Triển vọng quan hệ Mỹ - Trung trong năm 2024

>> APEC 2023: Tháo “ngòi nổ” căng thẳng Mỹ - Trung

Bất luận thế nào trong bối cảnh hiện nay và vài thập kỷ tới, quan hệ Mỹ - Trung sẽ là đầu mối của mọi biến chuyển diễn ra trên toàn cầu. Do vậy, mọi kế hoạch về kinh tế, thương mại, ngoại giao đều trực tiếp hoặc gián tiếp phải xét đến.

Sau những tháng đầu năm 2023 “sóng gió” vì sự kiện khinh khí cầu do thám, chất bán dẫn và căng thẳng quân sự, Bắc Kinh và Washington đã cố gắng giảm căng thẳng trong những tháng cuối năm 2023.

Những quan chức hàng đầu nội các Mỹ đã tiến hành hàng loạt chuyến đi rất chủ động đến Trung Quốc. Vậy mà kết quả thật khiêm tốn, những gì đạt được là cuộc gặp “nhất cử lưỡng tiện” giữa ông Joe Biden và ông Tập Cận Bình vào ngày 15/11/2023 tại San Francisco (Mỹ) bên lề Diễn đàn APEC - không một ý tứ nào rõ ràng được đưa ra.

Hai nhà lãnh đạo Mỹ- Trung đã bày tỏ mong muốn cải thiện quan hệ đang xấu đi. Đây là tín hiệu tích cực, nhưng hai bên có thể sẽ gặp không ít thách thức.

Thứ nhất, mâu thuẫn kinh tế, thương mại, tiền tệ là khó dung hòa. Mỹ và Trung Quốc đang dẫn đầu hai hệ thống ngày càng tách rời nhau. Washington và đồng minh, đối tác thân cận muốn chuyển dây chuyền sản xuất khỏi Trung Quốc.

Người Mỹ không dấu diếm ý định cô lập kinh tế, thương mại, tiền tệ Trung Quốc, biểu hiện rất rõ trong lĩnh vực công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo, chất bán dẫn, năng lượng tái tạo... Chính vì thế, Mỹ và Trung Quốc liên tục làm dài thêm “danh sách đen” thực thể, công ty có dấu hiệu làm “mất an ninh” quốc gia của nhau. 

>> Quan hệ Mỹ - Trung đang “tan băng”

Thứ hai, Washington có vẻ như không còn là vị “trọng tài” có quyền hành tuyệt đối như thời điểm sau thế chiến II. Mâu thuẫn này cũng cho thấy, Bắc Kinh không còn muốn đứng ngoài cuộc, phó mặc cục diện cho phe phương Tây như vài thập kỷ trước.

Thứ ba, Đài Loan là vấn đề hóc búa nhất, tân lãnh đạo hòn đảo này, ông Lại Thanh Đức được cho sẽ tiếp nối chính sách “hướng Tây” của bà Thái Anh Văn. 

Mặc dù những thách thức nói trên, nhiều chuyên gia vẫn cho rằng với việc tạo ra các kênh đối thoại mới, Mỹ và Trung Quốc có thể tiến tới tham vấn trên mọi vấn đề, bao gồm các vấn đề thương mại, công nghệ, trí tuệ nhân tạo, khí hậu và an ninh. "Do có các kênh thông tin liên lạc mới, cuộc thảo luận Mỹ- Trung sẽ có hiệu quả khi hai bên sẽ điều chỉnh lại chương trình nghị sự của mình trong mỗi nhóm làm việc và dần dần chuyển từ tham vấn sang đàm phán để mang lại kết quả thực chất", ông Scott Kennedy, Cố vấn cấp cao và Chủ tịch Ủy thác về Kinh doanh và Kinh tế Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, DC., nhận định.

Cũng theo ông Scott Kennedy, trong năm 2024, chính quyền Biden cần thực hiện các bước để thể chế hóa các yếu tố khác nhau trong chính sách Trung Quốc của mình. Làm như vậy có thể góp phần đạt được tiến bộ có thể đo lường được và có một năm ít biến động hơn nhiều người dự đoán. Điều này sẽ khiến cách tiếp cận của nước này ít bị ảnh hưởng bởi những lời chỉ trích từ Trung Quốc, các nước khác cũng như các quan điểm trong nước.