Việc hình thành Trung tâm giao dịch bất động sản quốc gia được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong quản lý, minh bạch hoá và hạn chế đầu cơ trên thị trường địa ốc.
Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ Dự thảo Nghị quyết thí điểm mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất, dự kiến triển khai toàn quốc giai đoạn 2026 – 2027.
Trung tâm sẽ là đầu mối liên thông toàn bộ quy trình giao dịch - từ cung cấp thông tin, thẩm tra pháp lý, xác lập hợp đồng điện tử đến cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất – trên nền tảng dữ liệu thống nhất. Đồng thời, tích hợp dữ liệu về nhà ở, đất đai, thuế, giao dịch và tài sản bảo đảm nhằm hỗ trợ công tác quản lý và thúc đẩy số hóa thị trường bất động sản.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, việc thành lập Trung tâm Giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất nhằm đổi mới phương thức giao dịch, rút ngắn thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Cùng với đó, mô hình còn đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số, góp phần công khai và minh bạch hóa thị trường bất động sản.
Có thể nhận thấy, các chính sách cũng như hành động từ phía cơ quan quản lý đưa ra trong thời gian gần đây gắn với mục đích, xử lý kịp thời các vụ việc thao túng, đẩy giá và đầu cơ, nhằm ổn định thị trường bất động sản với thể chế đồng bộ hơn. Thứ nữa là nỗ lực tạo nguồn cung nhà ở lớn hơn, với phân khúc hợp lý hơn và giá cả thấp hơn, qua đó đảm bảo quyền có chỗ ở của người dân.
Ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho rằng, hiện các giao dịch đang bị phân tán qua nhiều cơ quan như thuế, tài nguyên môi trường, công chứng, ngân hàng, quy hoạch… khiến dữ liệu bị tách rời, người dân phải đi lại nhiều nơi để hoàn tất giao dịch.
Trung tâm mới sẽ đóng vai trò kho dữ liệu quốc gia về bất động sản, tập hợp và xác thực thông tin của từng tài sản, giúp người dân chỉ cần thực hiện thủ tục trên một nền tảng duy nhất. Khi người dân có nhu cầu chuyển nhượng hay mua bán, chỉ cần truy cập vào hệ thống này. Trung tâm sẽ tự động liên hệ, xác minh thông tin với các cơ quan chức năng và trả kết quả trong thời gian ngắn.
Theo ông Đính, người dân chỉ cần đưa thông tin bất động sản vào hệ thống. Trung tâm dữ liệu quốc gia sẽ kiểm tra, xác minh và trả kết quả chính thức, khẳng định quyền được giao dịch hợp pháp. Khi đó, nhà nước chịu trách nhiệm pháp lý đối với dữ liệu đó, thay vì người dân phải chạy qua hàng loạt cơ quan khác.
.png)
Bà Hoàng Thu Hằng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho rằng trước đây, để tạo ra được một giao dịch bất động sản, người dân có thể phải đến rất nhiều nơi để mua bán, giao dịch, làm thủ tục… Ngoài ra, người dân cũng gặp khó khăn trong việc xác định một sản phẩm đã đủ điều kiện bán hàng hay chưa. Nếu thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản, Nhà nước sẽ quản lý và chịu trách nhiệm đưa những bất động sản đủ điều kiện được bán ra thị trường.
Các chuyên gia nhận định, số hoá giao dịch là xu thế không thể đảo ngược. Khi quy trình minh bạch, dữ liệu thống nhất, thị trường bất động sản sẽ tự điều tiết. Từ đó giảm đáng kể hành vi thổi giá, đầu cơ và giúp chính sách thuế vận hành hiệu quả hơn.
Trong bối cảnh các văn bản hướng dẫn Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản đang được triển khai, bà Trần Hồng Nguyên - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho rằng đây là thời điểm thích hợp để khắc phục những khoảng trống pháp lý liên quan tới đấu giá đất, phân lô bán nền... Pháp luật càng rõ ràng, thị trường càng khó bị thao túng.
Trong khi đó, LS Nguyễn Thanh Hà (Chủ tịch Công ty luật SBLaw) lưu ý hiệu quả của mô hình này phụ thuộc phần lớn vào mức độ liên thông dữ liệu giữa đất đai, thuế, ngân hàng, công chứng và dân cư. Hiện nay, dữ liệu đất đai vẫn phân tán và thiếu đồng bộ giữa các địa phương, có thể dẫn đến ách tắc nếu không được xử lý triệt để.
Bên cạnh đó, thói quen giao dịch bằng tiền mặt hoặc trao tay vẫn phổ biến ở nhiều địa phương. Vì thế nếu Bộ Xây dựng không có những quy định bắt buộc và chế tài đủ mạnh, nguy cơ người dân né tránh trung tâm là rất lớn. Chưa kể rằng, các rủi ro về công nghệ và an ninh mạng cũng cần được lưu ý và quy định chặt chẽ hơn. Cơ chế trách nhiệm và bồi thường thiệt hại cũng cần được quy định rõ ràng, thậm chí có thể nghiên cứu hình thành quỹ bảo đảm giao dịch hoặc bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp nhằm củng cố niềm tin cho thị trường.
