Thủ tướng khẳng định nông nghiệp vẫn là trụ đỡ, nhưng phải số hóa, hiện đại hóa, ứng dụng khoa học công nghệ, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính bày tỏ vui mừng khi ngành nông nghiệp và môi trường phát triển với xu hướng nhanh, bền vững; ghi nhận, biểu dương, đánh giá cao những nỗ lực và kết quả của ngành, đóng góp chung vào những thành tựu chung của đất nước.
Nhiệm kỳ 2021-2025 và đặc biệt là năm 2025, đất nước ta nói chung và ngành nông nghiệp và môi trường nói riêng đã đối mặt với nhiều biến động bất ngờ, khó lường, khó đoán định như đại dịch COVID-19; đứt gãy chuỗi cung ứng, thị trường thu hẹp; chính sách thuế quan của Hoa Kỳ; thảm họa thiên tai.
Tuy nhiên, với tinh thần "Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ thống nhất, Quốc hội đồng tình, Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp ủng hộ, Tổ quốc mong đợi, bạn bè quốc tế giúp đỡ", ngành nông nghiệp đã đạt tất cả các mục tiêu đề ra, có những mục tiêu vượt.
Thủ tướng nhấn mạnh tầm quan trọng của ngành nông nghiệp, là trụ đỡ của nền kinh tế, đặc biệt trong những giai đoạn biến động lớn và trong bảo đảm cân đối lương thực – thực phẩm, kiểm soát lạm phát. Phân tích thêm về mối quan hệ "tam nông", Thủ tướng khẳng định nông dân là trung tâm, chủ thể, nông nghiệp là động lực phát triển, nông thôn là nền tảng.
Khẳng định nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát nghèo sau chiến tranh, xây dựng thương hiệu quốc gia về nông nghiệp; công nghiệp hóa đã giúp Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình cao; Thủ tướng nêu rõ, những năm tới, muốn trở thành nước phát triển, thu nhập cao, Việt Nam vẫn phải lấy nông nghiệp làm trụ đỡ, tiếp tục công nghiệp hóa, hiện đại hóa và lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số làm nền tảng phát triển nhanh, bền vững.
Tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống của ngành vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: "Ngành nông nghiệp và môi trường có vị trí chiến lược đặc biệt,… là trụ cột của nền kinh tế, nền tảng của sinh kế và nay đã trở thành nhân tố quan trọng trong công cuộc phát triển, chuyển mình của quốc gia trong kỷ nguyên phát triển mới".
Qua Báo cáo tổng kết và các ý kiến tham luận tại Hội nghị, Thủ tướng khái quát những thành tựu của ngành bằng "6 cụm từ khóa": (1) Bộ máy tinh gọn – (2) Thể chế đột phá – (3) Chuyển đổi xanh - số - (4) "Tam nông" phát triển - (5) Tài nguyên khơi thông - (6) Kiên trì vượt khó.
Theo đó, bộ máy tinh gọn với việc giảm 25/55 đầu mối bên trong (45,5%); giảm 30/80 đơn vị sự nghiệp (37,5%) và đang tích cực kiện toàn hệ thống tổ chức thực hiện nhiệm vụ khuyến nông ở địa phương.
Về thể chế đột phá, Bộ đã tham mưu trình Chính phủ ban hành 17 Nghị định, 02 Nghị quyết; ban hành 66 Thông tư. Đặc biệt tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV vừa qua, Quốc hội thông qua 02 Luật và 01 Nghị quyết rất quan trọng liên quan đến lĩnh vực tài nguyên, môi trường và Luật Đất đai, nhằm giải phóng các nguồn lực cho sự phát triển (Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường; Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai).
Bộ cũng tích cực đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp và đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư, kinh doanh (phân cấp, phân quyền 36 nhiệm vụ và phân định thẩm quyền 232 nhiệm vụ; đề xuất cắt giảm, đơn giản hoá 265/845 điều kiện kinh doanh (31,3%) và 468/518 thủ tục hành chính (90,3%)).
Về chuyển đổi xanh - số, Bộ, ngành nông nghiệp và môi trường tích cực đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; đã triển khai Chiến dịch 90 ngày làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, cơ bản hoàn thành các nền tảng cơ sở dữ liệu ngành nông nghiệp, cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia. Tham gia cơ chế JETP; triển khai chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp...
Tam nông phát triển với việc nông nghiệp duy trì đà phát triển với tốc độ tăng trưởng ước đạt trên 4%; xuất khẩu tiếp tục tăng trưởng cao với tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản ước đạt trên 70 tỷ USD, xuất siêu hơn 20 tỷ USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm 2024; có sự chuyển biến trong tư duy "sản xuất nông nghiệp" sang "kinh tế nông nghiệp"; tiếp tục đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường. Diện mạo nông thôn đổi mới, hạ tầng ngày càng được đầu tư hiện đại, thông minh. Chương trình OCOP phát triển mạnh. Các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững đã phát huy hiệu quả. Đời sống người nông dân ngày càng cải thiện, chất lượng lao động nông thôn ngày càng nâng cao; nông dân tích cực ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất kinh doanh.
Về tài nguyên khơi thông, các nguồn lực tài nguyên như đất đai, khoáng sản, tài nguyên nước… được quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả. Đặc biệt, nguồn lực về đất đai tại nhiều dự án tồn đọng được khơi thông, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng. Vấn đề bảo vệ môi trường, nhất là không khí, nước… đang được tích cực cải thiện bằng các giải pháp đồng bộ, căn cơ, gắn với giảm phát thải và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu.
Ngành kiên trì vượt khó với việc phòng, chống, khắc phục hậu quả "bão chồng bão", "lũ chồng lũ". Ngoài việc tham mưu cảnh báo, dự báo thiên tai, ngành đã tham mưu thực hiện điều tiết, vận hành, bảo đảm an toàn hồ đập.
Bên cạnh những kết quả đạt được là rất cơ bản, Thủ tướng cơ bản đồng tình với những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân mà hội nghị đã chỉ ra; đồng thời nhấn mạnh 3 thách thức lớn" đang đặt ra đối với ngành về biến đổi khí hậu; thích ứng với xu hướng chuyển đổi xanh, số, tuần hoàn; thách thức về nguồn lực (thể chế, hạ tầng, nhân lực, nguồn vốn, quản trị, số hóa).
Đồng thời, Thủ tướng nhấn mạnh một số bài học kinh nghiệm: Bám sát, thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chỉ đạo, điều hành của Chính phủ; phối hợp tốt với các bộ ngành, địa phương; bám sát tình hình, phản ứng chính sách nhanh, kịp thời, linh hoạt, phù hợp, hiệu quả, đặc biệt là tình hình bất thường.
Thủ tướng lấy ví dụ, khi hỗ trợ người nông dân tái sản xuất sau thiên tai thì cần hỗ trợ trực tiếp bằng tiền để phát huy tinh thần chủ động mua giống cây trồng, vật nuôi, vật tư nông nghiệp…, thay vì phải "lỉnh kỉnh mua từ Trung ương rồi vận chuyển xuống, cái cần thì không có, cái không cần thì lại có, rồi mất chi phí vận chuyển không cần thiết".
Nêu rõ, năm 2026 là năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026-2030, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số, tạo nền tảng hiện thực hóa "2 mục tiêu chiến lược 100 năm", Thủ tướng khẳng định sứ mệnh của ngành nông nghiệp và môi trường trong việc góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững và bảo đảm mục tiêu tăng trưởng 2 con số sẽ trở nên nặng nề hơn, cần có giải pháp, định hướng phát triển đột phá mạnh mẽ hơn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.
"Nông nghiệp vẫn là trụ đỡ, nhưng phải số hóa, phải hiện đại hóa, công nghiệp hóa, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh", Thủ tướng nhấn mạnh.
Cơ bản thống nhất với các nhiệm vụ trọng tâm của ngành trong năm 2026, Thủ tướng đề nghị ngành quán triệt thực hiện phương châm "6 nhóm từ khóa": (1) Quản trị hiện đại; (2) Thể chế khơi thông; (3) Khoa học phát triển; (4) Tam nông thịnh vượng; (5) Tài nguyên bền vững; (6) Môi trường an toàn và thực hiện 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp.
Thứ nhất, tập trung thực hiện quyết liệt, hiệu quả những chỉ đạo, định hướng của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, nhất là các chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư, các Nghị quyết chiến lược gần đây của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Đảng ủy Chính phủ và tới đây là Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng.
Hai là, tập trung hoàn thiện thể chế, xây dựng cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch; đưa thể chế từ điểm nghẽn thành lợi thế cạnh tranh, từ quản lý sang kiến tạo và phục vụ, giảm chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp.
Thứ ba, đẩy mạnh ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong toàn ngành và xây dựng người nông dân thông minh, trang bị kiến thức cho họ, tiếp cận khoa học công nghệ nhanh nhất. Xây dựng nền tảng thương mại số, logistics hiện đại. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu đồng bộ, liên thông về ngành nông nghiệp, đất đai, tài nguyên trên phạm vi toàn quốc bảo đảm "đúng - đủ - sạch - sống", liên thông, dùng chung, phục vụ đắc lực cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành (phải hoàn thành 26 cơ sở dữ liệu theo tinh thần Nghị quyết 71 và Nghị quyết 214 của Chính phủ).
Thứ tư, phát triển hạ tầng chiến lược cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn, phát triển nền nông nghiệp tăng trưởng nhanh, bền vững, sinh thái, hữu cơ, tuần hoàn, hiệu quả, minh bạch. Đẩy mạnh quy hoạch, xây dựng các vùng nguyên liệu tập trung, liên kết phát triển các vùng sản xuất quy mô lớn, đáp ứng tiêu chuẩn, yêu cầu thị trường; đẩy mạnh cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo 3 trục sản phẩm: quốc gia - tỉnh - địa phương, gắn với chỉ dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc. Tăng cường liên kết "5 nhà": Nhà nông - Nhà nước - Nhà doanh nghiệp - Nhà băng - Nhà khoa học.
Phát triển thủy sản là ngành mũi nhọn trong nông nghiệp, phát triển kinh tế biển; quyết tâm chống khai thác IUU để thực hiện "mục tiêu kép": vừa gỡ thẻ vàng của "EC", vừa phát triển ngành thủy sản Việt Nam bền vững, có trách nhiệm, chuyển mạnh từ đánh bắt sang nuôi trồng.
Triển khai hiệu quả Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030". Tiếp tục nâng cấp, đầu tư, mở rộng thị trường chương trình sản phẩm OCOP.
Tổ chức triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia theo cách làm mới, xây dựng người nông dân thời đại mới "Tri thức - Sáng tạo - Số hóa - Làm chủ - Bản lĩnh - Tiên phong - Khát vọng - Cống hiến".
Thứ năm, đẩy mạnh phát triển thị trường trong nước, mở rộng thị trường quốc tế và tập trung xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam; tập trung đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm (nông nghiệp công nghệ cao, chế biến sâu) và đa dạng hóa chuỗi cung ứng.
Thủ tướng cho biết, nhiều nước sẵn sàng nhập khẩu ngành nông nghiệp Việt Nam, như Algeria sẵn sàng dành hàng nghìn ha cho Việt Nam để trồng chè, trồng lúa, chúng ta phải nhanh chóng đưa nhân lực sang làm việc và xuất khẩu tại chỗ.
Thứ sáu, chuyển đổi tư duy, cách tiếp cận quản lý tài nguyên và môi trường từ "khai thác tối đa" sang "quản lý vốn tự nhiên", từ việc "quản lý" sang "quản trị và tái tạo" dựa trên nền tảng tiến bộ của khoa học công nghệ. Quản lý, sử dụng, khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên, khơi thông nguồn lực, những điểm nghẽn để tạo động lực mới cho sự phát triển.
Thủ tướng lưu ý đẩy mạnh trồng rừng, phủ xanh đồi trọc; xử lý dứt điểm vấn đề liên quan và quản lý, khai thác hiệu quả đất lâm trường; rà soát lại diện tích đất rừng phòng hộ trong thực tế để có hướng xử lý phù hợp với những nơi không còn rừng, phục vụ hiệu quả nhất cho phát triển.
Thứ bảy, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và cải cách thủ tục hành chính, phục vụ người dân và doanh nghiệp. Chỉ đạo nghiên cứu cơ chế, chính sách khuyến khích, phát triển các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực nông nghiệp, Thủ tướng cũng đề nghị các doanh nghiệp lớn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ tham gia lĩnh vực này.
Thứ tám, xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu năng, hiệu quả, kiên quyết bỏ khâu trung gian, tái cơ cấu lại trụ sở các cơ quan sau sắp xếp; xây dựng đội ngũ cán bộ ngành nông nghiệp và môi trường: "Bản lĩnh vững vàng - Tư duy đột phá – Am hiểu thực tiễn – Kỷ cương, liêm chính – Tận tâm, trách nhiệm – Hành động vì dân"; đam mê, đắm đuối với ngành nông nghiệp, say sưa với công việc, cảm thông, chia sẻ với người nông dân.
Theo Thủ tướng, sứ mệnh mà Đảng, Nhà nước, Nhân dân giao phó đối với ngành nông nghiệp và môi trường trong giai đoạn phát triển mới của đất nước rất nặng nề nhưng cũng rất vẻ vang, cao cả, đòi hỏi quyết tâm chính trị rất cao, trách nhiệm rất lớn, hành động rất quyết liệt, hiệu quả.
Thủ tướng mong muốn và tin tưởng rằng, bước sang năm mới 2026 với khí thế mới, động lực mới, tâm thế mới, ngành nông nghiệp và môi trường sẽ tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang 80 năm qua, đoàn kết, thống nhất, đổi mới tư duy, nỗ lực hành động, quyết tâm đưa ngành gặt hái được nhiều thành tựu mới, thắng lợi mới, để góp phần xây dựng nền nông nghiệp thịnh vượng, đội ngũ cán bộ giàu lòng yêu nước, có bản lĩnh, khát vọng, kiến thức, tạo diện mạo nông thôn mới, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh, đáp ứng với sự tin tưởng và kỳ vọng của Đảng, Nhà nước, sự mong mỏi và niềm tin của Nhân dân.
