Trách nhiệm trong nền kinh tế xanh

Tại COP26, Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, tạo ra động lực và áp lực lớn, biến mục tiêu trong nước thành cam kết quốc tế không thể đảo ngược. Theo đó, nền kinh tế xanh sẽ được chuyển đổi dựa trên 3 trụ cột chính: giảm phát thải carbon, kinh tế tuần hoàn và xanh hóa các lĩnh vực kinh tế.

Xu hướng tất yếu

Nhiều chuyên gia, nhà điều hành doanh nghiệp chỉ ra rằng, kinh tế xanh gắn liền với kinh doanh có trách nhiệm được vận hành trên luật chơi mới, không đơn thuần là chi phí mà trở thành điều kiện cần thiết cho sự cạnh tranh phát triển bền vững.

Ông Ngô Tân Nguyên, Giám đốc Công ty TNHH Thuận Nhĩ cho biết: “Chuyển đổi xanh rất vất vả, do chi phí cao, khó cạnh tranh lúc ban đầu, nhưng tương lai chúng ta phải đi đến đó, tất cả những gì phục vụ con người thuận tự nhiên sẽ thành công. Đi đâu và đi xa cỡ nào cũng phải đầu tư xanh”.

Trong đó, khu vực tư nhân được kỳ vọng sẽ là động lực chính của tăng trưởng năng lượng mới. Doanh nghiệp tư nhân sẽ gánh vác 2/3 chi phí thích ứng với biến đổi khí hậu. Doanh nghiệp không còn chỉ “làm theo quy định” mà cần “tự nguyện và tiên phong” trong việc áp dụng các thực hành kinh doanh có trách nhiệm (RBC) và tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị).

Ông Nguyên chia sẻ: Thuận Nhĩ chọn hợp tác với đối tác Đức trong lĩnh vực đồ uống, nên quy chuẩn xanh rất ngặt nghèo, bài bản, được áp dụng từ rất lâu. Người Đức uống bia rất nhiều nhưng ít khi nói đến vấn đề sức khỏe, do sản xuất bia tại Đức đạt tiêu chuẩn rất cao, từ nguồn nước, đại mạch tự nhiên, không có bất cứ phụ gia, phụ phẩm nào.

Bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp trên đường chuyển đổi xanh, việc lựa chọn đối tác giàu kinh nghiệm và thái độ hợp tác là rất quan trọng. Trước hết cần áp dụng tiêu chuẩn mới trong vận hành doanh nghiệp, hướng tới số hóa 100%; bảo đảm tốt nhất chế độ, điều kiện cho người làm việc.

Cần công cụ hữu hiệu

Để hiện thực hóa kinh tế xanh, VCCI đề xuất bộ công cụ “Chỉ số xanh cấp tỉnh” (PGI - Provincial Green Index). Được tích hợp cùng với “Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh” (PCI). Qua đó nâng tầm quản trị môi trường trở thành một trụ cột cốt lõi trong việc đánh giá năng lực cạnh tranh của các địa phương.

Thúc đẩy các địa phương cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng thân thiện hơn với môi trường. Tạo ra một “cuộc đua” lành mạnh giữa các tỉnh thành trong việc thu hút đầu tư bền vững.

Xu hướng tương lai nhà đầu tư quốc tế sử dụng các chỉ số như PGI để đánh giá rủi ro môi trường. Quan trọng khi hơn 90% GDP toàn cầu thuộc về các quốc gia có cam kết Net Zero. Một PGI cao giúp xây dựng hình ảnh địa phương là điểm đến đầu tư lý tưởng. Tăng cường sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và doanh nghiệp quốc tế. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển kinh tế bền vững.

Theo Thạc sĩ Phạm Ngọc Thạch, Phó Ban Pháp chế VCCI, chỉ số PGI sẽ gây áp lực tích cực lên doanh nghiệp, vì các cơ chế như CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) của EU có thể ảnh hưởng đến 70% giá trị xuất khẩu của Việt Nam có nguồn gốc từ FDI, đặc biệt trong ngành thép, nhôm. Điều này thúc đẩy doanh nghiệp phải chủ động hơn trong việc giảm phát thải và tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường. Đồng thời đưa ra các khuyến nghị với chính phủ, gắn kết quả PGI cao với các ưu đãi đầu tư, tín dụng xanh một cách cụ thể và rõ ràng hơn; tạo động lực mạnh mẽ cho các địa phương cải thiện quản trị môi trường và thu hút đầu tư xanh.

Đối với doanh nghiệp: Phân tích kết quả PGI của các địa phương để lựa chọn địa điểm đầu tư phù hợp. Chủ động đối thoại với chính quyền địa phương nhằm thúc đẩy môi trường kinh doanh xanh và bền vững.

Bà Đỗ Thị Quỳnh Trâm, Phó Giám đốc Sở Công Thương Đà Nẵng đưa ra giải pháp: Chính quyền cần ban hành chính sách ổn định, rõ ràng và khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tham gia. Đối thoại công - tư thường xuyên là chìa khóa giúp tháo gỡ vướng mắc, chia sẻ thông tin, đồng thời tạo dựng niềm tin và sự đồng thuận xã hội. Lồng ghép tiêu chí phát triển xanh và trách nhiệm xã hội vào các chương trình xúc tiến thương mại, đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp.