế hệ mới, vượt xa mức độ nguy hiểm của thuốc lá truyền thống.