Trung Quốc tìm cách tránh "bẫy công nghệ tầm trung"

>>  Khoảng 65 tỷ USD sẽ chảy khỏi thị trường vốn Trung Quốc vào năm 2024

Viện Khoa học Trung Quốc đã cảnh báo về một “bẫy công nghệ tầm trung” tiềm ẩn đối với quốc gia này, trong đó các nhà phân tích đã kêu gọi nước này mở cửa hơn nữa để tránh mắc kẹt ở giai đoạn quan trọng cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững thông qua đổi mới sáng tạo.

Báo cáo của Viện Khoa học Trung Quốc hồi đầu tháng 12 được đưa ra vào thời điểm nhạy cảm khi Mỹ tăng cường các biện pháp hạn chế công nghệ, trong khi các nhà sản xuất Trung Quốc ngày càng gặp khó khăn trong việc nâng cao chuỗi giá trị.

Báo cáo cho biết: “Các quốc gia phát triển sau thường gặp khó khăn trong việc nâng cấp nền công nghiệp và chuyển đổi sang các nước có thu nhập cao vì thiếu những tiến bộ công nghệ ban đầu sau khi nhập khẩu, tiếp thu và chạy đua công nghệ”.

“Bẫy công nghệ tầm trung” nói đến một kịch bản trong đó các nước đang phát triển được hưởng lợi từ việc chuyển giao công nghiệp nhờ lợi thế chi phí thấp, nhưng phải đối mặt với tình trạng trì trệ kinh tế dài hạn khi lợi thế giảm dần và các doanh nghiệp trong nước phải vật lộn để bắt kịp các công nghệ cốt lõi mà các quốc gia phát triển không tiến hành chuyển giao.

Khái niệm này được đưa ra bởi Zheng Yongnian, một nhà khoa học chính trị nổi tiếng tại Đại học Trung văn Hồng Kông và nhóm nghiên cứu của ông vào tháng 3/2023, nhưng giờ đây nó đã trở thành mối lo ngại đối với Bắc Kinh sau cuộc họp Hội nghị công tác kinh tế trung ương.

Trong tuyên bố được đưa ra sau hội nghị, các nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc cam kết huy động nhiều nguồn lực để phá vỡ sự ngăn chặn công nghệ, ưu tiên đổi mới công nghệ để cải thiện khả năng phục hồi và an ninh của các chuỗi sản xuất chính, cũng như xác định các lĩnh vực tăng trưởng trong tương lai, bao gồm cả không gian, công nghệ sinh học và trí tuệ nhân tạo.

Tuyên bố nêu rõ: “Cần phải thúc đẩy đổi mới công nghiệp thông qua đổi mới khoa học và công nghệ, đặc biệt là các công nghệ tiên tiến và mang tính đột phá, để tạo ra các ngành công nghiệp mới, mô hình mới và động lực mới”.

Khái niệm “bẫy công nghệ tầm trung” xuất hiện trong bối cảnh cuộc chiến công nghệ với Mỹ đang leo thang, đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu và nỗ lực của Trung Quốc nhằm chiếm thế thượng phong trong cuộc đua công nghệ toàn cầu nhằm tạo đà tăng trưởng kinh tế mới.

>>  Trung Quốc "mạnh tay" hoán đổi tiền tệ, USD chịu sức ép

Theo báo cáo của Viện Khoa học Trung Quốc, giá trị gia tăng sản xuất của Trung Quốc chiếm gần 30% trên toàn cầu, gần bằng tổng giá trị của Hoa Kỳ, Nhật Bản, Đức, Hàn Quốc và Ấn Độ cộng lại. Trong khi đó, chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển của nước này đứng thứ hai sau Mỹ, và sức mạnh công nghệ của Trung Quốc vẫn đứng thứ ba trên toàn cầu.

Báo cáo cảnh báo: “Lĩnh vực sản xuất của Trung Quốc vẫn nằm ở hạ nguồn của chuỗi giá trị toàn cầu và có nguy cơ bị các nước phát triển như Mỹ, Đức và Nhật Bản cản trở ở cấp thấp và trung”.

Theo chuyên gia Zheng Yongnian, ngoài việc tăng cường chi tiêu để giải quyết các điểm nghẽn như chất bán dẫn, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng cần áp dụng những chính sách cởi mở hơn và cải cách sâu rộng để đạt được các bước tiến công nghệ.

Cụ thể, chuyên gia này chỉ ra, Trung Quốc cần có chính sách mở cửa rộng hơn, hoặc thậm chí đơn phương mở cửa với phần còn lại của thế giới ngay cả trong bối cảnh hai nước đang tách rời. “Trung Quốc cần mở cửa để thu hút nhân tài quốc tế, và nếu không có khả năng thu hút các nhà khoa học châu Âu và Mỹ thì ít nhất nên cố gắng thu hút các nhà khoa học từ Nga, Đông Âu, Ấn Độ và các nước đang phát triển khác”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Đồng thời, ông Zheng cũng cho biết Bắc Kinh nên cải cách hệ thống doanh nghiệp để các doanh nghiệp nhà nước và các công ty tư nhân lớn có thể chia sẻ nguồn lực nhằm mở rộng chuỗi cung ứng và chuỗi công nghiệp; đồng thời kêu gọi sự tham gia của khu vực này trong việc tiến hành các nghiên cứu các công nghệ có tính đột phá.