Gửi bình luận
“Chủ nghĩa thuế quan”, “dân tộc kinh tế” lên ngôi đã giáng đòn chí mạng vào thương mại tự do toàn cầu.
Trong bối cảnh đó, các quốc gia nói chung và Việt Nam nói riêng nên thực hiện một cách tiếp cận đa hướng để chống lại nguy cơ tác động từ thuế quan của Mỹ.
Hệ thống quy tắc trật tự thương mại toàn cầu hiện nay có tuổi đời hơn 80 năm, ra đời dưới sự chủ trì của các nền kinh tế phương Tây, đại diện bởi Hoa Kỳ và Tây Âu cùng các đồng minh.
Dưới lớp vỏ hàn gắn đổ vỡ do chiến tranh, xung đột, thuật ngữ “toàn cầu hóa” và thương mại tự do được phổ biến. Qua đó, các quốc gia phương Tây vốn đã có thế mạnh về khoa học, công nghệ - đổ vốn đầu tư, cho vay, viện trợ khắp thế giới. Điều này nhằm tận dụng tài nguyên thiên nhiên, lao động giá rẻ và thị trường tiêu thụ tại các nền kinh tế đang phát triển. Nhiều quốc gia đã tận dụng tốt ngoại lực để vươn lên như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, nhiều quốc gia Đông Nam Á, Nam Mỹ,…
Những cuộc khủng hoảng kinh tế gần đây chứng minh rằng, trung tâm văn minh châu Âu trở nên chậm chạp hơn; Hoa Kỳ vẫn mạnh mẽ nhưng không còn khả năng độc tôn áp đặt luật chơi lên phần còn lại, bị yêu cầu phải chia sẻ quyền lực cho những hệ thống mới nổi.
Nhiều Tổng thống Hoa Kỳ gần đây như ông Joe Biden, ông Donald Trump nhận thấy cần thiết phải thu hồi việc làm, lao động, nhà máy sản xuất về chính quốc. “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” hay “Làm cho nước Đức vĩ đại trở lại” đã trở thành khẩu hiệu chính trị “ăn khách” ở Âu - Mỹ.
Một trong những cách thức gây hiệu ứng nhanh nhất là đánh thuế lên hoạt động thương mại ngoại biên. Lần đầu tiên sau 8 thập kỷ, một cường quốc tuyên bố áp thuế nhập khẩu đồng loạt 10 - 20% với tất cả hàng hóa; đánh thuế cao bất thường với một số quốc gia, khu vực từ 25%.
Tại một cuộc họp báo vào ngày 7/2 vừa qua với Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đề xuất thuế quan đối ứng. “Họ đánh thuế hàng hóa của chúng tôi, thì chúng tôi sẽ áp thuế lại đối với họ. Theo cách đó, không ai bị tổn hại”, ông chủ Nhà trắng lập luận.
Với ít nhất 5.000 danh mục sản phẩm và khoảng 200 đối tác thương mại, điều đó có nghĩa là khoảng một triệu mức thuế quan khác nhau của Hoa Kỳ sẽ được ban hành và thực thi. Xét dưới góc độ kỹ thuật, với mức thuế phổ biến trên 10% sẽ đi ngược lại hoàn toàn với tiến trình “phi thuế quan” toàn cầu, khiến thương mại tự do không còn được hỗ trợ.
Chủ tịch IPC John Mitchell cho rằng: “Thuế quan mới sẽ làm gia tăng chi phí sản xuất, gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và đẩy hoạt động sản xuất ra nước ngoài, làm suy yếu thêm nền sản xuất công nghiệp điện tử của nước Mỹ”.
Chúng ta có vẻ đã dần quen với môi trường thương mại toàn cầu ngày càng ít bị thu thuế - các loại biểu thuế được gỡ bỏ dần về 0 cũng là thước đo mối quan hệ ngoại giao. Nhưng lần này, ông Trump tạo ra cú sốc rất lớn đối với thương mại toàn cầu.
GS Julien Chaisse, chuyên ngành luật thương mại quốc tế Đại học Hồng Kông, cho rằng: “Việc Mỹ áp thuế với chất bán dẫn sẽ làm chip bên ngoài đắt hơn, thúc đẩy chuyển sản xuất về trong nước, gây áp lực rất lớn đến những công ty công nghệ hàng đầu như Nvidia, Intel, Apple,…”
“Việt Nam phải thực hiện một cách tiếp cận đa hướng để chống lại khả năng tác động của thuế quan của Mỹ đối với thép và nhôm. Bước đầu tiên là biện hộ pháp lý. Trong trường hợp cần thiết, Việt Nam có lý do chính đáng để thách thức các mức thuế quan này tại các tổ chức đa phương”, GS Julien Chaisse nhấn mạnh.
Để thích nghi trong ngắn hạn, nhiều quốc gia, khu vực chiều theo ý ông Trump: mở cửa đầu tư vào một số lĩnh vực, cam kết giảm thâm hụt thương mại cho Mỹ, hạ thuế quan tương ứng với hàng hóa Mỹ và có thêm nhiều nhượng bộ liên quan đến an ninh quốc phòng khác. Nếu thuế quan duy trì, về trung hạn, doanh nghiệp đủ tiềm lực sẽ tìm mọi cách chuyển sản xuất sang Mỹ.
Trong dài hạn, đàm phán từng bước là phương án được nhiều quốc gia lựa chọn. Ngoại trưởng Malaysia Mohamad Hasan đề xuất, ASEAN cần sớm tổ chức Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ASEAN - Mỹ để thảo luận về vấn đề thuế quan. Các quốc gia thành viên ASEAN cần đưa ra các quan điểm riêng nhằm đảm bảo mức thuế mới không trở thành gánh nặng đối với nền kinh tế của Malaysia nói riêng và các quốc gia trong khu vực nói chung.
Theo nhiều chuyên gia, thương mại tự do đang dần bị thu hẹp, khiến thương mại toàn cầu rơi vào tình trạng hỗn loạn hơn. Theo đó, các “dòng chảy” hàng hóa về Bắc Mỹ sẽ được điều hướng sang châu Âu, châu Phi, Trung Đông trong các chiến lược được gọi là đa dạng hóa thị trường.n
