Gửi bình luận
Đầu tư công thành công phải tuân thủ đúng người, đúng việc, đúng cơ chế, đồng thời tập trung vào chất lượng để đảm bảo hiệu quả dài hạn cho nền kinh tế.
Thành phố Hồ Chí Minh, đầu tàu kinh tế cả nước, đang bước vào quý cuối cùng của năm 2025 với áp lực giải ngân vốn đầu tư công khổng lồ, một nhiệm vụ được xác định là then chốt để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng 8,5%. Tuy nhiên, tốc độ giải ngân chậm từ đầu năm đến nay đang đặt ra một số mối lo ngại.
Các con số cho thấy sự chậm trễ đáng kể. Theo số liệu ông Đỗ Thiên Anh Tuấn - Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright – đưa ra tại hội thảo "Tăng tốc đầu tư công: Hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng 8,5% của TPHCM" ngày 20/9/2025, thì tính đến cuối tháng 8 năm 2025, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của TPHCM chỉ nhích từ 43% lên 43,3% trong hai tháng, tức là chưa tới 1%. Nếu tính theo kế hoạch của Hội đồng nhân dân thành phố giao, tỷ lệ này còn thấp hơn, chỉ đạt khoảng 36–37%. Trong bối cảnh tổng vốn đầu tư công sau hợp nhất (TPHCM, Bình Dương và Bà Rịa Vũng Tàu) là hơn 151.000 tỷ đồng, để kịp tiến độ, thành phố sẽ phải chi khoảng 590 tỷ đồng mỗi ngày trong ba tháng cuối năm. Mục tiêu Thủ tướng Chính phủ giao là phải giải ngân cả 100%.
Theo phân tích của ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, vấn đề không chỉ nằm ở việc giải ngân hết số vốn mà còn ở hiệu quả của số vốn đó. Ông Tuấn chỉ ra rằng, hệ số ICOR (hệ số gia tăng vốn sáng lượng, càng thấp càng tốt) của vùng TPHCM được đánh giá là tương đối thấp hơn so với cả nước, cho thấy hiệu quả sử dụng vốn tốt hơn. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu tăng trưởng 8,5%, TPHCM cần phải giải ngân 100% vốn đầu tư công và duy trì ICOR ở mức 3,07. Nếu chỉ giải ngân được 80%, tăng trưởng chỉ đạt 8,14% (với ICOR 3,07). Quan trọng hơn, nếu ICOR kém đi, ví dụ tăng lên 3,5 (mức duy trì như năm 2024), thì ngay cả khi giải ngân 100%, tăng trưởng cũng chỉ đạt 7,47%.
Phân tích này làm rõ sự đánh đổi: nếu thành phố dồn vốn giải ngân ồ ạt trong ngắn hạn để đạt mục tiêu số lượng, khả năng không kiểm soát được chất lượng dự án sẽ tăng cao. Khi đó, hiệu quả sử dụng vốn sẽ giảm, kéo theo ICOR tăng lên, dẫn đến việc mục tiêu tăng trưởng 8,5% vẫn bị bỏ lỡ.
Ông Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - cũng bày tỏ quan điểm rằng việc dốc sức để đạt tăng trưởng đầu tư công trong vòng ba tháng còn lại có vẻ không khoa học và không hợp lý, vì hiệu ứng của đầu tư thường có độ trễ. Ông cảnh báo rằng việc chạy đua giải ngân có thể ảnh hưởng đến chất lượng các công trình dự án.
Ông Trần Đình Thiên cũng nhận định rằng những khó khăn của TPHCM gắn liền với thể chế chung của cả nước, nơi cách tiếp cận "xin cho" vẫn còn nặng. Trong bối cảnh này, việc yêu cầu cán bộ phải quyết liệt thực thi và đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công mà vẫn phải đảm bảo chất lượng, hiệu quả vốn là một thách thức rất lớn.
Việc giải ngân chậm cũng được đánh giá gây ảnh hưởng đến cộng đồng doanh nghiệp. Ông Đinh Hồng Kỳ - Chủ tịch Hiệp hội Xây dựng và Vật liệu Xây dựng TPHCM, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp xanh TPHCM - nhấn mạnh rằng đầu tư công không chỉ là vốn ngân sách hay công trình hạ tầng, mà chính là niềm tin. Tốc độ giải ngân chậm đã làm suy yếu kỳ vọng, ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành trọng yếu như bất động sản, xây dựng, và làm tăng chi phí vận tải do hạ tầng giao thông chậm hoàn thiện, từ đó giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp xuất khẩu.
Trước áp lực phải đạt mục tiêu tăng trưởng ngắn hạn, các chuyên gia đề xuất TPHCM nên có sự lựa chọn ưu tiên. Ông Trần Đình Thiên kiến nghị thành phố nên đặt mục tiêu giải ngân hướng tới lợi ích dài hạn, phục vụ những mục tiêu tăng trưởng dài hạn, hơn là mục tiêu ngắn hạn trong ba tháng còn lại.
Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn cũng đồng tình rằng thành phố cần phải luôn cải thiện số nhân đầu tư – tức là tác động lan tỏa đến sản lượng kinh tế – bằng cách tập trung vào chất lượng giải ngân, chọn những dự án hạ tầng then chốt có tính lan tỏa cao, thu hút sự tham gia của tư nhân. Tác động lớn nhất của đầu tư công thường đến trong dài hạn (1,8 đến 2,5 lần trong 4 đến 7 năm sau đó).
Về giải pháp, thành phố đã triển khai nhiều biện pháp như làm việc theo tinh thần "3 ca, 4 kíp", tổ chức giao ban để xử lý khó khăn, và linh hoạt điều chuyển vốn từ các dự án chậm sang các dự án sẵn sàng giải ngân. Tuy nhiên, các diễn giả nhấn mạnh rằng cần có sự cải cách mạnh mẽ hơn về thể chế, đặc biệt là tăng cường phân cấp, phân quyền theo tinh thần “Laissez-nous faire” (một khái niệm quốc tế tạm diễn đạt là “hãy để cho chúng tôi chủ động làm”) để địa phương tự quyết, tự chịu trách nhiệm.
Tuy có nhiều nỗ lực, ông Đỗ Thiên Anh Tuấn dự đoán kịch bản tích cực nhất, dựa trên kinh nghiệm các năm trước, là TPHCM có thể đạt mức giải ngân khoảng 85% vốn đầu tư công đã giao.
Thông điệp được đúc kết là đầu tư công thành công phải tuân thủ ba chữ "Đúng": đúng người, đúng việc, đúng cơ chế, đồng thời tập trung vào chất lượng để đảm bảo hiệu quả dài hạn cho nền kinh tế thành phố.
