Thượng viện và "canh bạc" của đảng Cộng hòa

Đây không còn là một giả định, thực tế đã xảy ra - mặc dù bầu cử giữa kỳ chưa hoàn thành trên 50 tiểu bang của nước Mỹ. Nắm được Thượng viện, coi như đảng Cộng hòa đã giành chiến thắng trước đảng Dân chủ.

Vì sao? Vì Thượng viện có những quyền lực đặc biệt mà Hạ viện không thể có. Nhưng trước hết, khả năng luận tội Tổng thống coi như bị đứt đoạn, Hạ viện có thể đủ bằng chứng luận tội nhưng không có ý nghĩa gì khi đảng Cộng hòa kiểm soát Thượng viện - với tư cách là cơ quan phê chuẩn cuối cùng.

Như vậy, đồn đoán về khả năng ông Trump bị luận tội lan truyền trong giới truyền thông quốc tế mấy tháng nay, giờ đã có đáp án cuối cùng.

Thượng viện Mỹ là nơi có quyền thông qua các hiệp ước như là điều kiện tiên quyết trước khi chúng được Quốc hội phê chuẩn. Việc tán thành hoặc phê chuẩn bổ nhiệm các Bộ trưởng, Thẩm phán liên bang và giới hành chính liên bang, các chức sắc quân sự và những chức vụ liên bang khác cũng thuộc quyền của Thượng viện.

Như vậy, về mặt tổ chức nhân sự trong hệ thống chính trị, ông Trump sẽ có tiếng nói quyết định ít nhất 2 năm nữa cho đến hết nhiệm kỳ.

Thượng viện là cơ quan thiên về thảo luận chính sách, đưa ra các quyết sách có tính chất bao trùm. Thượng nghị sĩ có nhiệm kỳ kéo dài 6 năm, nên tầm ảnh hưởng và quyền lực lâu dài hơn Hạ nghị sĩ.

Giả sử, ông Trump rời Nhà trắng sau nửa nhiệm kỳ còn lại thì đảng Cộng hòa vẫn còn ảnh hưởng lâu dài đến chính sách đối nội, đối ngoại của nước Mỹ - tức là cho đến khi các Nghị sĩ Cộng hòa chưa bị đánh bật khỏi Thượng viện.

Thượng viện tuy ít thành viên hơn Hạ viện nhưng đại diện cho cộng đồng lớn hơn, bất kỳ tiểu bang nào dù lớn hay nhỏ vẫn được “cơ cấu” hai thành viên tại Thượng viện.

Xét về mặt lịch sử, Thượng viện có vai trò lớn hơn Hạ viện trong nền chính trị Mỹ, được hình thành theo mẫu “Thượng viện La Mã cổ đại” có tên gọi là “Hội đồng trưởng lão”- nơi tập hợp thành phần tinh túy trong xã hội. Ở Mỹ ngày nay, Thượng viện là tổ chức được thiết lập chặt chẽ nhưng vô cùng linh hoạt.

Ví dụ, Thượng viện không chấp nhận bất cứ thành viên nào đi ngược lại Hiến pháp, nhưng có thể linh động các lỗi như nghị sĩ được bầu vào không đủ 30 tuổi và 9 năm mang quốc tịch Mỹ. Điển hình như Phó Tổng thống Joe Biden, được bầu vào Thượng viện khi mới 29 tuổi, và phải đợi đến sinh nhật lần thứ 30 mới được làm lễ tuyên thệ.

Lịch sử Mỹ cũng cho thấy, Thượng viện luôn là nơi đảm bảo tốt hơn cho quyền hành của Tổng thống, trong khi Hạ viện thiên về chức năng giám sát quyền lực, tránh độc quyền.

Đây là những lý do để tin rằng, ông Trump có thể kéo dài quyền lãnh đạo đất nước sang nhiệm kỳ thứ 2.

Với việc đã kiểm soát Thượng viện, nhiều chính sách nước Mỹ dưới thời ông Trump có thể sẽ tiếp tục phát huy tác dụng. Đó là chính sách cắt giảm thuế doanh nghiệp, mạnh tay với Trung Quốc về thương mại, đối đầu với Nga và tiếp tục hiện diện ở Trung Đông, gần đây là vấn đề Iran.

Các liên minh quốc tế, như: Liên Hợp Quốc, WTO, NATO, G7, G20… có nguy cơ thay đổi như nhiều phát biểu của Tổng thống Trump mới đây.

Nhìn chung nước Mỹ trong tay Trump luôn khó đoán định như tính cách đặc biệt của vị Tổng thống thứ 45 của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.