Vì sao Dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông chưa thể khai thác?

Đây là khẳng định của Thứ trưởng Bộ Giao thông – Vận tải (GTVT), Nguyễn Ngọc Đông tại buổi họp báo Quý III diễn ra cuối giờ chiều 27/9.

Theo Thứ trưởng Đông có 4 vấn đề chính khiến Dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông đến nay vẫn chưa thể đưa vào khai thác.

Cụ thể, thứ nhất, do chưa hoàn thành công tác chỉnh trang, hoàn thiện mỹ quan, khắc phục tồn tại kiến trúc các nhà ga khu depot, hoàn chỉnh hồ sơ hoàn công, thủ tục nghiệm thu.

Thứ hai, các thiết bị đã lắp đặt Tổng thầu chưa cung cấp được đầy đủ các chứng chỉ, hồ sơ... để hoàn tất đánh giá an toàn hệ thống.

Thứ ba, chưa hoàn thành đề cương vận hành thử toàn hệ thống để cho tất cả các đoàn tàu chạy thử (thông tin tín hiệu, hệ thống bán vé...), đồng bộ hoá làm cơ sở kiểm chứng hoạt động của thiết bị và đánh giá độ sẵn sàng của hệ thống, nhân sự vận hành.

Thứ tư, chưa bổ sung đủ hồ sơ quản lý chất lượng nên Tư vấn độc lập đánh giá an toàn hệ thống (Công ty tư vấn ACT của Pháp) chưa có đủ cơ sở xác định mức độ an toàn của toàn hệ thống và chưa đủ điều kiện để cấp chứng nhận an toàn hệ thống theo quy định.

Cũng theo đại diện Bộ GTVT, từ tháng 4 đến nay, Bộ trưởng Bộ GTVT cũng đã gặp và làm việc trực tiếp với lãnh đạo cấp cao của Tổng thầu, các cơ quan ngoại giao phía bạn trong đó có Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam để đôn đốc Tổng thầu khẩn trương hoàn thiện các vấn đề tồn đọng.

Các nguyên nhân tồn tại, khó khăn, vướng mắc dẫn đến chưa vận hành, khai thác thương mại dự án đã được Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT chủ động xử lý dứt điểm theo thẩm quyền hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền giải quyết.

Tuy nhên, qua quá trình làm việc của Bộ GTVT, Ban Quản lý Dự án đường sắt với Tổng thầu chưa đạt được kết quả, đặc biệt là công tác tập hợp hồ sơ của Tổng thầu chưa đáp ứng yêu cầu. Ngoài ra, Tổng thầu có dự kiến tiến độ hoàn thành nhưng theo đánh giá của Bộ GTVT là chưa khả thi.

“Hiện Bộ đang yêu cầu Tổng thầu khẩn trương lập kế hoạch chi tiết cụ thể đối với từng hạng mục còn lại để xác định thời gian hoàn thành dự án sớm nhất. Sau khi chốt được mốc hoàn thành, Bộ GTVT sẽ báo cáo cấp thẩm quyền” . -Thứ trưởng Đông nói.

Lý giải về kết luận của Kiểm toán Nhà nước khi tiến hành kiểm toán dự án từ tháng 9/2019 đến tháng 11/2018, đại diện Bộ GTVT cho rằng, do tính chất của dự án và điều kiện khách quan như quy định của Việt Nam về hợp đồng chọn gói EPC khác biệt với thông lệ quốc tế; chậm trễ trong công tác GPMB dẫn đến không thể thực hiện hoàn thành công tác khảo sát thiết kế, lập tổng dự toán để làm cơ sở xác định giá trị chọn gói ngay từ đầu...

Vì vậy, từ khi khởi công dự án đến cuối năm 2015, Chủ đầu tư phải thực hiện hình thức duyệt, tạm duyệt dự toán để có cơ sở cho việc thực hiện một số hạng mục xây lắp và để tạm thanh toán giá trị khối luọng cho Tổng thầu để thức đẩy tiến độ dự án trong giai đoạn này.

Theo Thứ trưởng Đông, do quy định của Việt Nam và Trung Quốc có nhiều khác biệt về thiết kế, đơn giá định mức để lập dự án chưa đày đủ, văn bản hướng dẫn áp dụng chính sách chậm ban hành, dẫn đến quá trình thực hiện còn có sai sót, tồn tại đã được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra.

“Bộ GTVT đã có báo cáo, giải trình với Kiểm toán Nhà nước và sẽ nghiêm túc thực hiện các kết luận mà Kiểm toán Nhà nước đã nêu ra, đồng thời sẽ tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ các nội dung vượt thẩm quyền” đại diện Bộ GTVT cho hay.

Được biết, Dự án Đường sắt đô thị Hà nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông được Bộ GTVT phê duyệt đầu tư vào tháng 10/2008 với tổng mức đầu tư 8.769,97 tỷ đồng (tương đương 552 triệu USD), quá trình thực hiện Dự án được điều chỉnh lên 18.001,59 tỷ đồng (tương đương 868,04 triệu USD). Nguồn vốn sử dụng từ vốn vay ưu đãi của Chính phủ Trung Quốc với giá trị là 669,62 triệu USD và vốn đối ứng Việt Nam là 198,42 triệu USD.

Theo đó, từ năm 2008 đến tháng 8/2014, Bộ GTVT giao cho Cục đường sắt Việt Nam làm chủ đàu tư dự án, Ban quản lý dự án Đường sắt thuộc Cục Đường sắt Việt Nam là đại diện chủ đầu tư. Do thực hiện tái cơ cấu các Ban quản lý dự án, tháng 8/2014, Bộ GTVT đã chuyển chủ đầu tư dự án từ Cục Đường sắt Việt Nam về Bộ GTVT và giao cho Ban quản lý dự án đường sắt thuộc Bộ làm đại diện Chủ đầu tư.

Dự án được thực hiện theo hình thức hợp đồng chọn gói (EPC), trong đó Tổng thầu là Công ty Hữu hạn Tập đoàn Cục 6 Đường sắt Trung Quốc. Thoả thuận hợp đồng được Cục Đường sắt Việt Nam ký với Tổng thầu vào tháng 02/2009, các điều khoản hợp đồng được các bên hoàn tất và ký vào tháng 5/2010. Dự án chính thức được khởi công vào tháng 10/2011 và tiến độ dự án hoàn thành trong 48 tháng kể từ ngày Chủ đầu tư bàn giao mặt bằng sạch cho Tổng thầu.