“Vũ khí mới” của các nền tảng thương mại điện tử Việt Nam

Ngay đầu tháng 7/2025, Shopee công bố “0 đồng phí vận chuyển cho mọi đơn hàng” trên toàn nền tảng từ ngày 1/7, áp dụng cho đơn dưới 15 kg mà không cần mã giảm giá. Một ngày sau, Lazada triển khai ưu đãi tương tự, miễn phí không giới hạn cho đơn tiêu chuẩn dưới 15 kg của LazMall từ 2/7. Như vậy, người mua sẽ không còn phải săn mã hay chờ khuyến mãi. Mọi giao dịch được hưởng lợi tức thì.

Trên thực tế, cơ sở để các nền tảng mạnh tay đầu tư dài hạn nằm ở sự bùng nổ của thị trường TMĐT Việt Nam. Theo Momentum Works, GMV tại Việt Nam năm 2024 đạt 16 tỷ USD, tăng 15,9% so với năm trước. Việt Nam thậm chí có tốc độ tăng trưởng vượt mức trung bình khu vực.

Thị phần tại Việt Nam cũng cho thấy bức tranh rõ nét. Shopee dẫn đầu với 65% GMV (tương đương 10,4 tỷ USD), tiếp theo là TikTok Shop 28% (4,5 tỷ USD) và Lazada chỉ chiếm 6% (1 tỷ USD). Nền tảng nhỏ hơn như Tiki gần như không đáng kể khi chỉ giữ 1%. Cơ cấu này chứng tỏ vị thế áp đảo của Shopee, kết quả của chiến lược “đốt tiền” và khuyến mãi liên tục.

Theo Digital Commerce 360 (2023), có đến 62% người tiêu dùng khẳng định họ sẽ không cân nhắc mua hàng từ một nhà bán lẻ nếu không được “freeship”, và 76% xếp “freeship” vào một trong ba yếu tố quan trọng nhất khi mua sắm trực tuyến. Trong khi đó, một khảo sát của McKinsey (2025) với hơn 1.000 người tiêu dùng tại Mỹ cho thấy 90% sẵn sàng chờ từ hai đến ba ngày để được miễn phí vận chuyển, và hơn 90% có khả năng bỏ giỏ hàng nếu phát sinh phí vận chuyển cao.

Những con số này minh chứng rằng chi phí vận chuyển đang đóng vai trò quyết định trong hành vi người mua, thậm chí còn quan trọng hơn cả tốc độ giao hàng hay các chương trình khuyến mãi khác.

Trước làn sóng yêu cầu cao từ người tiêu dùng, các nền tảng buộc phải thay đổi. Trong giai đoạn đầu, freeship chỉ mang tính thời vụ, khuyến mãi trong khung giờ cố định. Giờ đây, các điều kiện rườm rà như giá tối thiểu hay mã vận chuyển lần lượt bị lược bỏ. Nền tảng hướng tới trải nghiệm liền mạch, nơi freeship gắn liền với mỗi lượt thanh toán.

Trên thế giới, Amazon Prime đã đặt “freeship” bên cạnh nội dung giải trí, trở thành động lực quan trọng để giữ chân người đăng ký. Tại Trung Quốc, giao hàng miễn phí cũng đã được các “ông lớn” thương mại điện tử triển khai từ nhiều năm nay, song thường đi kèm cơ chế thành viên hoặc ngưỡng đơn hàng tối thiểu chứ chưa phải là “miễn tất” như ở Việt Nam.

Trong khi đó, việc Lazada và Shopee tại Việt Nam đưa freeship thành động thái dài hạn, bỏ hoàn toàn ngưỡng và điều kiện, vẫn là bước tiến mạnh mẽ hơn so với thế giới, nơi các nền tảng vẫn cần cân đối chi phí vận chuyển khổng lồ bằng cơ chế thành viên, ngưỡng tối thiểu hoặc trợ giá có thời hạn. Tuy nhiên, bài toán chi phí vẫn là thách thức lớn với các đơn vị vận chuyển và nền tảng.

Bên cạnh freeship, live commerce và AI là hai xu hướng khác được các nền tảng đẩy mạnh. TikTok Shop tận dụng thế mạnh video để thúc đẩy mua sắm theo thời gian thực. Các nền tảng lớn như Shopee và Lazada cũng thử nghiệm chatbot AI tư vấn sản phẩm, giúp cá nhân hóa trải nghiệm. Nhưng, freeship vẫn là vũ khí quyết định về mặt cảm xúc.

Trong quá khứ, những chiến dịch như “Lễ hội freeship 7-7” trên Shopee hay “Siêu sale 8-8” của Lazada từng tạo sóng. Giờ đây, khi ưu đãi trở thành mặc định, câu hỏi đặt ra là: làm sao để giữ cho chi phí không trở thành gánh nặng. Câu trả lời nằm ở việc tối ưu chuỗi cung ứng, hợp tác với đối tác logistics cỡ vừa và dài hạn.

Một số doanh nghiệp logistics trong nước đã tăng cường đầu tư kho bãi tự động và mở rộng vùng phục vụ. Họ cũng đàm phán hợp tác độc quyền với người bán lớn để đảm bảo khối lượng và chi phí ổn định. Phương thức “hợp tác, chia sẻ rủi ro” ngày càng được ưa chuộng.

Nhìn vào bức tranh toàn cảnh, freeship không còn là hoạt động tiếp thị theo mùa. Nó đã tiến hoá thành tiêu chuẩn dịch vụ. Với người tiêu dùng, đó là lợi ích rõ ràng nhất. Với nền tảng, đó là cam kết về trải nghiệm. Với doanh nghiệp vận chuyển, đó là cơ hội tái cấu trúc để sống sót.